«Пӗтӗм тӗнчери Тӑван чӗлхе кунӗ тӗлне ҫулсерен конкурс ирттереҫҫӗ. Кӑҫал унта 11 номинацие тӗрлӗ чӗлхеллӗ 299 ӗҫ тӑратнӑ», — тесе пӗлтернӗ Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи шкул вӗрентекенӗ Алина Николаева «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче.
«Несӗлсен чӗлхине вӗрентекен» конкурса «Хӑй ҫырнӑ сӑвӑ» («Авторский стих») номинацие чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекен Алина Михайловна та хутшӑннӑ. А.М. Николаева хӑй ҫырнӑ «Чӑвашлах пуплесчӗ» сӑввипе тутар, дагестан, ингуш, калмӑк, чечен тата ытти чӗлхесемлӗ сӑвӑсем хушшинче 1 вырӑн ҫӗнсе илнӗ.
Конкурса хутшӑнма пулӑшнӑшӑн вӑл Шупашкар районӗнчи чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенсен канашӗн ертӳҫине Евгений Майкова тата Виктор Чугарова тав самахӗ калать.
Трак шкулӗнче районти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен черетлӗ методика ларӑвӗ иртрӗ.
«Тӑван чӗлхене рефрен майӗпе вӗрентесси» ятпа иртнӗ мероприятие районти шкулсенче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсем, вырӑнти общество хастарӗсем тата Чӑваш наци конгресӗн элчисем килсе ҫитрӗҫ: Наци конгресӗн Вӗренӳ комитечӗн ертӳҫи, Чӑваш республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ Г.Л. Никифоров, Чӑваш республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ А.В. Ишова (Шупашкар районӗ, Тутаркасси), Чӑваш республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ Т.Н. Петрова (Ҫӗрпӳ районӗ, Опытнӑй). Инҫетрен килнӗ хӑнасем Трак шкулӗн вӗрентекенӗсем (Ю.Е. Кузьмина, И.М. Федорова, И.А. Павлова) хатӗрленӗ уҫӑ уроксене пӑхрӗҫ. Чӑваш наци конгресӗн представителӗсем ҫавӑн пекех ӳнерпе технологи учителӗ Н.В. Кривошеев йӗркеленӗ ачасен ал ӗҫӗсен куравӗпе киленчӗҫ, шкулти этнопедагогикӑпа этнографи музейӗсене кӗрсе курчӗҫ.
Тӗлпулӑвӑн класс тулашӗнчи ӗҫсен пайӗ акт залӗнче иртрӗ. Трак вӑтам шкулӗн ачисем «Кӗрлерӗ вӑрҫӑ, ҫунчӗ ҫӗр!» уҫӑ мероприяти кӑтартрӗҫ, сӑвӑсем каласа, юрӑсем шӑрантарса пурин чӗрисене те тыткӑнларӗҫ. Юлашкинчен ларусен пӳлӗмӗнче «Хальхи вӑхӑтра чӑваш чӗлхине паха шайра вӗрентесси» тема тавра ҫавра сӗтел ирттерчӗҫ, тӗлпулӑва килнисем хумхантаракан ыйтусем ҫӗклерӗҫ, пӗр-пӗринпе канашларӗҫ.
Иртнӗ ҫул вӗҫӗнче Шупашкарти 22-мӗш шкула Раҫҫей Геройӗн Николай Гавриловӑн ятне панӑччӗ. Кун пирки сайтра хыпарланӑччӗ. Халӗ шкул умне МИ-8 вертолет вырнаҫтарма йышӑннӑ.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пӗлтернӗ тӑрӑх, вертолета шкул умне ҫулла лартӗҫ. Шкул Кӑкшӑм урамӗнчи 19-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ. Ӑна 1984 ҫулта уҫнӑ.
Палӑртмалла: Николай Гаврилов – пирӗн ентеш. Вӑл 2010 ҫултанпа Раҫҫейри хӑрушсӑрлӑх федераци службин авиаци управленийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлать.
Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче паян Тӑван чӗлхе кунне халалласа «Н.И. Ашмарин тата шкул вӗрентӗвӗ» ятпа ҫавра сӗтел иртрӗ. Ӑна ирттерме Чӑваш наци ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗ те хутшӑнчӗ. Ҫапла май паллӑ ӑсчахӑн кун-ҫулне тата унӑн эткерне чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсемпе академиксем пӗрле тишкерчӗҫ.
Ҫавра сӗтеле Юрий Исаев институт директорӗпе академин президенчӗ Евгений Ерагин ертсе пычӗҫ. Вӗренӳ ӗҫӗнче палӑрнисене хисеп хучӗпе ЧНК вице-президенчӗ Тимӗр Тяпкин та чысларӗ.
Докладпа тухса калаҫакансен йышӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем, гуманитари ӑслӑлӑх институчӗн ӗҫтешӗсем, академи пайташӗсем пулчӗҫ. Каласа хӑварас пулать, пухӑннӑ халӑх умӗнче хӑйсен тӗпчевӗсемпе студентсем те, шкул ачисем те паллаштарчӗҫ. Сӑмахран, Ангелина Яковлевӑпа Мадина Абдуллова хӑйсен тӑван ялӗнче — Етӗрне районӗнчи Пушкӑртра — Н.И. Ашмарин пухнӑ лексика пирки каласа пачӗҫ. Кӑсӑклӑ докладсен йышӗнче Трак салинчен килнӗ Зинаида Михайловӑнне асӑнма пулать — Н.И.Ашмарин сӑмах кӗнекине тӗпченӗ май вӑл 160 ытла вӑхӑт лексикине тупма пултарнӑ. Унӑн ӗҫӗ чӑн-чӑн ӑсчахсене те кӑсӑклантарса ячӗ: Яковлев Петр Яковлевич (Петӗр Яккусен) пытарса тӑмарӗ, ҫавра сӗтелте итленӗ докладсенче хӑйне валли ҫӗнӗ япала сахал мар илтни пирки пӗлтерчӗ.
Чӑваш Ен Правительствинче кадр улшӑнӑвӗсем малалла пулса иртеҫҫӗ. Министр тивӗҫне пурнӑҫланисене унччен пӗр вӑхӑт ҫине-ҫинех ылмаштарнӑ хыҫҫӑн пӗр вӑхӑт никама та тӗкӗнменччӗ. Ҫавна кура ытти министр хӑй пуканне ҫухатмӗ тесе шухӑшлакансем те пулчӗҫ.
Ӗнер, нарӑсӑн 20-мӗшӗнче, черетлӗ йышӑну тунӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ Сергей Кудряшова ӗҫрен кӑларнӑ. Министр тивӗҫне пурнӑҫлама Сергей Яковлева шаннӑ.
Famous-scientists.ru сайтра Сергей Яковлев ятлӑ ҫын тупӑнчӗ. Вӑл — юридици ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ. 1977 ҫулта Шупашкарта ҫуралнӑ. Питӗрти патшалӑх экономика университечӗн Шупашкарти филиалӗн директорӗнче ӗҫлет тесе ҫырнӑ. «Ҫыхӑнура» форумра Сергей Яковлев юлашки ҫулсенче Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн проректорӗ пулнине асӑннӑ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗсемпе студенчӗсем ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Тутарстанри Анат Камāри 34-мӗш гимнази-интерната кайнӑ. Кун пирки Елена Нарпи Фейсбукра хыпарлани тӑрӑх пӗлтӗмӗр. «Урӑхла чӑваш гимназийӗ. Тутарстан варринчи чӑваш утравӗ. Кунта ачисем те «Аван-и?» тесе сывлӑх сунаҫҫӗ», — тесе ҫырнӑ Елена Нарпи. Г.А. Ляхова директор Чӑваш Енри хӑнасене хапӑл туса кӗтсе илнӗ, хӑтлӑ пӳлӗмсене вырнаҫтарнӑ. Ачасем музейри экспонатсемпе паллаштарнӑ. Паян, нарӑсӑн 20-мӗшӗнче, Тутарстанри мероприяти малалла тãсӑлнӑ. Ӑна Пӗтӗм тӗнчери тӑван чӗлхе кунне халалланӑ.
«чӑваш утравне»
Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти 31-мӗш шкулта Айӑплава пурнӑҫлакан федераци службин Чӑваш Енри управленийӗ ертсе пыракан пӗрремӗш кадет класӗ уҫӑлнӑ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗ пӗлтерет.
Ҫак кадет класӗнче вӗренекенсем, 5-мӗш классем, присяга тытнӑ. Тивӗҫӗсене тӳрӗ кӑмӑлпа пурнӑҫлама, педагогсемпе наставниксем ыйтнине яланах тӳрре кӑларма тупа тунӑ ачасене «Юнармия» юхӑман пайташӗсен удостоверенине панӑ.
Ҫак класра вӗренекенсем 11-мӗш класчен истори, обществознани, правоведени предмечӗсене тарӑннӑн вӗренӗҫ.
2020 ҫулта Чӑваш Енри шкулсенчи пӗрремӗш класссене 17 пин ытла ача кайӗ, ҫав шутран 7700-шӗ — Шупашкарта. Пӗрремӗш класа каймаллисен заявленийӗсене мӗнпур муниципалитетра йышӑнаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки паян Чӑваш Ен Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Сергей Кудряшов каласа кӑтартнӑ.
Ашшӗ-амӑшӗн заявленине е тӗнче тетелӗ урлӑ, е шкулсенчи операторсем урлӑ йышӑнаҫҫӗ. Заявление кирек епле ҫырсан та пӗр черетех пулӗ. Хальхи вӑхӑтра заявленисене территорие кура йышӑнаҫҫӗ. Утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн заявленисене вӑл е ку пушӑ вырӑн пуррине кура илӗҫ.
Шупашкарти шкулсене вӗренме кӗрекенсен йышӗ яланхиллех пысӑк. Ҫакӑ хӑшӗсем суя прописка тунипе те ҫыхӑннӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ун пек схемӑсене асӑрхаса пӗтерессипе яваплисен ҫине тӑмаллине палӑртса хӑварнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗччен 11-мӗш класран вӗренсе тухакансен мӗнле предметсемпе Патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне тытассине палӑртаҫҫӗ. Хӗрсемпе каччӑсен 14 предметран суйламалла. Ҫӗнӗ вӗренӳ технологийӗсен республикӑри центрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗтӗмпе 6060 заявлени панӑ.
Кӑҫал 5887 ҫын вырӑс чӗлхипе экзамен тытӗ, база шайӗнчи математикӑна – 2079 ҫын, профиль шайӗнчи математикӑна 3728 ҫын суйланӑ. Ытларах обществознани (3136), физика (1849), биологи (1289) предмечӗсене суйласа илнӗ.
Историпе – 968, химипе – 1007, информатика тата ИКТ-па – 981, акӑлчан чӗлхи – 771, литературӑпа – 370, географипе 305 ҫын ППЭ тытӗ.
Хрантсус тата нимӗҫ чӗлхисене 3-шер ҫын суйланӑ, китай чӗлхипе вара 4 ҫын пӗлӗвне тӗрӗслесшӗн. Испан чӗлхине 1 ҫын ҫеҫ суйланӑ.
Шупашкарти «Ҫӗнӗ хула» микрорайонта ҫӗкленекен шкул строительствипе паян Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев паллашнӑ.
Ҫӗнӗ шкула пӗлтӗр тума пуҫланӑ. Ҫӗнӗ шкул федерацин Атӑлҫи округӗнче чи пысӑккисенчен пӗри пулса тӑрӗ. Унта микрорайонта пурӑнакан 1600 ача вӗренӗ. Проекта ҫӗнӗлӗхсене кӗртсе хӑварнине шута илсен, смета хакӗ 950 миллион ытла тенкӗпе танлашнӑ.
«Старатель» организацин строительство енӗпе ӗҫлекен директорӗ Сергей Суворов ӗнентернӗ тӑрӑх, паян объектра 300 ҫын ӗҫлет. Хальхи вӑхӑтра хутса ӑшӑтмалли тытӑма ӗҫлеттерсе янӑ. Специалистсем шкулта пӳлӗмсене хатӗрлессипе тӑрӑшаҫҫӗ.
«Ҫак шкула ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ тӗлне хута ямалла. Вӗсен ҫак шкулӑн ырлӑхне туймалла», — тенӗ Олег Николаев.
«Ҫӗнӗ хула» микрорайонти ҫӗнӗ шкул хута кайсан хулари 33-мӗш, 53-мӗш, 2-мӗш шкулсенче ачасене иккӗмӗш сменӑна вӗрентессине пӑрахӑҫлама май парӗ.
+19.3 °C