Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Карапаш ялӗнче пурӑнакан хастар та укҫа-тенкӗллӗ ҫынсем хӑйсен шучӗпе кӗпер тунӑ.
Нимелле ӗҫе ялти Ҫӗнӗ урамра пурнӑҫланӑ. Тепӗр тесен, нимелле ӗҫ тӑвас йӑла чӑвашсен ӗлӗк-авалтан пулнӑ-ха. Хӑшӗсем ӑна паян та асра тытаҫҫӗ. Сӑмах май каласан, кӑҫал Республика кунне те ҫав чӗнӳпе ирттернӗ.
Карапаш ялӗнчи Ҫӗнӗ урамра кӗпер тахҫанах юрӑхсӑра тухнӑ. «Хамӑр пурӑнакан вырӑншӑн хамӑрӑнах тӑрӑшмалла, пире мӗн нушалантарнине айккинчи ҫын пӗлес ҫук», — шухӑшпа Владислав Самойлов депутат тата вырӑнти хастарсем нимене тухнӑ. Ку ӗҫе арҫынсем икӗ кунта пурнӑҫланӑ.
«Ясна» этнокомплексра Турцири ТРТ патшалӑх телеканалӗн ӳкерӳ ушкӑнӗ тӑватӑ кун ӗҫленӗ. Вӗсем чӑваш туйӗ пирки документлӑ фильм ӳкересшӗн.
«Эткер» фолькор ансамблӗ тата этнокомплекс ӗҫченӗсем ют ҫӗршыв ҫыннисем валли ятарласа чӑваш наци туйне туса кӑтартнӑ. Тури чӑвашсен йӑли-йӗркине туллин кӑтартма ЧР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Земфира Яковлева пулӑшнӑ.
Турци ҫыннисене хӗр тусӗсемпе сывпуллашнине, ашшӗ-амӑшӗ пил панине, ытти йӑлана кӑтартнӑ. Хӑнасене уйрӑмах «хӗр йӗрри» килӗшнӗ. Кӑларӑм режиссерӗ Хусейн Келич ӳкерӳ килӗшнине, ӑна Чӑваш Ен кӑмӑла кайнине палӑртнӑ.
Кӑларӑма ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче эфира кӑларасшӑн. Ӑна «Ютуб» платформӑра та курма май пулӗ.
Пушкӑртстанри Якты Кул (вырӑсла ӑна Якты-Куль теҫҫӗ) ялӗнче пурӑнакансем тӗрлӗ уява хаваслӑн паллӑ тума тӑрӑшаҫҫӗ. Aznakaevo-rt.ru сайтра Лиза Нурлыева пӗлтернӗ тӑрӑх, тӑван чӗлхесен тата халӑх пӗрлӗхӗн ҫулталӑкне халалласа музыка каҫӗ иртнӗ.
Уява хатӗрленсе вырӑнти ӑстасем ҫулталӑк элемне кӑтартакан ӳкерчӗксем тӗрленӗ. Якты Култи юрӑ-ташӑ ӑстисем хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарнӑ. Сцена ҫинче тӗрлӗ халӑх юрри-кӗвви янӑранӑ. Вӗсем пӗр-пӗринпе килӗштерсе, тус-тӑванлӑн пурӑнаҫҫӗ, хӑна-вӗрле пухса пӗр-пӗринпе пӗр кӗрекере савӑнаҫҫӗ.
Тӗмен тӑрӑхӗнчи йӑхташӑмӑрсем каччӑна чӑваш йӑли-йӗркине пӑхӑнса салтака ӑсатнӑ. Кун пирки асӑннӑ тӑрӑхра чӑваш культурине аталантарас тесе йӗркеленӗ «Ентешлӗх» ыркӑмӑллӑх фончӗн ертӳҫи Алексей Павлов Фейсбукра пӗлтернӗ.
Фондӑн шурсухалӗн тата канашҫин Владислав Тимофеевӑн мӑнукне салтака илсе кайнӑ. Ҫамрӑка йӑхташӑмӑрсем хӑйсен туслӑ йышӗпе, чӑвашла йӑла-йӗркепе ӑсатнӑ.
Тӗмен тӑрӑхӗнчи ентешӗмӗрсем каччӑна хӗсмет вӑхӑтне лайӑх ирттерме, тивӗҫе таса кӑмӑлпа пурнӑҫлама, чӑн-чӑн арҫын пулса таврӑнма суннӑ.
Паян, ҫурла уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Чӗмпӗрте чӑвашсен уявӗ иртнӗ. «Акатуйран Чӳклеме таран» ят панӑскере онлайн мелпе йӗркеленӗ.
Ӑна пуҫаракансем пӗлтернӗ тӑрӑх, наци уявӗ чӑвашсем мӗн авалтан ҫӗре юратса ӗҫленине, тӑван киле сума сунине, йӑла-йӗркене пӑхӑннине аса илтерет. Чӗмпӗр ҫӗрӗ ҫинче иртнӗ уява вӑлтӑрӑхри тата Чӑваш Енри чӑвашсем ҫеҫ мар, ытти тӑрӑхрисем те хутшӑннӑ.
«Акатуйран Чӳклеме таран» мероприяти 11 сехетре, чӑваш апат-ҫимӗҫне хатӗрлеме вӗрентекен ӑсталӑх сехечӗсем 12 сехетре, уяв концерчӗ 14 сехетре пуҫланнӑ.
Шупашкар хулинчи 75-мӗш ача пахчинчи дежурство ушкӑнне ҫӳрекен ачасем лармана пухӑннӑ. Ку мероприятие Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Хӗрачасене воспитательсем тӑван республикӑмӑр культурипе паллаштарнӑ, унӑн кун-ҫулӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ, кӑҫал тӑван республикӑмӑр хӑйӗн 100 ҫулхине уявлассине пӗлтернӗ.
Лармана пӗчӗкскерсем чӑваш тумне тӑхӑнса пуҫтарӑннӑ. Пӗрин тумӗ тепринчен хитререх, чӑвашла тумланнӑ пӗр ача тепринчен чипертерех. Аслӑ тусӗсем ертсе пынисем вӗсем ал ӗҫӗпе аппаланнӑ.
Аса илтерер: хальхи вӑхӑтра ача пахчисем ӗҫлеме пуҫламан-ха. Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мӗшӗ тӗлне пирӗн республикӑра 319 дежурство ушкӑнӗ ӗҫлет, вӗсене 3550 ача ҫӳрет. Дежурство ушкӑнӗсене хуласенче тата пысӑк район центрӗсенче ӗҫлеттереҫҫӗ.
Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрте пурӑнакан Юрий Туринке кӗҫнерникун, ака уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, ваттисене асӑннӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Ирӗклӗ Чӑвашсен Авалхи (Шумертан пуҫланнӑ) Чӑн Тӗн кунӗ пулнӑран, Нӗсӗлсен йӑла йӗркипе, Чӳк пӑтти пӗҫерсе, Ҫӳлти Аслӑ ТУРӐна Кӗлӗ тӑвӑп, Киремете парнесем парӑп, Ваттисене асӑнӑп. Йе, Пӗсмӗлле, Турӑ, Ҫырлах, Амин. /Ҫапла пултӑр/», — тесе ҫырнӑ Юрий Туринке.
«Туринке Керем умӗнчи, пурне те тасатакан, Этеме сыхлакан, усала та, чире те (короновирус) пӗтерекен - Ҫулӑмлӑ Кӑвайт...», — ҫырнӑ сӑнӳкерчӗксенчен пӗрне ӑнлантарса маттур чӑваш арӗ. Пӗчӗк видеосем те вырнаҫтарнӑ вӑл.
Юрий Туринке чӑвашсен чӑн тӗнне хӗсӗрлеҫҫӗ тесе шухӑшланине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Ҫӗрпӳре православи чиркӗвӗ ыйтнипе чӑваш юпине ишнине асӑннӑччӗ. Юрий Туринке чӑвашсен йӑли-йӗркине ирттермелли вырӑн тума Шупашкарта ҫӗр уйӑрма ыйтнӑччӗ.
(«Кайнисене тата чӑваш туррисене таврӑнма вырӑн хатӗрлекенсем» кӗнекерен)
1946 ҫулта Мартин Хайдеггер «Поэтсем мӗн тума кирлӗ?» («Wozu Dichter?”) ятлӑ хайлав ҫырать. «Ку тӗнче самани ӑнсӑртран ҫӗмрӗлсе кӗнӗ ҫӗнӗ турра пула ҫаврӑнмасть. Курӑнми, хӑй пирки сас пами пулнӑ турӑ таврӑнни те тӗнче саманине ҫавӑрмасть. Ҫынсем ӑна валли вырӑн хатӗрлемесен, ӑҫта ун таврӑнас? Унӑн ҫутти мӗн пур таврана малтанах витмесен турӑн вырӑнӗ ӑна епле шӑнӑҫтарӗ? «Малтан пулнӑ» турӑсем ҫынсем вӗсем валли тивӗҫлӗ тата тӗрӗс уйӑрнӑ вырӑнсем хатӗрлесе хурсан таврӑнӗҫ». («Поворот этой мировой эпохи не может случиться через внезапное вторжение нового бога или через возвращение старого, восстающего из своей сокрытости. К чему обратится он в своем возвращении, если люди не подготовят прежде для него местопребывания? И как местопребывание бога сможет вместить его, если сияние его божественности прежде не залило своим светом все, что есть? Боги, которые «были раньше», вернутся в «надлежащее время»; т.е. тогда, когда люди предуготовят достойные и верно распределенные места».
Иркутск тӑрӑхӗнче пурӑнакан хастар чӑвашсем ниме ирттернӗ. Кӳршӗ-арша, тӑван-пускиле, ял-йыша ырӑ кӑмӑлпа, укҫа-тенкӗсӗр пулӑшас йӑла юлашки ҫулсенче, мӗн пытармалли, манӑҫса пырать.
Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсем тӑван халӑхӑмӑрӑн ырӑ йӑли-йӗрки пуррине аса илтернӗ. Ун пирки асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн ертӳҫи Вероника Тимофеева Фейсбукра ҫырса кӑтартнӑ.
Ӳрӗк чӑвашсем нумаях пулмасть «Юлташ» автономин Ваттисен канашӗн ертӳҫи Геннадий Моисеев патӗнче ырӑ ӗҫ тунӑ.
Геннадий Моисеевич ҫӗнӗ ҫӗре куҫнӑ иккен. Ҫӗнӗ ҫӗре куҫаканӑн тимлемелли нумай. Япала та куҫармалла, юсавне те ирттермелле. Арҫынсем маччана тата урая ҫӗнетнӗ, хӗрарӑмсем обой ҫыпӑҫтарнӑ, ҫунӑ-тасатнӑ.
Тутарстанри Теччӗ районӗнчи чӑвашсем «Чӳклеме» уява иккӗмӗш хут ирттернӗ. Асӑннӑ тӑрӑхри «Сувар» хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, «пӗлтӗрхи кӗрхи тухӑҫ праҫникӗ ҫынсен кӑмӑлне кайнӑ пулмалла».
Яла кӗнӗ ҫӗрте хӑнасене «чӗрӗ коридор» туса кӗтсе илнӗ. Хӑнасен йышӗнче Теччӗ районӗн ӗҫтӑвком ертӳҫи Аркадий Семенычев, Тутарстанри Халӑхсен ассамблейин ӗҫтӑвкомӗн ертӳҫи Николай Владимиров, ТР ЧНКА канашӗн ӗҫтӑвком ертӳҫи Владимир Иванов, «Сувар» хаҫатӑн тӗп редакторӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Ирина Трифонова, Чӗмпӗр облаҫӗнчи ЧНКА канашӗн председателӗ Олег Мустаев, Пӑва районӗнчи ЧНКЦ ертӳҫи Владимир Ильин, Чӑваш Енрен ҫитнӗ хӑнасем тата ыттисем пулнӑ.
Хӑнасем И.Я. Яковлев палӑкӗ умне чечексем хунӑ. Вӗсене унтах вырнаҫнӑ чӑваш ялӗсен панорамине кӑтартнӑ. Яковлев халалӗнчи сӑмахсене ҫырса хунӑ асӑну чулне те уҫнӑ хисеплӗ хӑнасем. «Пӗр-пӗринпе туслӑ пурӑнӑр», — тенӗ унта.
Володар Тимофеев ертсе пыракан Теччӗ районӗнчи чӑваш центрӗ районти Культура управленийӗ пулӑшнипе уява лайӑх хатӗрленӗ.
+0.3 °C