Пушӑн 6-мӗшӗнче Канаш районӗнче «Канаш ен пики — 2014» конкурс пулнӑ. Тӗрлӗ ял тӑрӑхӗнчи 17–25 ҫулсенчи хӗрсем хӑйсен пултарулӑхне тӗрӗсленӗ.
Кашни пике хӑйнеевӗрлӗхӗпе уйрӑлса тӑнӑ. Вӗсем пилӗк конкурс витӗр тухнӑ: «Визит карточки», «Интеллектуаллӑ конкурс», «Пултарулӑх конкурсӗ», «Чӑваш халӑх тӗпелӗ», «Чӑваш стилӗ». Жюри ҫирӗп пулнӑ, зала халӑх нумай пухӑннӑ. Пикесене тимлӗхе пӗр минутлӑха та ҫухатман. Хӗрсен илемӗ тумӗсем, хӑйсем пирки хатӗрленнӗ электронлӑ хӑтлавсем тата ытти те ҫынсене Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ умӗн хаваслӑ туйӑм парнеленӗ. Уяв ячӗпе Канаш район администрацийӗн пуҫлахӗ Владислав Софронов та саламланӑ, пикесене ӑмӑртура ӑнӑҫу суннӑ.
Конкурса хатшӑннӑ хӗрсем пурте пултаруллӑ, ҫаврӑнӑҫуллӑ пулнӑ, ал ӗҫӗсемпе тӗлентернӗ. Конкурсҫӑсенчен пӗри акӑ Вера Егорова. Вӑл 8 ачаллӑ ҫемьери чи кӗҫӗнни. Ялти шкултан вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн Канашри финанс колледжӗнче ӑс пухнӑ, унтан аслӑ пӗлӳ илнӗ. Халӗ Вера ял тӑрахӗн администрацинче ӗҫлет. Людмила Никитина вӗтӗ шӑрҫапа тӗрлеме юратать. Янкӑлчри Анастасия Патшина Мускаври С.
Украина гражданинӗ А. Раҫҫее 10 ҫул каялла килнӗ, Чӑваш Республикинчи Канаш хулинче пурӑнма тытӑннӑ. Анчах — саккунсӑр майпа. Арҫын ют ҫӗршыв ҫыннисем е гражданствӑсӑр сӑпатсем Раҫҫей Федерацийӗнче пулнӑ чухне правасене кӑтартакан саккуна пӑснӑ.
Ют ҫершыв ҫыннисем Раҫҫей Федерацийӗнче визӑсӑр 90 талӑк пурӑнма пултараҫҫӗ. Ҫӳлрех асӑннӑ Украина ҫынни вара? Канаш районӗн судне акӑ мӗнле ӑнлантарнӑ: 2004 ҫулта вӑл Канаш хулинчи паспорт сӗтелне кайнӑ, Раҫҫей гражданствине илме ирӗк ыйтнӑ-мӗн. Анчах унӑн ыйтӑвне пӑхса тухман. Унтан вара хӑй Украина гражданинӗн паспортне ҫухатнӑ пулать. Кун пирки вара йӗрке хуралӗн органӗсене пӗлтермен: административлӑ яваплӑхран хӑранӑ.
С. гражданинпа та ҫакнашкалтарах лару-тӑру сиксе тухнӑ. Унӑн та — Украина гражданстви. Арҫын 2012 ҫултанпа Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑннӑ, пирӗн ҫӗршывра пулмалли йӗркене пӑснӑ: миграци шутне тӑман, Раҫҫейре пулма юранине ӗнентерекен документсемсӗр пурӑннӑ, каялла таврӑнма хирӗҫленӗ, кунта саккунлӑ майпа пурӑнмашкӑн ирӗк илме миграци службине кайман.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтрипе танлаштарсан республикӑра 13 ача нумайрах ҫуралнӑ — ҫут тӗнчене 1 455 пепке килнӗ. Вилекенсен шучӗ вара, шел те, ҫуралакансенчен 4,6 процент нумайрах пулнӑ.
Ҫураласлӑхӑн пӗтӗмӗшле коэффициенчӗ текен ӑнлав пин ҫын пуҫне 13,8 промиллепе танлашнӑ. Пӗлтӗрхи кӑрлачра вӑл 13,7 пулнӑ. Асӑннӑ цифра республикӑри вӑтам кӑтартуран 16 районта: Елчӗк (20,0 промилле), Шӑмӑршӑ (19,4), Элӗк (18,0), Патӑрьел (17,9), Комсомольски (16,6), Хӗрлӗ Чутай (16,2), Ҫӗрпӳ (16,1), Красноармейски (15,5), Йӗпреҫ (15,3), Муркаш (15,1), Тӑвай (14,9), Етӗрне (14,3), Сӗнтӗрвӑрри (14,1), Ҫӗмӗрле (14,0), Шупашкар районӗсенче (13,9) тата Канаш хулинче (15,2) — пысӑкрах.
Ҫуралакансен шучӗ вилекенсенчен Шупашкар, Канаш тата Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче, Элӗк, Патӑрьел, Комсомольски, Ҫӗрпӳ, Шупашкар районӗсенче иртнӗ.
Республикӑра унта та кунта пушар алхасни пирки илтсен сехре хӑпать. Нарӑс уйӑхӗнче икӗ тӗслӗхре ачасем ҫунсе вилчӗҫ. Хӑрушӑ! Ҫулӑм — вӑйӑ мар ҫав. «Хӗрлӗ автан» пӗр ташлама тытӑнсан…
Хальхинче пушар Канаш хулинчи пасарта пулнӑ. Телее, ку тӗслӗхре ҫын хӗн курман. Пӑтӑрмах нарӑсӑн 27-мӗшӗнче 18:30 сехетре пулнӑ. Ҫулӑм тимӗртен тунӑ суту-илӳ киоскӗнче алхасма пуҫланӑ. Унта кӗпе-йӗм сутӑннӑ. Пушар тухнӑ чухне хуҫи вырӑнта пулман. Пасар та хупӑннӑ ӗнтӗ. Телее, кӳршӗ киоскри сутуҫӑ ӗҫӗнчен киле часах кайман. Тӗтӗм йӑсӑрланнине курсан пушарнӑйсене чӗннӗ.
Канашри пушар чаҫӗн ӗҫченӗсем вырӑна ҫитсен ҫулӑма икӗ минутранах сӳнтернӗ, пушара юнашарти киосксене куҫма май паман. Ҫулӑм мӗн сӑлтавпа тухнине те ҫийӗнчех тупса палӑртнӑ. Киоскра тӗн йӑли-йӗркине ирттернӗ хыҫҫӑн ҫуртана сӳнтермесӗр хӑварнӑ-мӗн.
Нарӑсӑн 25-мӗшӗнче Чӑваш Енре халӑха цифра телекуравӗ тӗлӗшӗпе пулӑшу паракан консультаци центрӗ уҫӑлӗ. Вӑл Шупашкарти радио ҫуртӗнче вырнаҫӗ.
Центрта кашниех цифра телекуравӗн программисем тӗлӗшпе сиксе тухнӑ ыйтава тӳлевсӗрех уҫӑмлатма пултарӗ.
2013 ҫул вӗҫӗнче цифра телекуравӗ Чӑваш Енри виҫӗ ял-хулана ҫитрӗ: Шупашкара, Канаша тата Тӑвая. Ҫапла майпа 500 пине яхӑн ҫын телекурава цифра пахалӑхӗпе курма пултараҫҫӗ. Ку — республикӑра пурӑнакан ҫынсен 40 проценчӗ. Вӗсем цифра телекуравӗн пӗрремӗш федераци пакетне кураяҫҫӗ. Унта «Пӗрремӗш Канал», «Раҫҫей 1», «Раҫҫей 2», «НТВ», «Петербург Пиллӗкмӗш канал», «Культура» «Раҫҫей 24», «Раҫҫейӗн общество телекуравӗ», «ТВ Центр», «Каруҫҫель» кӗреҫҫӗ. Ҫавӑн пекех унта «Маяк», «Раҫҫей радиовӗ», «Вести ФМ» радиосем пур.
Ҫитес вӑхӑтра цифра телекуравне Ҫӗрпӳ хулинче тата Йӗпреҫ поселокӗнче уҫма палӑртнӑ. Кӑҫал тата телекуравӑн 15 передатчикне хута ямалла. Ҫапла майа цифра телекуравӗн сигналне 1 070,3 ҫын (Чӑваш Енре пурӑнакансен 82,1 проценчӗ) илӗҫ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура залӗнче нарӑсӑн 16-мӗшӗнче республикӑри ХТК (КВН) ушкӑнӗсен ҫӗнӗ сезонӗ уҫӑлнӑ ятпа «КиВиН Чувашии-2014» (чӑв. Чӑваш Ен КиВиНӗ) фестиваль иртнӗ. 12 ҫул хушшинче ХТК вӑййисене республикӑри 100-е яхӑн тӗрлӗ вӗренӳ заведенийӗсен, шкулсен командисем хутшӑннӑ.
Хӗрлӗ Чутай район чысне Ҫӗнӗ Атикасси вӑтам шкул команди хӳтӗленӗ. «Бодрячок» командӑра Эльвира Андреева, Анастасия Смирнова, Дмитрий Лобов, Эдуард Сидоров, Сергей Ильин, Николай Софронов, Анастасия Маркова. Ушкӑн жюри умне «Мир, в котором мы живём» (чӑв. Эпир пурӑнакан тӗнче) юрӑпа тухса «Мир не прост» (чӑв. Тӗнче ансат мар) юрӑпа вӗҫленӗ. Вӗсен вӑййи-кулӑшӗ куракансен кӑмӑлне кайнӑ, ушкӑна нарӑсӑн 22-мӗшӗнче фестивалӗн Гала концертне хутшӑнма суйланӑ. Унсӑр пуҫне шкул ачисен Шупашкарпа Красноармейски районӗсен, Патӑрьел ялӗн, Шупашкар, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри хулисенчи шкул командисем хушшинче тупӑшса хӑйсен пултарулӑхне кӑтартма тивет.
Ушкӑнри Николай Софронов, Сергей Ильин, Дима Лобов, Эдик Сидоров Штанашри 9 ҫул вӗренмелли шкулта вӗреннӗ чухнех хӑйсен пултарулӑхӗпе палӑрса тӑратчӗҫ, кашни уяв-концера хастар хутшӑнса куракансене тӗрлӗ кулӑшпа савӑнтаратчӗҫ.
Шкул тулашӗнчи ӗҫсене йӗркелесе пыракан республикӑри «Эткер» центрта IX вӑрман олимпиади иртнӗ. Унта 16 районти тата Шупашкарпа Канаш хулисенчи 27 ача хутшӑннӑ. Олимпиадӑра вӗсен теори тата практика тӗлӗшӗнчен кӑтартма тивнӗ. Пӗрремӗш пайӗнче ачасем тест ыйтӑвӗсене хуравланӑ; иккӗмӗшӗнче тӑватӑ секцире ӗҫленӗ: вӑрманти чӗрчунсен экологийӗ, вӑрманти ӳсентӑрансен экологийӗ, шыв биологийӗ, вӑрман ӗҫӗ.
Вӑрман олимпиадинче Куславкка районӗнчи Тӗрлемесри шкулта вӗренекен Мария Христофорова пӗрремӗш вырӑна тухнӑ, иккӗмӗшӗнче — Елчӗк районӗнчи Лаш-Таяпари шкул ачисем Антон Игнатьевпа Андрей Павлов, виҫҫӗмӗшӗнче — Куславкка районӗнчи Тӗрлемесри Надежда Фадеева, Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутарти Татьяна Шустова, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи (Ӗсмелти) Наталья Почемова.
Пурне те мар-ха, ятарлӑ ирӗк илмесӗр халӑха турттаракан ҫӑмӑл машина хуҫисене. Ҫак кунсенче ҫул-йӗр инспекторӗсем черетлӗ рейд ирттернӗ те саккунлӑ мар майпа ӗҫлекен 4 таксиста палӑртнӑ. Вӗсене халӗ административлӑ майпа явап тыттарӗҫ, «шашкисене» туртса илнӗ.
Ҫул-йӗр инспекторӗсем ҫынсене те чӗрӗрех пулма чӗнсе калаҫҫӗ. Таксипе ларса тухсан водительтен пассажирсене тата багажа турттарма ирӗк пурри ҫинчен ӗнентерекен ирӗк паракан хута кӑтартма ыйтмалла теҫҫӗ. Тепӗр тесен, ун йышшисене шыраса ытлашши таҫтах каймалла мар-тӑр: ҫӗнӗ вокзала пырса кӗнӗ ҫӗрте «Такси! Такси!» тесе Канаша, Елчӗке, Патӑрьеле тата ытти ҫӗре кайма чӗнекенсем тем чухлех. Вӗсен пурин те ятарлӑ ирӗк пуррине темшӗн ӗненесех килмест.
Ӗнер, нарӑсӑн 12-мӗшӗнче, 4 сехет ҫӗрле Челепи облаҫӗнчи Златоуст ҫывӑхӗнче кӑмрӑк турттаракан пуйӑс вакунӗсем ӳпӗннӗ — ҫапла май вӑл тӑрӑхри чукун ҫул хупланса ларнӑ имӗш. Инкекре никам та аманман пулин те Челепине ҫул тытакансен хӑйсен марштурне кӑшт улӑштарма тивӗ — Златоуста ҫеҫ ҫитме май пур, унтан вара автобус ҫине лармалла. Ку — вӑхӑтлӑха кӑна, ҫула тасатса-юсаса пӗтернӗ хыҫҫӑн пӗтӗмпех йӗркеленессе шантараҫҫӗ.
Инкек Чӑваш Ене те пырса тивнӗ иккен — кун пирки Канашран пӗлтернӗ. Инҫетри пӑтӑрмаха пула хӑш-пӗр пуйӑса Канаш урлӑ янӑ пулать. Пуйӑссен графикӗ епле улшӑнни сире кӑсӑклантарать пулсан 8-800-775-00-00 инҫесас номерӗпе ыйтса пӗлме пулать (тӳлевсӗр).
Инкек иртнӗ ҫулхи авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнчех пулнӑ-ха. Ун чухне Канашри Ленин урамӗнчи 35-мӗш ҫуртра пурӑнакан сакӑр ҫынна сӗрӗм тивнине пула пульницӑна ӑстанӑ. 20-мӗш хваттерте пурӑнакан арҫын вара вилнӗ. Ун патӗнче хӑнара пулнӑ 35 ҫулти хӗрарӑм тӑнсӑр выртнӑ. Ӑна тухтӑрсем те ҫӑлса хӑварайман.
Ҫак факт пирки тӗпчевҫӗсем ӗҫ пуҫарнӑ. Вӗсен шучӗпе ҫуртӑн тӗтӗм туртакан пӑрӑхӗсем тата вентиляци тытӑмӗ епле ӗҫленине тӗрӗслекен икӗ ҫын ӗҫе алран кайтӑр тесе пурнӑҫланӑ. Тӗрӗссипе, тивӗҫлипе хакламасӑрах вӗсем «йӗркеллех» тесе хут ҫырнӑ. Анчах пӑрӑх хӑрӑмпа, ҫӳп-ҫаппа тата кайӑк-кӗшӗк каяшӗпе тулнӑскер пулнӑ. Тӗрӗслевҫӗсене РФ Пу силе кодексӗн 238 статйин 3-мӗш пайӗпе, тепӗр майлӑ каласан, тивӗҫе япӑх пурнӑҫланине пула ҫын вилнӗшӗн, явап тыттарӗҫ. Ку статьяпа вунӑ ҫул таран хупса хума юрать.
+8.3 °C