Чӑваш Енре шалу ӳстересси ҫинчен хушу кӑларнӑ. Ӗҫлӗ хута республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян алӑ пуснӑ. Документа влаҫ органӗсен офциаллӑ порталӗнчи «Законодательство» ярӑмра вырнаҫтарнӑ.

Хушура Элтепер республика территорийӗнчи мӗнпур организацире ӗҫлекенсен шалӑвне индексацилеме сӗннӗ. Ӗҫ укҫин виҫине ӳстерес тесен производство тухӑҫлӑхне лайӑхлатмалли те куҫкӗрет. Ҫакна та палӑртнӑ хушура.

Шалу йӗркеллӗ тӳлеменнисем пирки «хӗрӳ лини» уҫма палӑртни те пур. Куншӑн явапли — республикӑн Министрсен Кабинечӗ.

Сӑмах май ҫакна та пӗлтерер: хальхи вӑхӑтра республикӑри вӑтам шалу виҫи 23 пин те 831 тенкӗ те 60 пуспа танлашать. Хушӑва республикӑн экономика министрӗ Владимир Аврелькин комментариленинче ку вӑл пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртинчен 7,0 процент пысӑкраххине палӑртнӑ. 2020 ҫул тӗлне вӑтам шалӑва 30 пине ҫитересшӗн.

Кӑҫал патшалӑхӑн пӗтӗмлетӳллӗ аттестацийӗ умӗн сочинени ҫырнӑ май 11-мӗш класра вӗренекенсене «Ҫывӑх ҫын юттипе улталанине хӑҫан каҫарма пулать?», «Ҫыннӑн мӗнле пахалӑхӗсем вӑл тӳрӗ кӑмӑллине кӑтартаҫҫӗ?», «Ҫын хуйхи ҫинче телей курма пулать-и?», «Хӑюлӑх ӑссӑрлӑхран мӗнпе уйрӑлса тӑрать?», «Халӑх шухӑшӗ тӗрӗс мар пулма пултарать-и?» ыйтусем сӗннӗ.

Ҫамрӑксен 47,8% «Ҫыннӑн мӗнле пахалӑхӗсем вӑл тӳрӗ кӑмӑллине кӑтартаҫҫӗ?» темӑна килӗштернӗ. Шкултан кӗҫех вӗренсе тухакансен 24,3% — «Ҫывӑх ҫын юттипе улталанине хӑҫан каҫарма пулать?», 13,1% «Хӑюлӑх ӑссӑрлӑхран мӗнпе уйрӑлса тӑрать?» ыйтусене суйланӑ.

Палӑртса хӑварар, пӗтӗмлетӳллӗ аттестаци раштав уйӑхӗн 6-мӗшӗнче иртнӗ. Унта 5458 ача хутшӑннӑ. Кӑҫал шкул пӗтерекенсен 99,7% сочинение ӑнӑҫлӑ ҫырса «зачет» илнӗ. Ӑна илеймен 16 ачан сочинение ҫитес ҫул тепӗр хутчен ҫырма май пулӗ.

Чӑваш Ен экологи танлаштарӑмӗнчен тухса ӳкнине Чӑваш халӑх сайтӗнче пӗлтернӗччӗ. Ҫак кунсенче пирӗн республика унта каллех лекнӗ. Анчах, шел те, темиҫе йӗрке аяларах йышӑннӑ.

Кӗркуннехи танлаштарӑма «Симӗс патруль» общество организацийӗ хатӗрленӗ. Хальхинче малти йӗркесене Тамбов облаҫӗ, Алтай Республики тата Алтай крайӗ йышӑннӑ. Курск облаҫӗ, Питӗр, Мурманск облаҫӗ, Чӑваш Ен, Чӗмпӗр облаҫӗ, Краснодар крайӗ, Коми Республики те чи таса 10 регионсен йышне кӗнӗ. Эппин, пирӗн республика 7-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Палӑртмалла: унччен вӑл 5-мӗш йӗркере пулнӑ.

Чӗлепи облаҫӗ танлаштарӑмра чи хыҫалти йӗркене йышӑннӑ. Свердловск, Мускав, Иркутск облаҫӗсем, Севастополь, Брянск облаҫӗсем, Бурят Республики, Еврей автономи округӗ, Ленинград тата Чулхула облаҫӗсем те аутсайдерсен йышӗнче.

Раштав уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Чӑваш Республикин социаллӑ пурнӑҫпа экономика аталанӑвӗн 2035-мӗш ҫулччен валли хатӗрленӗ стратегилле проектне сӳтсе явнӑ. Ӑна тишкерме республикӑн Правительство ҫуртне пухӑннӑ.

Ахаль ҫынна кӑсӑклантаракан тӗп ыйту ӗҫ укҫипе ҫыхӑннине тавҫӑрма йывӑр мар. 2020 ҫулта вӑл пирӗн тӑрӑхра 30 пин тенке ҫитӗ, 2025 ҫул тӗлне

30 пине ҫывхарӗ, 2035- мӗш ҫулта ҫынсен шалӑвӗ 90 пине ҫывхарӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев маларах асӑннӑ документа регионӑн экономикине аталантарас тата халӑхӑн пурнӑҫ условийӗн шайне ӳстерсе пырассипе йышӑннине каланӑ. «Чӑваш Енӗн аталанӑвӗ халӑхӑн пурнӑҫ шайне ӳстерессипе ҫыхӑннӑ», — тенӗ вӑл. Малашлӑхри аталанупа ҫыхӑннӑ документа хатӗрленӗ чух ҫынсен сӗнӗвне шута илмеллине, тӗрлӗ специалист шухӑшӗсем те тӗп вырӑнта пулмаллине те палӑртнӑ Элтепер.

Ҫӗнӗ ҫул уявӗнче сӗтел хатӗрлемешкӗн мӗн чухлӗ укҫа тухса каясси пирки эсир, ахӑртнех, хальлӗхе шухӑшламан-ха. Сирӗншӗн тӑкака Росстат шутланӑ. Кӑҫал Чӑваш Ен ҫыннисен уяв сӗтелӗ хатӗрлес тесен 5,3 пин тенкӗ кӑларса хумалла.

Чӑваш Енре пурӑнакан тӑватӑ ҫынран тӑракан ҫемьен уяв сӗтелӗ ҫулталӑкра 2,15 процент хакланнӑ. Пирӗн республика танлаштарӑмра 71-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Атӑлҫи федераци округӗнчи регионсене илес тӗк, Киров, Пенза, Ӗренпур облаҫӗсенче, Тутарстанра, Мари Элта, Мӑкшӑ Республикинче, Чӑваш Енрипе танлаштарсан, уяв сӗтелӗ йӳнӗрех кайса ларӗ.

Уяв сӗтелӗ йышне мӗн кӗрет-ха? «Кӗрӗк айӗнчи сельдь», «Оливье» салатсем, лосось йышши пулӑсен вӑлчи, аш, торт, пулӑ, улма-ҫырла, пахча ҫимӗҫ, эрех, коньяк, хӗрлӗ эрех тата ыттисем кӗреҫҫӗ. Пӗтӗмпе списокра – 29 пункт.

«Оливье» тата «Кӗрӗк айӗнчи сельдь» салатсем миҫе тенке кайса ларассине те шутланӑ Росстат: 261,67 тата 130,44 тенкӗ.

Чӑваш Ен ытти регион хушшинче ӗҫ укҫи енӗпе миҫемӗш вырӑн йышӑнать? Пӗлес килсен танлаштарӑма тишкермелле. Ӑна нумаях пулмасть хатӗрленӗ.

Шел те, Чӑваш Ен унта малтисен йышӗнче ҫук. Тӗпчев кӑтартнӑ тӑрӑх, Ямал-Ненецк автономи округӗнче пурӑнакансем пуринчен те ытларах ӗҫлесе илеҫҫӗ. Унта вӑй хуракан ҫынсен 24 проценчӗ уйӑхне 100 пин тенкӗ ытла илет. Иккӗмӗш вырӑнта – Чукотка. Виҫҫӗмӗш йӗркене Мускав йышӑннӑ.

Чӑваш Ен 69-мӗш вырӑнта ҫеҫ. Пирӗн республикӑра пурӑнакансен 0,78 проценчӗ ҫеҫ уйӑхне 100 пин тенкӗ ытларах шалу илет. 10 пин тенкӗрен сахалрах ӗҫлесе илекенсен йышӗ – 19,8 процент.

Ҫурҫӗр Кавказри республикӑсенче пурӑнакан ҫынсем чи сахал шалу илеҫҫӗ. Вӗсем танлаштарӑмра юлашки йӗркесене йышӑннӑ.

Чӑваш Енри ҫул-йӗр ҫинчи хӑрушсӑрлӑх ыйтӑвне ӗнер Михаил Игнатьев Элтепер Министрсен Кабинечӗн пайташӗӗсемпе тата федераци службисен Чӑваш Енри уйрӑмӗсен, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсен ертӳҫисемпе ирттернӗ канашлура пӑхса тухнӑ.

Чӑваш Енӗн транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министрӗ Владимир Иванов 11 уйӑхри тӑрӑма тишкернӗ май ҫул-йӗр ҫинчи инкексен шучӗ чакнине палӑртнӑ. Инкеке пула ҫынсем пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ тӗслӗхсен шучӗ те пӗчӗкленнӗ.

Министр ятарлӑ службӑсем ҫулсене хӑрушсӑрлӑх виҫисене пӑхӑнса тӗпрен юсанине асӑннӑ май условисем лайӑхланнине каланӑ. Ҫул-йӗре яваплисем вӑхӑтра тирпейлесе тасатса тӑраҫҫӗ-мӗн, видосӑнавсем вырнаҫтарни те пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Сӑмах май, ун пеккине пурӗ 149 комплекс вырнаҫтарнӑ. Кунсӑр пуҫне пӗр вырӑнтан тепӗр ҫӗре куҫарса ҫӳремелли «Арена» прибор — 36.

Республикӑра ВИЧ-инфекциллӗ ҫынсен йышӗ 1,5 ӳснӗ. Кун пирки Роспотребнадзор пӗлтерет.

Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑҫал ҫак чирпе нушаланакан 46 ҫын нумайрах. Пӗтӗмпе кӑрлач-юпа уйӑхӗсенче 277 тӗслӗхе шута илнӗ. Палӑртмалла: юпа уйӑхӗнче 31 тӗслӗх тупнӑ.

ВИЧ-инфекциллисем ытларах Шупашкарта (14 ҫын), Ҫӗнӗ Шупашкарта (10 ҫын), Вӑрмар тата Муркаш районӗсенче (2-шер ҫын), Канаш хулинче, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче (1-ер тӗслӗх).

Сӑмах май, чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнчен пуҫласа раштавӑн 8-мӗшӗччен Роспотребнадзор ВИЧ-инфекци профилактики енӗпе «хӗрӳ лини» ирттерет. Ыйтусем пулсан ҫак номерпе шӑнкӑравлама май пур: (8352) 58-51-66, 8-903-358-88-51

Чӑвашстат руспубликӑра мӗн чухлӗ ача ҫуралнине шутланӑ. Тӳрех палӑртмалла: вилекенсен йышӗ ҫуралакансенчен нумайрах. Эппин, халӑх йышӗ чакса пырать.

Кӑҫал, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑрлач-юпа уйӑхӗсенче 2 291 ача сахалрах ҫуралнӑ. Вилекенсен йышӗ вара ҫуралакансенчен 1 360 ҫын нумайрах. Пӗтӗмпе кӑҫал 11 747 пепке ҫут тӗнчене килнӗ, 13 107 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ.

Пӗлтӗр лару-тӑру лайӑхрах пулнӑ: 14 038 ача ҫуралнӑ. Ҫулталӑк тултарман 43 пепке, шел те, вилнӗ. Пӗлтӗр ку кӑтарту 47-пе танлашнӑ.

Чӑвашстат тата ҫакна хыпарлать: уйрӑлакан мӑшӑрсен йышӗ 4,3 процент чакнӑ. Кӑҫал 6346 ҫемье чӑмӑртаннӑ, 3243 мӑшӑр уйрӑлнӑ.

Унччен Шупашкар экологи танлаштарӑмӗнче малти йӗркесенчен пӗрне йышӑннӑ. Халӗ вара вӑл унтан пачах тухса ӳкнӗ. Мӗн пулнӑ?

Танлаштарама РФ Ҫутҫанталӑк министерстви тата Халӑх фрончӗ хатӗрлет. Халӑх фрончӗн Чӑваш Енри штабӗн пайташӗ Александр Воробьев пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑри ведомствӑсем РФ Ҫутҫанталӑк министерствине хулари экологи лару-тӑрӑвӗ пирки даннӑйсем паман. Ҫавна май Шупашкар Раҫҫейри экологи танлаштарӑмне кӗреймен.

Шупашкарсӑр пуҫне танлаштарӑмран тепӗр 33 хула тухса ӳкнӗ. Вӗсен йышӗнче – Благовещенск, Иваново, Калининград, Красноярск, Магнитогорск, Чулхула, Петрозаводск, Псков, Смоленск, Тверь, Томск тата ыттисем. Малти вырӑнсене вара Ҫырчаллӑ, Хусан, Воронеж йышӑннӑ.

Сӑмах май, танлаштарӑма 100 пин ытла ҫын пурӑнакан 103 хула хутшӑннӑ.