Хӗветӗр Михали ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитрӗ
Чи малтанах ҫак ӗҫре усӑ куракан ӑнлавсене мӗнлерех пӗлтерӗшсемпе усӑ курнине ӑнлантарни кирлӗ. Поэзи мифологийӗ (поэтическая мифология) тесе эпир хайлав авторӗ йӗркелекен мифологине калатпӑр. Вӑл халӑх (этническая, натуральная) мифологийӗнчен хӑйӗн харкамлӑхӗпе (индивидуальностью), хӑй евӗрлӗхӗпе уйрӑлса тӑрать. Халӑх сӑмахлӑхӗнчи лирика-эпикӑра тӑтӑшах тӗл пулакан «эпӗ» текен калу субъекчӗ пирки ӑнлантарни те кирлӗ. Вӑл прозӑра калавҫӑпа (хӑйӗн ятӗнчен каласа параканӗпе, вырӑсла ӑна «рассказчик» тесе палӑртаҫҫӗ), лирикӑра ҫуйлану харкамҫипе (лирика геройӗпе) тӳр килет. Эпир кунта вӗсене калавҫӑ е харкамҫӑ тесе палӑртӑпӑр.
Григорий Филиппов, Максим Арзамасов тата Михаил Фёдоров (Хӗветӗр Михали) сӑвӑҫсем малтан Н.И. Золотницкин, кайран В.К. Магницкин вӗренекенӗсем тата вӗсене пулӑшаканӗсем пулнӑ. Тӗп сӑлтавне вӗсем пурте Шупашкар уесӗнче тӗрлӗ ҫулсенче пурӑннинче е ҫуралса ӳснинче курмалла-тӑр. Вӗрентекенӗсем те ҫав тӑрӑхпа тачӑ ҫыхӑннӑ: ҫуралса ҫитӗннӗ (Золотницкий) е чылай хушӑ ӗҫленӗ (Магницкий).
Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Надежда Кузьмина артисткӑн пултарулӑх каҫӗ иртессине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха.
Надежда Кузьмина — актриса та, юрӑҫ та, юрӑсен авторӗ те, киносценарист та.
«Чӗререн савса» пултарулӑх каҫне сцена ӑстин 50 ҫулхи юбилейне халалланӑ. Театрӑн илемлӗх ертӳҫи, СССР халӑх артисчӗ юбиляра Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Олег Николаевӑн Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.
«Надежда Кузьмина 25 ҫул каялла ҫак театра килчӗ те унӑн уйрӑлми пайӗ пулса тӑчӗ. Ҫак ҫулсенче вӑл ҫак сцена ҫинче тӗрлӗ жанрлӑ 55 сӑнара калӑпларӗ. Актрисӑна чунӗ уҫҫишӗн, ҫутҫанталӑк панӑ ҫыпӑҫулӑхӗшӗн те куракансем юратаҫҫӗ», – тенӗ Валерий Яковлев.
Артиста саламлама ытти артист та пырса ҫитнӗ.
Ӗнер, юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнчеЧӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Атнер Хусанкай учёнӑйӑн 75 ҫулхи юбилейне халалласа «Язык, филология и феномены чувашской культуры» (чӑв. Чӗлхе, филологи тата чӑваш культурин палӑрӑмӗсем) ятпа ҫавра сӗтел иртнӗ.
Унта пухӑннисем Атнер Хусанкай ҫинчен нумай ыррине каласа кӑтартнӑ. Вӑл наукӑпа кутурӑн чылай сферинче ят-сумлӑ та хисеплӗ. Вӑл —тӗрлӗ енлӗ тӗпчевсен авторӗ.
Ҫавра сӗтелте Виталий Родионов, Галина Семёнова профессорсем, филологи наукисен кандидачӗсем Геннадий Дегтярёв, Алевтина Долгова тата Эдуард Лебедев, искусствоведени кандидачӗ Антонина Мордвинова, истори наукисен кандидачӗ Алексей Леонтьев тата ытисем хутшӑннӑ.
Юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Раҫҫейри Писательсен союзӗн правленийӗн председателӗпе Николай Ивановпа тӗл пулнӑ. Меропряитие Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗн 100 ҫулхине халалласа ирттернӗ.
Ҫавра сӗтеле Чӑваш Енри ҫав союзӑн председателӗ Ольга Куликова; чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер; Виталий Родионов литературовед, филологи наукисен докторӗ, профессор; чӑваш халӑх писателӗ Анатолий Кипеч; Михаил Краснов писатель; Раҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, журналист Алексей Леонтьев; Чӑваш Енӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, журналист, филологи наукисен кандидачӗ Лидия Филиппова; Чӑваш Енӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, журналист тата писатель Светлана Гордеева; Чӑваш кӗнеке издательствин редакторӗ, писатель Ольга Федорова хутшӑннӑ.
Пухӑннисене республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова саламланӑ.
Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, 14 сехетре, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Атнер Хусанкай учёнӑйӑн 75 ҫулхи юбилейне халалласа «Язык, филология и феномены чувашской культуры» (чӑв. Чӗлхе, филологи тата чӑваш культурин палӑрӑмӗсем) ятпа ҫавра сӗтел иртӗ.
Унта Виталий Родионов, Галина Семёнова профессорсем, филологи наукисен кандидачӗсем Геннадий Дегтярёв, Алевтина Долгова тата Эдуард Лебедев, искусствоведени кандидачӗ Антонина Мордвинова, истори наукисен кандидачӗ Алексей Леонтьев туха калаҫӗҫ.
Атнер Хусанкай 1948 ҫулхи юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Шупашкарта ҫуралнӑ.
К. Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче ӑста артист, юрӑҫ, чӑваш фильмӗсен сценарисчӗ Надежда Кузьмина 50 ҫул тултарнине халалласа «Чӗререн савса» пултарулӑх каҫӗ пулӗ.
Театрта пӗлтернӗ тӑрӑх, унта артистка тӗп рольсене вылянӑ «Василиса кин кӗртет», «Авланатӑп эпӗ, авланатӑп», «Как Настенька чуть кикиморой не стала», «Телей кайӑкӗ», «Чуххӑм Ванькка авланать — кай, кай, кай» спектакльсен сыпӑкӗсене курма май килӗ. Унсӑр пуҫне Надежда Кузьмина Альбина Юрату сӑмахӗсемпе ҫырнӑ «Арканчӗ юрату», «Ларсам эс юнашар, аннеҫӗм», Левтина Марье сӑввипе кӗвӗленӗ «Сӑр чикки» тата ытти юрра шӑрантарӗ.
Надежда Кузьмина 1973 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Элӗк районӗнчи Тукач ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Питӗрти театр ӳнерӗн патшалӑх академийӗнче вӗреннӗ. Пӗр вӑхӑт Ҫӗнӗ Шупашкарти сӑнавлӑ театрта ӗҫленӗ. 1998 ҫултанпа Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче тӑрӑшать.
Вӑрнар муниципаллӑ округӗнчи Пӑва ялӗнче пурӑнакан Евлампия Филиппова юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче хӗре фронта кайма повестка панӑ, анчах шӑпа ӑна унта лекме пӳрмен - Евлампия тылра ырми-канми ӗҫленӗ, пурнӑҫне колхоз ӗҫне халалланӑ.
Вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑл колхозниксем валли апат пӗҫернӗ. Унӑн ҫурчӗ ҫинче «Кунта колхоз передовикӗ пурӑнать» табличка чылай ҫул ҫакӑнса тӑнӑ. Халӗ Евлампия Филиппова 6 мӑнукӗпе савӑнса пурӑнать, вӗсем ӑна пӑхаҫҫӗ.
Юпа уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Шупашкарти Константин Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Алексей Медведев ҫыравҫӑ (1913–2001) ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ литературӑпа музыка уявӗ иртнӗ. Кун пирки Чӑваш кӗнеке издательствин ӗҫченӗ Ольга Иванова халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Мероприятие писательсемпе журналистсем, юрӑҫсем пуҫтарӑннӑ. Вӗсем «Пирӗн ят ҫухалмӗ» куравпа паллашнӑ. Маларах асӑннӑ ҫӑлкуҫа хыпарланӑ тӑрӑх, унта сӑнӳкерчӗксемпе Алексей Фомичӑн тӗрлӗ ҫулта тухнӑ кӗнекисене вырнаҫтарнӑ.
Мероприятие Литература музейӗн наука ӗҫченӗ Галина Еливанова ертсе пынӑ, ҫыравҫӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ.
Ӗнер, юпа уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Чӑваш Енри виҫӗ кинемей 100 ҫул тултарнӑ.
Вӗсенчен иккӗшӗ, Анна Иванова тата Мария Кручинина, Шупашкарта пурӑнаҫҫӗ, Шемсия Сафина — Патӑрьел муниципаллӑ округӗнчен.
Вӑрҫӑ ҫулӗсенче Мария Христофоровна тата Шемсия Алиулловна фронтра ӗҫленӗ, аслӑ Ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнӑ. Анна Титовна II Прибалтика фронтӗнче ҫарта пулнӑ.
Анна Иванова вӑрҫӑ ҫулӗсенче телейлӗ те вӑрӑм ӗмӗр пирки ӗмӗтленнӗ. Халӗ вара вӑл ҫынсене кӳрентерес марччӗ тесе пурӑнать.
Кинемейсене Телеграмри хӑйӗн каналӗнче республика Элтеперӗ Олег Николаев саламланӑ.
Шупашкарта пурӑнакан Анна Иванова паян, юпа уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, 100 ҫул тултарать.
Вӑл Канаш районӗнчи Вӑрман Енӗш ялӗнче ҫуралнӑ. Ҫичӗ класс вӗренсе пӗтерсен фермӑна ӗҫе вырнаҫнӑ. Анчах вӑрҫӑ пуҫлансан ӑна связистсен курсне вӗренме янӑ, кайран салтака илсе кайнӑ.
Вӑрҫӑран аманса таврӑнса ҫыхӑну уйрӑмӗн пуҫлӑхӗнче мӗн тивӗҫлӗ канӑва кайичченех ӗҫленӗ. Мӑшӑрӗпе вӑл 1950 ҫулта ҫемье ҫавӑрнӑ. Виҫӗ ывӑлпа икӗ хӗр ура ҫине тӑратнӑ. Паян вӗсенчен пӗр хӗрӗпе пӗр ывӑлӗ ҫук ӗнтӗ — леш тӗнчене уйрӑлса кайнӑ.
Кинемей Шупашкарти хваттерӗнче пӗчченех пурӑнать. Лавккана та тухса кӗрет, килне те хӑех тирпейлесе тӑрать. Питӗр хулинчи хӗрӗ хӑйӗн патне илсе каясшӑн та, кинемей тӑван тӑрӑхран тухса кайма килӗшмест. Кинемей калпак тата шарф ҫыхса вӑхӑта ирттерет, кӳршӗ-аршӑпа хутӑшать.
«Ҫынпа ҫураҫуллӑ пурӑнмалла», — тет тӑнлавне пас тытнӑ Анна Титовна.
+26.3 °C