Нумаях пулмасть Ҫӗмӗрле хула кунне халаласа хулан2-мӗш вӑтам шкулти 7«а» класс вӗренекенӗсем хушшинче таврапӗлӳ турнирӗ иртнӗ. Турнира хулари С.Я. Маршак ячӗлле 1-мӗш вулавӑш ӗҫченӗсем йӗркеленӗ пулнӑ. 7«а» класс ачисем (класс ертӳҫи Рябкина Е.А.) 3 ушкӑна пайланса И.В Зубрилина вулавӑш ӗҫченӗ хатӗрленӗ ыйтусем ҫине хуравсем пама тӑрӑшнӑ. Ыйтусем вара хула пуҫланса кайнин тата хута янин историйӗпе, вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи хулан паттӑрлӑ ӗҫӗ-хӗлӗпе ҫыхӑннӑ.
Турнир пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх ачасем хулан авалхи историне лайӑх пӗлнине кӑтартнӑ, хальхи истори ҫеҫ вӗсенче иккеленӳлӗх ҫуратнӑ. Ҫапла майпа жюри членӗсем хакланӑ тӑрӑх пӗрремӗш вырӑна никама та парас темен, иккемӗш вырӑна вара «Шумерлиночка» тата «Сурские зори» ушкӑнсем пӗр-пӗрипе пайланӑ, виҫҫӗмӗш вырӑна «Черемуха» ушкӑн тивӗҫнӗ пулнӑ.
Пирӗн республикӑра вӗҫӗм ӗҫлекен референци станцийӗсене хута яма палӑртаҫҫӗ. Вӗсем тӗрлӗ объектӑн тӗп-тӗрӗс вырӑнне кӗске вӑхӑтра палӑртма май параҫҫӗ иккен. Ку станцисем спутниксемпе ҫыхӑнса ӗҫлеҫҫӗ — ӗскер вырӑнне пӗлтернӗ чухне чи нумаййи темиҫе сантиметр кӑна йӑнӑшма пултараҫҫӗ. Ҫапла май вӗсем ҫурта е ҫула тӗп-тӗрӗс виҫме пултараҫҫӗ тени те тӗрӗс.
Ун йышшисене маларах Улатимӗр, Ленинград облаҫӗсенче тата Камчатка енӗнче хута янӑ иккен. Пирӗн патра вӗсене ҫиччӗ хута ямалла. Станцисем Шупашкар, Куславкка, Ҫӗмӗрле, Канаш, Улатӑр, Етӗрне хулисенче, Патӑрьел ялӗнче пулмалла.
Референцлӑ станцие хута яни автоҫулсене, социаллӑ сфера объекчӗсене тӑвассипе, газификаципе ҫыхӑннӑ ӗҫсем валли проект хучӗсене хатӗрлессине ансатмалла иккен.
«Тӗрлӗ усал-тӗсӗлтен хӑрамалла мар, этемрен хӑрамалла», — текен каларӑш халӑхра ҫӳрет пулин те, ҫапах ҫын усал тӑвассинчен кӑна хӑраса тӑмала мар, килти выльӑхран та асӑрхануллӑ пулмалла. Ҫакна вара Ҫӗмӗрлере пулса иртнӗ пӑтӑрмах ҫирӗплетнӗ.
Паян, ҫурлан 27-мӗшӗнче ирхи 5:40 сехетсенче Ҫӗмӗрле хулинче пӗр хӗрарӑма качака тапӑннӑ пулнӑ. Ҫав вӑхтра вӑй-хал культурин тата сывлӑх ҫирӗплетӗвӗн комплексӗ ҫумӗпе хурал урапи иртсе пынӑ. Полицейскисем пулӑшу ыйтакан хӗрарӑма — выльӑхран тарса вӑл сак ҫинех хӑпарса тӑнӑ иккен — пулашма васканӑ.
Полици ӗҫченӗсем качакана хӑвалама тыпратнӑ, анчах лешӗ усалскер лекнӗ пулать — мӑйракипе енчен енне сулса йӗрке хуралҫисене хӑмсарнӑ. Малалли инкекрен хӑтӑлас тесе ҫул-йӗр хурал службин инспекторӗ табель пӑшалӗнчен виҫӗ хутчен пенӗ — качакана кӑшт кӑна амантнӑ пулать.
Ку лару-тӑрура хӗрарӑм самай хӑранӑ иккен, юн пусӑмӗ хӑпарса кайнӑран полици ӗҫченӗсем ӑна валли тухтӑрсене чӗннӗ.
Усал качака камӑн пулнине каярахпа тӗпчесе пӗлнӗ иккен. Килти выльӑха хула ҫынни Ҫӗмӗрлене гастрольпа килнӗ зоолунопарка яланлӑха панӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн шучӗпе район центрӗсен территорийӗсенче вырнаҫнӑ ял тӑрӑхӗсене пӗтермелле. Тӗслӗх вырӑнне вӑл Шупашкар районне илсе кӑтартнӑ. «Район администрацийӗ Кӳкеҫре вырнаҫнӑ, унтах Кӳкеҫ ял тӑрӑхӗ пур — хӑйӗн пуҫлӑхӗпе тата аппарачӗпе. Анчах унта пурӑнакансем район администрацине кайма хӑнӑхнӑ — вӗсен шухӑшӗпе унта пысӑкрах пуҫлӑхсем лараҫҫӗ тата ыйтӑва хӑвӑртрах татса параҫҫӗ. Манӑн политика ҫырӑвӗ чи малтанах ҫавӑн йышши ял тӑрӑхӗсене пӗтермелле текен шухӑша палӑртнӑччӗ», — тесе ӑнлантарнӑ Михаил Васильевич.
Аса илтеретпӗр, кӑҫалхи нарӑсӑн 14-мӗшӗнче ЧР Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура республика Пуҫлӑхӗ муниципалитетсене пӗрлештерес шухӑша палӑртнӑччӗ. Хальхинче ҫак ыйтӑва эрнекун Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ ирттернӗ пресс-конференцире хускатнӑ.
Муниципалитетсене пӗрлештерес ыйтӑва сӳтсе явассипе тата тишкерессипе ӗҫ ушкӑнӗ те ӗҫлет-мӗн.
Ҫапах та пӗрлештерессине ҫынсен референдумра татса пама тивӗ. Ҫӗмӗрле хулипе районне пӗрлештерес ыйтӑва проект е сӑнавлӑ меслет евӗр 2014-мӗш ҫулта кун йӗркине кӗртме пултарӗҫ.
Ӗҫ укҫи парӑмӗ ӳссе пырать. Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Regnum хыпар агентстви Чӑвашстат хыпарланине тӗпе хурса.
Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗ тӗлне ӗҫ укҫи парӑмӗ республикӑра 7,0 миллион тенке ҫитнӗ иккен, ку вӑл иртнӗ ҫулхи ҫав кунхипе пӑхсан 2,2 миллион тенкӗ нумайрах иккен. Пӗчӗк усламҫӑсем епле ӗҫленине калама йывӑр — ӗҫ укҫипе ҫавӑн чухлӗ парӑм пухса янисен шутне статистсем вӗсене кӗртмен. Ял хуҫалӑхӗ, сунар тата вӑрман хатӗрлес енӗпе тӑрӑшакан предприятисем вара вӑхӑтра татӑлманни пулкалать-мӗн. Маларах каланӑ парӑмран 58,4 проценчӗ шӑпах ҫавсене тивет те иккен. Тепӗр чӗрӗк пайӗ электроэнергетика предприятийӗсен тӳпи.
Ӗҫ укҫипе парӑма кӗменнисен шутӗнче — 17 районпа Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Ҫӗмӗрле хулисем. Вӑхӑтра татӑлманнисен списокне 3,9 миллион тенкӗ пухса янӑ Муркаш районӗнчи предприятисем тата 1,7 миллионлӑ улатӑрсем кӗнӗ.
Ҫурлан 10-мӗшӗнче Раҫҫейре Физкультурниксен кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫӗмӗрлесем вара ҫак кун тӗлнӗ тӗрлӗ енлӗ ятарлӑ программа хатӗрленӗ.
«Труд» стадионта чи пӗлтерӗшлӗ мероприяти иртӗ. Унта хулари ача-пӑча клуб пӗрлешӗвӗсен хушшинче «Пирӗн картиш кубокӗ» ятпа мини-футбол турнирне ирттерӗҫ. Унсӑр пуҫне стадионта пляж волейболӗпе хула турнирӗ, хулара тӗрлӗ ушкӑнра ӗҫлекенсен ХII спартакиадин зачёчӗпе ҫӑмӑл атлетика енпе ӑмӑртусем, ахаль ҫынсем хушшинче стритболпа турнир, армспорт турнирӗ, ача-пӑча сывлӑхне ҫирӗплетекен «Соснячок» спорт уявӗ, тата ытти тӗрлӗ турнирсемпе ӑмӑртусем ирттерме палӑртнӑ.
Кӑмӑл пулсан ҫак кунхинех «Олимп» вӑй-хал культурин комплексӗ хӑнана йыхравлать — вӑл тивӗҫтерекен кашни спорт пулӑшӑвӗпе кашни тӳлевсӗр паллашма пултарӗ.
Ҫӗмӗрле хулинче чи хӑтлӑ та илемлӗ вырӑна палӑртассипе конкурс ирттернӗ. Вырӑнтисем вӑл ырӑ йӑлана кӗни пирки пӗлтереҫҫӗ. Хальхи икӗ уйӑха тӑсӑлнӑ. Конкурса хутшӑнас кӑмӑллисем 23-ӗн пулнӑ иккен. Социаллӑ сфера учрежденийӗсем тата управляющи компанисемпе ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен юлташлӑхӗсем уйрӑмах хастар пулнӑ иккен. Ҫав вӑхӑтрах хӑйсене ҫирӗплетсе панӑ территорие пӑхса-тытса тӑрассипе ирттернӗ номинаци валли никам та заявка тӑратман-мӗн.
Социаллӑ сфера учрежденийӗсенчен хулари 19-мӗш ача пахчи пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ, иккӗмӗшӗнче — 1-мӗш тата 4-мӗш ача пахчисем, виҫҫӗмӗшӗнче — 3-мӗш шкулпа 8-мӗш гимнази. Чечек ӳсекен вырӑнсемпе кану вырӑнӗсене хитрелетессипе 1-мӗш ача-пӑча ӳнер шкулне ҫитекен тупӑнман. Уйрӑм ҫынсем вара хастарлӑхпа палӑрман. Ҫӑлтӑрлӑ тӑкӑрлӑкри 4-мӗш ҫуртра пурӑнакан В.Г. Петрова кӑна хутшӑннӑ. Ӑна ҫӗнтерӳҫӗ тесе йышӑннӑ. Сахал тата нумай хутлӑ ҫуртсене тытса тӑрассипе вара управляющи компанисемпе ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен юлташлӑхӗсем йышлӑн ӑмӑртнӑ. Мала «Вымпел» юлташлӑх тухнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене Хула кунӗнче чыслама палӑртнӑ.
Сӑнсем (7)
Предприятисене ахаль те ҫӑмӑл мар тесшӗнччӗ те, кама ансат теессӗн туйӑнчӗ. Юрӗ, ҫаплах пуль-ха… Юрӗ, ку умсӑмах вырӑнне пултӑр эппин.
Ҫӗмӗрлери промышленноҫ предприятийӗсем хӑй тӗллӗн ҫӳрекен машинӑсемпе тата ытти йышши техникӑпа усӑ курнӑ чух атмосферӑна таса мар сывлӑш ытлашши кӑлармаҫҫӗ-и тесе прокуратура ӗҫченӗсемпе пӗрле пулса Гостехнадзор специалисчӗсем тӗрӗсленӗ. Ҫакна палӑртма МЕТА – 01МП текен хатӗр йӑтса тухнӑ. Вӑл пулӑшнипе Ҫӗмӗрле хулинчи 6 предприятири хӑй тӗллӗн ҫӳрекен 45 техникӑна тӗрӗсленӗ. Атмосферӑна виҫепе юранинчен ытла сиенлӗ хутӑш тухни пирки 8 протокол шӑрҫаланӑ.
Ҫулла ҫуна, хӗлле урапа хатӗрлеме хушнӑ чӑваш. Хальхи вӑхӑтра республикӑри коммуналлӑ хуҫалӑх ӗҫченӗсем ӑшӑтмалли тапхӑра хӗрсех хатӗрленеҫҫӗ. Паянхи куна ӗҫсен 65 процент пурнӑҫланӑ-мӗн. Авӑн уйӑхӗн ҫурри тӗлне вӗсем ҫакна пӗтӗмӗшле вӗҫлеме шухӑшлаҫҫӗ-мӗн.
Ӑшӑтмалли тапхӑра япӑх хатӗрленекенсен шутӗнче республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Ҫӗмӗрле хулине палӑртнӑ-мӗн. Кун пирки вӑл ҫак темӑпа Раҫҫейӗн вице-премьерӗпе Дмитрий Козакпа видеоконференцие хутшӑннӑ хыҫҫӑн пӗлтернӗ-иккен. Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар тата Улатӑр хулисем яваплӑхпа палӑрса тӑраҫҫӗ-мӗн.
Тӗрлӗ сӑлтавсене пула сусӑрланнӑ, чирлекен ҫын хӑш-чухне медицина йышӑнӑвӗпе «инвалид» тейӗнме те пултарать. Ку диагноз вара ҫын пушшех «юрӑхсӑрланнӑ», обществӑна нимле усӑлӑх кӳрме пултараймасть тесе калама васкамалла мар. Шӑпан тискӗрлӗхе пула хӑйсене ҫунатсӑр кайӑк пек туякансем нумай чухне пурнӑҫра пысӑк пӗлтерӗшлӗ, усӑллӑ ӗҫсем тӑваҫҫӗ.
Ҫӗмӗрле хулинче инвалидсене ӗҫпе тивӗҫтерме тытӑнни ҫинчен эпир маларах хыпарланӑччӗ. Республика шайӗнче вара пӗтӗмӗшле ҫак енпе лару-тӑру япӑх мар. Ӗҫпе тивӗҫтерекен патшалӑх служби палӑртнӑ тӑрӑх кӑҫал ҫур ҫул кӑтартӑвӗпе республикӑра 659 сусӑр ҫынна ӗҫ вырӑнӗпе тивӗҫтернӗ. Ку хисепе процент ҫине куҫарсан — ӗҫе вырнаҫас текенсенчен 70% майлӑ пулать. Унсӑр пуҫне 77 инвалида вӗренме янӑ, виҫӗшне вара хӑйсен уйрӑм ӗҫне уҫма пулӑшупа тивӗҫтернӗ. 2013 ҫулта инвалидсене ӗҫе вырнаҫтарас тӗллевсемпе федераллӑ хыснаран — 6,4 миллион тенкӗ, республика хыснинчен вара — 420 пин тенкӗ уйӑрмалла тесе йышӑннӑ.
Утӑн 1-мӗшӗнчи кӑтартӑвӗсем тӑрӑх республикӑри 300 организаци 2 пин яхӑн инвалид валли уйрӑм ӗҫ вырӑнӗсене йӗркеленӗ.
+19.3 °C