Итлемен пуҫлӑхсене Юрий Васильева итлеттерме ыйтнӑ

Ку пӑтӑрмах Чӑваш Енӗн улттӑмӗш созыври Патшалӑх Канашӗн пӗрремӗш сессийӗ вӑхӑтӗнче ӗнер пулса иртнӗ.

Сесси пынӑ вӑхӑтра, кун йӗркинчи тӗп ыйтусене пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн депутатсене сӑмах парсан, трибуна умне «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти пайташӗ Игорь Моляков тухнӑ. Вӑл калаҫнӑ вӑхӑтра муниципалитетсен пуҫлӑхӗсем харӑс тӑрса тухса утнӑ. Ҫак самантра ҫӗнӗ спикер Валерий Филимонов сӑмах та шарламан.

Оппозици шутланакан маларах асӑннӑ ҫав парти пайташӗ Сергей Семенов кӑна Игорь Моляков политика хӳтӗлесе сӑмах илнӗ. Вӑл ЧР Элтепер Администрацийӗн ертӳҫи Юрий Васильевич ячӗпе чӗнсе каланӑ май ҫынсене партие кура уйӑрмалла маррине, пурте социаллӑ пурнӑҫпа экономика ыйтӑвӗсене татасшӑн ҫуннине палӑртса хӑварнӑ.

Чӑваш литературишӗн паян пӗлтерӗшлӗ кун, мӗншӗн тесен калавсен Кашкар Махмучӗ ячӗллӗ ӑмӑртӑвӗн чӑваш тапхӑрӗн ҫӗнтерӳҫисене палӑртӗҫ. Эпир хыпарланӑччӗ ӗнтӗ: ӑмӑртӑва Еврази ҫыравҫисен пӗрлӗхӗ ирттерет (штаб-хваттерӗ Турцире вырнаҫнӑ, ертӳҫи – Якуп Омероглу доцент, доктор). Чӑваш тапхӑрӗнчи ӑмӑрту ҫинчен кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче пӗлтернӗччӗ, вӑл ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче вӗҫленчӗ.

Ӑмӑртӑвӑн чӑваш тапхӑрне ирттерессишӗн яваплӑ Ҫыравҫӑсен ирӗклӗ пӗрлӗхӗнчен пӗлтернипе, кӑҫалхи ӑмӑртӑва 17 ҫыравҫӑ 21 хайлав тӑратнӑ. Авторсем камсем пулнине калавсене хакланӑ хыҫҫӑн ҫеҫ уҫӑмлатнӑран, ӑмӑртӑва камсем-камсем хутшӑннине халлӗхе калама ҫук. Анчах та самай «шултра» ҫыравҫӑсем те хутшӑнма пултарнӑ тесе тӗшмӗртме пулать. Хӑш-пӗр тишкерӳҫӗсем ӑмӑртӑва Виталий Енӗш, Денис Гордеев, Николай Максимов, Борис Чиндыков, Надежда Ильина, Геннадий Максимов, ҫавӑн пекех Владислав Николаев, Илле Иванов, Ион Шеремет хутшӑнма пултарнӑ тесе тӗшмӗртеҫҫӗ. Калавсене ярса пани тӑрӑх, ӑмӑртӑва Пушкӑртстанра, Тутарстанра тата Чӗмпӗр облаҫӗнче пурӑнакан чӑваш ҫыравҫисем хутшӑнма пултарнӑ.

Калавсен Кашкар Махмучӗ ячӗллӗ ӑмӑртӑвӗн чӑваш тапхӑрӗн тӳрелӗхӗнче Виталий Родионов ӑслӑлӑх докторӗ, профессор, Петӗр Эйзин сӑвӑҫ, Атнер Хусанкай тата Ирина Кириллова литература тӗпчевҫисем, Николай Ларионов журналист пулчӗҫ.

Малалла...

Шупашкарти Тӗп пасар умӗнче ҫӗнӗ палӑк лартасшӑн. Ӑна ҫынсем курса ӗлкӗрнӗ ӗнтӗ. Темӗнле сӑлтава пула палӑка каялла илнӗ. Ӑна ҫитес вӑхӑтра вырӑна тавӑрӗҫ.

Палӑк — хӗвелҫаврӑнӑш вӑррине сутакан кинемей. Ку палӑка тахҫанах лартма шухӑшланӑ-мӗн. Ӑна хатӗрлемешкӗн 2 уйӑх кирлӗ пулнӑ.

Палӑка пасара кӗнӗ ҫӗрте паян, авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, вырнаҫтарнӑ. Ӑна ирхине ҫынсем курса юлнӑ. Каҫ енне вара вӑл таҫта ҫухалнӑ. Анчах ҫитес вӑхӑтра вӑл каялла таврӑнассине пӗлтереҫҫӗ.

Иртнӗ ӗмӗрте ҫак вырӑнта кинемейсем хӗвелҫаврӑнӑш вӑрри сутнӑ. Ҫакна асра тытса палӑк лартма шухӑшланӑ та. Ӑна тимӗртен тунӑ, пӑхӑр сӑрӑпа сӑрланӑ. «Кинемей» 300 килограмм таять.

Ку хӗрсем Африкӑран Чӑваш Ене ахальтен килмен. Кунта вӗсен «услам» пулнӑ.

Вӗсем укҫа ӗҫлесе илнӗ. Мӗнле? Хӑйсен кӗлеткине сутса. Африка хӗрӗсем ку ӗҫпе аппаланнине ҫурла уйӑхӗнчех тупса палӑртнӑ. Йӗрке хуралҫисем тӗрӗсленӗ вӗсене. Хайхискерсен Раҫҫейре пулмалли срок та вӗҫленнӗ-мӗн. Анчах вӗсем ҫӗршывран кайма васкаман.

Африка хӗрӗсене ҫӗршывран кӑларса яриччен ЧР ШӖМӗнчи ют ҫӗршыв гражданӗсене вӑхӑтлӑх тытмалли центра янӑ. Йӗркене пӑснӑшӑн кашнине 2-шер пин тенкӗ штраф тӳлеттерме йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех вӗсене ӳтне сутнӑшӑн административлӑ майпа явап тыттарнӑ.

Авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче приставсем хӗрсене Мускава илсе кайнӑ. Унтан вӗсене Африкӑна самолетпа ӑсатӗҫ. Аса илтерер: 2014 ҫулта Шупашкарта кунашкал тӗслӗх пулнӑ. Ун чухне Нигерири 3 ҫынна ҫӗршывран ӑсатнӑ.

Етӗрне районӗнчи Хучаш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл должноҫри полномочипе ытлашшипех усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

ЧР Следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, чиновник 2008 тата 2009 ҫулсенче аукцион ирттермесӗрех вырӑнти ҫынсенчен 2 ҫурт туяннӑ. Пӗтӗмпе 900 пин тенкӗлӗх пулнӑ. Ку укҫана хыснаран уйӑрса панӑ, вӑл талӑх ачасене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерес ыйтӑва татса памалли пулнӑ.

Анчах туяннӑ ҫуртсене пуҫлӑх социаллӑ найм мелӗпе ҫынсене тара панӑ. Вӗсем тӑлӑхсен категорине кӗмен. Ку кӑна та мар: ҫуртсенчен пӗрне туса та пӗтермен. Тепри вара пурӑнма юрӑхлӑ мар.

Халӗ ку пуҫиле ӗҫе следовательсем малалла тӗпчеҫҫӗ.

Авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти Коммуналлӑ урамра авари пулнӑ. Унта ҫичӗ ача амӑшӗн пурнӑҫӗ татӑлнӑ.

Хӗрарӑмӑн тӑванӗсем каланӑ тӑрӑх, йывӑр тиевлӗ машина водителӗ автобуса пула сулахаялла пӑрӑнакан иномаркӑна курман. Ҫавна май ГАЗ пысӑк хӑвӑртлӑхпа ҫӑмӑл машина ҫине пырса кӗнӗ. Руль умӗнче вара нумай ачаллӑ хӗрарӑм ларнӑ. Ҫапӑннӑ хыҫҫӑн вӑл тепӗр еннелле вӗҫсе кайнӑ. Ларкӑч ҫурмалла ҫурӑлнӑ.

Патшалӑх автоинспекцийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑм ҫул-йӗр правилине пӑснӑ. Вӑл грузовике ирттерсе яман. Тиев машинин водителӗ хӑрушсӑрлӑх пиҫиххине ҫыхнӑран аварире суранланман.

Пиллӗкмӗш канал корреспонденчӗсем Шупашкарти депутатсенчен газонсем ҫине машина лартни пирки ыйтса пӗлнӗ. Депутатсем каланӑ тӑрӑх, газонсем ҫине машина лартнӑшӑн штраф тӳлеттерни Шупашкара чи хӑтлӑ хуласен йышне кӗртме май панӑ.

«Шупашкар — Раҫҫейри чи хӑтлӑ хуласенчен пӗри. Ку ята тивӗҫес тесе чылай ӗҫ тунӑ. Куншӑн чи малтанах халӑх хӑй тӑрӑшнӑ. Ку норма пурнӑҫланма тытӑнсанах ҫынсем картишсене чечексемпе илемлетме тӑрӑшакансен ӗҫне хаклама пуҫларӗҫ. Паллах, ку штрафсемпе ҫыхӑннӑ. Анчах пирӗн картишсем машина кӗтӗвне ҫаврӑннине кам ырлатӑр?» — тенӗ Дмитрий Никоноров.

Никоноров хулара пушӑ гараж кооперативӗсем нумаййине те палӑртнӑ. Ҫуртсен айӗнчи гаражсем те пушах. Анчах ҫынсем темшӗн машинисене подъездсен умне лартма кӑмӑлланине каланӑ вӑл.

Кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче машинӑна газон ҫине лартнӑ водительсенчен 25 миллион тенкӗ штраф пухнӑ. Ку укҫапа ҫӗнӗ парковкӑсем тунӑ, хулана хӑтлӑх кӗртнӗ-мӗн.

Елена Бадаева республикӑн ял хуҫалӑх министрӗпе Сергей Артамоновпа

Чӑваш парламенчӗн спикерӗ пулма Патшалӑх Канашӗн сессийнче паян Валерий Филимонова суйланине эпир маларах пӗлтертӗмӗр-ха. «Фармация» предприяти пуҫлӑхӗнче нумай ҫул ӗҫленӗ ҫак ҫынпа калаҫма-хутшӑнма тивнисем ун пирки ыррине кӑна каланине палӑртмалла. Анчах хальхинче сӑмахӑмӑр ун пирки мар.

Патшалӑх Канашӗн пӗрремӗш сессине, спикера суйличчен, ҫулпа чи аслӑ депутата ертсе пыма шанаҫҫӗ. Ҫапла ку чыса 70 ҫулхи Елена Бадаева, вӑл Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савутне ертсе пырать, тивӗҫрӗ. Анчах парламент ертӳҫине палӑртмалли сасӑлав процедуринче вӑл кӑштах пӑтрашӑнса илнине пула сасӑлава икӗ хутчен ирттерчӗ.

Спикер пулма сӗннӗ пӗртен-пӗр кандидатшӑн, Валерий Филимоновшӑн, пӗрремӗш хутӗнче 37-ӗн сасӑларӗҫ, иккӗмӗшӗнче — хӗрӗхӗн.

Надежда Прокопьева текех министр мар

Паян Чӑваш Енӗн юстици министрне Надежда Прокопьевана ӗҫрен хӑтарнӑ. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗнчи ҫемҫе пукана йышӑннӑ ҫынна Чӑваш Республикин улттӑмӗш созыври Патшалӑх Канашӗн ларӑвӗнче парламентӑн Аппаратне ертсе пыма шаннӑ. Апла пулсан, эпир маларах пӗлтернӗ пекех пулса тухрӗ.

Надежда Прокопьева Мускаври Ломоносов ячӗллӗ аслӑ шкула пӗтернӗ хыҫҫӑн ӗҫ биографине 1987 ҫулта ваккатран тытӑннӑ. Росреестр тытӑмӗнче, РФ Юстици министерствин республикӑри управленийӗнче те тӑрӑшнӑ.

Республикӑн Патшалӑх Канашӗнче Аппарат ертӳҫинче самай ӗҫленӗ 64 ҫулхи Анатолий Ухтияров пурне те тав туса сывпуллашнӑ май алӑ усса лармассине, урӑх ӗҫре тӑрӑшма кӑмӑл пуррине палӑртрӗ. Валерий Филимонов спикер ӑна парламентра яланах хапӑл пулассине ӗнентерчӗ.

Юстици министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлама министр ҫумне Ирина Семенована лартнӑ.

Ҫак кунсенче Шупашкарти лавккасем четреме ерчӗҫ пулӗ. Ара, пирӗн пата «Пятница» телеканалпа пыракан «Магаззино» каларӑм ертӳҫи пӗр кӗтмен ҫӗртен персе ҫитнӗ-ҫке-ха.

Малтах вӑл Тӗп пасара тӗрӗсленӗ. Александр Молочко унта наклейка ҫыпӑҫтарса хӑварман, мӗншӗн тесен вӑл кӑлтӑксем тупнӑ. Чӑннипе, ҫав пасара апат-ҫимӗҫ туянма хам та ура ярса пусмас тесе сӑмах панӑччӗ. Урамра пахча ҫимӗҫ, улма-ҫырла сутакансем шутсӑр харсӑр, темӗн те пӗр каласа хӑртма пултараҫҫӗ. Сентре ҫинче вӗсен яп-яка та ҫап-ҫавра улма-ҫырла выртать. Хакӗ те пысӑках мар пек. Анчах хутаҫа мӗн тултарса параҫҫӗ вӗсем? Ятарласа витӗр курӑнманни, хура тӗсли ҫине яраҫҫӗ тата. Пӗррехинче унтан панулми туянтӑм. Ара, сентре ҫинче йӑлтӑртатса кӑна выртать те иртсе кайма хал ҫитмерӗ. Сутуҫӑ ҫимӗҫе мӗншӗн хура хутаҫа тултарни пирки шухӑшлама ӑс ҫитмерӗ-ха. Киле кайнӑ чухне ӑнсӑртран ӑнлантӑм: ҫӗрӗккине талтарман-ши вӑл? Хутаҫа уҫса пӑхрӑм кӑна – тарӑхса кайрӑм. Чӑнах та ҫӗрме пуҫланӑ панулми! Ирӗсӗрех ывӑтма тиврӗ.

Тепрехинче пасарта айккинче сӑнаса тӑнӑ чухне сутуҫӑсем ҫынсене улталамалли тепӗр меслетпе усӑ курнине асӑрхарӑм.

Малалла...