Электронлă вулавăш

Çавăнпа та Шуртана тухса канса кайнă, тет.

Шупашкара васкаса кимĕпе, килнĕ тет».

 

Çак хыпарсене Силемпие Уламас

Кайри малти шухăшсăр пĕлтерчĕ пулас.

Унерпие тарçи киле çитнĕ çитменех

Каласа та кăтартрĕ илтни çинчен пĕтĕмпех.

Хуйха пуснă Унерпин пичĕ пĕр хĕрелчĕ,

Еркиней çинчен илтсен сăнĕ каллех сӳрелчĕ.

 

Маттур вăйлă, упăшки майра панчен таврăнать,

Сивĕ хаяр тăвăл пек тăшмансене пусарать.

Куç шăрçи пек Чĕкеçне вăл вăрлама парас çук,

Вăрă-хурах таврашне пусмăрлама парас çук.

Çапла шухăш пуçĕнче Унерпие сăн хушать,

Хăйĕн тарçи-тĕрçине ĕçлеттерме пулăшать.

 

Йĕршшӳ çинчи çарансем ыран-паян çулмалла,

Унти ута пуçтарма çуллен ниме тумалла,

Çавăнпа та çимĕкрен сăра хатĕр хăварса

Çывăх кӳршĕ ялсенчен ниме чĕнсе хуртарса,

Арăш-шарăш чурисем апат-çимĕç тăваççĕ,

Арçын тарçи-тĕрçисем çавасене туптаççĕ…

 

Хĕрупраçсем тĕр тума чарăнаççĕ шăрăхра,

Çураçнă хĕр тавраш çеç пухать хĕрçум утăра.

Чĕкес пуян майĕпе тĕр тумашкăн чарăнмасть.

Çӳлти пăлтăр умĕнче унтан тантăш татăлмасть.

Çапах амăш, Унерпи, Силемпие систерет,

Хăйĕн хĕрне «куçăнтан вĕçертмесĕр сыхла», тет.

Силемпи, пур, хăй те çав Еркинее юратмасть,

Чĕкеç патне килесрен тем пек ăна кураймасть.

 

Анчах иртнĕ пухура темле пулчĕ итлесси.

Еркинее алтутри Йĕршшӳ çинче парасси.

Ун чух Чĕкеç кăмăлне ирĕксĕрех тунăскер,

Халĕ элек парасран шăла çыртса тăнăскер,

Силемийĕ Чĕкеçе ăна-кăна систермест,

Каçалапа çапах та хăй куçĕнчен вĕçертмест.

Мĕн тăвас тен? Хĕр ĕмри — çурхи юр пек анчах-çке!

Кĕтмен инкек-синкекех пусса кайсан пĕтет-çке.

Çапла Урха килĕнче пурнăçсем шăваççĕ…

Урха тавăранасса тем пек кĕтсе тăраççĕ…

 

Тепĕр куннех каçхине Урха çитрĕ килне

Воевотă лашипе, чаплă тумтирпе, —

Сăнĕ-пуçĕ палăртать мăнă кăмăлне,

Калаçасса калаçать ăш-чик туллипе.

Хăйĕн сылтăм аллин кача пӳрнинче

Ылтăн çĕрĕ йăлтăртатать ахах куçĕпе.

 

Унерпийĕ малтанах калаçма ӳркенет,

Пĕр Чĕкеç çеç, шăпчăк пек, чараймасăр чвилетет,

Сухатӳри сăрана тутантарса пăхтарма

Хушрĕ Урха арăмне ятлă пичке пуçлама.

Ялти хурăнташсене, паллă пĕлĕшсене

Урха килне чĕнтерет хăй килнĕ ячĕпе:

«Вырăс патши кăмăлне, сарлака ырлăхне

Тав тăвас та ĕçес йӳçнĕ пыл сăрине»,

Тет арăмне Урха йăл-йăл çеç кулса

Аслă пӳртĕнче каллĕ-маллĕ утса.

 

Унерпи тарçисене кускаласа васкатать,

Хăй çавăнтах Силемпие шăппăн çапла калать:

«Кăмăлне хуçас мар, хавасне сӳрес мар,

Сухатӳре пулни çинчен пĕр самах та калас мар.

Сăра кĕрте тунине пăр айĕнчен кăларас,

Çимĕк çинче пулманне кĕçĕрхи каç савăнас».

 

Хăни евĕр пухăначчен Урха калать арăмне:

— «Арăм, итле-ха, кунталла пăх-ха, —

Манăн кĕпе çинче умăмра

Майра патша çакнă вырăс хĕресне

Куратна? Ĕнтĕ текех çук Урха:

Эпĕ тĕне кĕтĕм, ята улăштартăм,

Чаплă вырăс ятне хуртартăм:

«Алтаккин» манăн ят,

Урха юлать хушамат.

Чăваш улпучĕсем пуплеме мар,

Çывăха та ан пыччăр ман ятăм патне».

Ку сăмахсене илтсе, хĕресне курсан,

Унерпи пăхнă çĕртех хытса кайрĕ шуралса:

 

«Ай, пĕтрĕмĕр!

Курнă, аскăн майра!

Пĕтерчĕ пирĕн ята,

Авалхи ăрăва!

Мĕн калĕ атте?

Мĕн калĕ Туйсар?

Татса ывăт хĕресне

Е каялла кайса пар.

Ара! Ухмаха ертĕн-и?

Çĕре-шыва мантăн-и?

 

Эх, Урха! Ахаль мар чĕре

Пит сикрĕ ку эрнере», —

Тесе Унерпи Урхана ӳкĕтлет,

Пĕтĕм пуп-таврашне тиркет.

 

Урха кана илтсен — пĕрре хĕрмесленчĕ,

Тепре шуралса кайса куç харшине пĕрчĕ.

— «Çӳç вăрам та ас кĕске», — тесе ахаль мар

Каланă çав сирĕн çинчен авалхи этем.

 

Тĕне кĕнин уссине калаçма та кирлĕ мар,

Чухласа пуплеме хăçан сана вĕрентем?

Пăх аллăма — ахах куçлă ылттăн çĕрĕ

Такама та пăхăнтарĕ, темле вăя çĕнтерĕ!

 

Çĕрре патша аллинчен

Илтĕм кăмăл тулнинчен.

Вăл çĕрĕпе пĕрле, воевотă патне,

Илсе килтĕм эпĕ патша çыруне:

 

«Атăлпа Çӳрпӳ хушшинчи

Çавал улăхне

Йăлтах çырса ман çине!

Ак майра епле!

Санăн пĕлмелле:

Курвă мар, сарă тăхлачи!»

Çапла Урха арăмне

Хирĕçнĕшĕн ятлаçать,

Хăй асланас шухăшне

Чĕлхе вĕççĕн калаçать.

 

Анчах каçать Унерпи:

«Кирлĕ мар та, кирлĕ мар,

Çĕрне калле леçсе пар!

Ята тĕншĕн çĕртĕп-и?

Ялран намăс курап-и?

Сăрпа Атăл хушшинче

Хурăнташăм хур пулĕ;

Пĕтĕм чăваш хушшинче

Пирĕнтен халăх шăп кулĕ».

 

Ӳпкелешсен, тавлашсан

Урха кайрĕ шухăша.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн