Чӑваш Енре ҫак уйӑхра иртекен Чӑваш музыкин фестиваль нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче «Тӑван халӑх сасси» концертпа уҫӑлӗ.
Программӑра композиторсен юрри-кӗввипе (сӑмахран, «Тем пулсан та пурнӑҫра», «Ҫӗнӗ ҫул», «Ахаль мар», «Утӑм ҫеҫ») хайлавӗсемпе пӗрлех фольклор пуянлӑхӗпе те паллашма май килӗ.
Акӑ, «Сӗм вӑрман», «Вӗҫсе пырать кӑвакарчӑн», «Чӗн йӗвен», «Вӗҫ, вӗҫ, куккук» юрӑсене хальхи куракана ҫывӑх тума тӑрӑшнӑ. Тепӗр юрӑ (калӑпӑр, «Атьӑр, хӗрсем, выляма») сӑмахӗ халӑхӑн, кӗвви — композиторӑн.
Кашни юрра концерта пынисем хӑйсем итлесе хӑйсем хак парайӗҫ.
Шупашкарта Элли Юрьев ячӗллӗ парнене ҫӗнсе илессишӗн ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен конкурсӗ иртет. Пултарулӑх ӑмӑртӑвне Чӑваш Енӗн Культурӑпа ӳнер институчӗ, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ тата Шупашкарти Э. Юрьев ячӗллӗ 4-мӗш ача-пӑча ӳнер шкулӗ пуҫарнӑ.
Конкурса хутшӑнас кӑмӑллисем кая юлман-ха. Ӗҫсене пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗчченех йышӑнӗҫ. Ытти ҫул унта 1000 ытла ача хутшӑннӑ. Хамӑр тӑрӑхрисем ҫеҫ, ют регионсемпе ют ҫӗршывсенчисем таранах.
Живопись тата графика композицийӗсене «Сӑнарлӑ ӳнер» тата «Диплом ӗҫӗ» номинацисенче хаклӗҫ. Номинацисен теми — «Пӗтӗм професси кирлӗ!».
Шупашкарти Хӗрлӗ лапамра Хула музейне уҫма палӑртни пирки унччен тӳре-шара пӗлтернӗччӗ. Ҫав вырӑнта халӗ урӑх музей уҫасшӑн. Вӑл Раҫҫейӗн тӗрленӗ карттин музейӗ пулӗ. Кун пирки ЧР Элтеперӗ Олег Николаев ТАССа пӗлтернӗ.
Олег Алексеевич палӑртнӑ тӑрӑх, ку музей регионпа паллаштарӗ кӑна мар, туристсем килекен вырӑн та пулӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Мир волжской деревни во второй половине XIX – начале XX века» ятлӑ кӗнеке пичетленсе тухнӑ.
Унӑн авторӗ — Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорӗн ӑслӑлӑх тата аталану енӗпе ӗҫлекен заместителӗ, истори наукисен кандидачӗ Геннадий Николаев.
Кӑларӑм XIX ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринчи тата XX ӗмӗрӗн пуҫламӑшӗнчи Хусан тата Чӗмпӗр кӗпӗрнийӗсенчи ялсен пурнӑҫӗпе паллаштарать. Атӑлҫи тӑрӑхӗнче пурӑннӑ тӗрлӗ халӑхӑн хресчен пурнӑҫӗ еплерех пулнине ҫутатса панӑ.
Кӗнеке историксем, этнологсем, студентсем тата ытти вулакан валли кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ.
Кӗнекене А.И. Миттовӑн «Ялта» ӳкерчӗкӗпе капӑрлатнӑ.
Хальхи вӑхӑтра кирек епле учрежденин те ҫӗнӗлле ӗҫлеме тивет. Ҫакӑ культурӑпа ӳнере те пырса тивет. Чӑваш Енӗн наци музейӗ, ав, «День музея в школе» (чӑв. Шкулти музей кунӗ) ҫутӗҫ проекчӗ пуҫарса янӑ.
Проектпа килӗшӳллӗн музейри ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем чӗрӗ урок ирттереҫҫӗ. Ҫакӑн пек заняти ҫамрӑк ӑрӑва тӑван тӑрӑх историйӗпе кӑсӑклантарса ярасса шанаҫҫӗ.
«Шкулти музей кунӗ» проекта хутшӑнас тесен вӗренӳ учрежденийӗсен музейҫӑсене систермелле ҫеҫ — вӗсем шкула пырса та ҫитӗҫ.
Ҫак кунсенче Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай вулакансене тата тепӗр кӗнеке парнелерӗ. Ку вӑл паллӑ сӑвӑҫӑн, драматургӑн, куҫаруҫӑн тата публицистӑн юлашки 30-35 ҫулта тӗрлӗ хаҫат-журналта пичетленнӗ стайисемпе интервьюсен «Моя бунтарская карма» ятлӑ пуххи.
«Моя бунтарская карма» кӗнеке 2011 ҫулта Шупашкарта пӗрре пичетленнӗччӗ ӗнтӗ (тиражӗ — 1000 экземпляр). Анчах та вӑл кӗске вӑхӑт хушшинчех халӑхра саланса пӗтнӗ, чӑн-чӑн раритет пулса тӑнӑ. Ун чухнех вулакансем ҫак кӗнекере пичетленнӗ Иакинф Бичурин, Геннадий Айхи, Михаил Петров-Тинехпи, И.Я.Яковлев, Петӗр Хусанкай, А.Г.Николаев космонавт ҫинчен ҫырнӑ статьясемпе ытти хайлавсене пысӑка хурса хакланӑччӗ.
Валери Туркайӑн «Моя бунтарская карма» кӗнекине вулакан патне ҫитерме 2011 ҫулта Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ строителӗ, Халӑхсем хушшинчи Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗ Валерий Николаевич Гордеев укҫа-тенкӗпе пулӑшнӑ пулнӑ, хальхинче те ҫак пархатарлӑ ӗҫе вӑлах тунӑ.
Чӑвашсен пӗрремӗш киноактрисине Тани Юна сума суса асӑну хӑми уҫнӑ.
Тани Юн (Максимова-Кошкинская) 1903 ҫулхи кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче хальхи Етӗрне районне кӗрекен Чурпай ялӗнче ҫуралнӑ. 1977 ҫулхи юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Шупашкарта вилнӗ.
Сумлӑ артист ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнӗ май паян, кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче, Тани Юн ҫуралнӑ вырӑнта ларакан ҫурт ҫине тата Шупашкарта пурӑннӑ ҫурт ҫине асӑну хӑмисем вырнаҫтарнӑ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗн вывескине тинех чӑвашла ҫырса хунӑ. Ку хыпара эпир ӗнер хамӑр ҫӑлкуҫсем урлӑ пӗлтӗмӗр.
Ырӑ хыпара пӗлтерекен палӑртнӑ тӑрӑх, «миҫе ҫул иртрӗ пулин те ҫак ӗҫе туни, чӑн та, савӑнтарать. Малтан «Май ҫук» тесе тӳрре тухма хӑтланкаланӑ. Анчах, тӑрӑшсан, чӑнах та тума пулать».
Мӗн тӑвӑн, Чӑваш Енре чӑвашла вывескӑсене курсан савӑнма тивни, пӗр енчен, питех те тӗлӗнтерет. Наци республикисенче малтанах вӗсене чӑвашла тата вырӑсла ҫырса хумалла пек те... Ҫав вӑхӑтрах акӑлчанла ҫырса хунисем те хулара тӗл пулаҫҫӗ.
Шупашкарти вулавӑшсем ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем час-часах ирттереҫҫӗ. Калем ӑстисемпе курнӑҫма ачасене йыхравлаҫҫӗ. Чӑваш Республикин Л.Н. Толстой ячӗллӗ ятарлӑ вулавӑшне нумаях пулмасть Раиса Воробьева поэта чӗннӗ.
Мероприятие хулари 2-мӗш ача-пӑча пахчине ҫӳрекенсем пырса ҫитнӗ. Пӗчӗкскерсем поэтӑн шкул ҫулне ҫитмен ачасем тата кӗҫӗн классенче вӗренекенсем валли ҫырнӑ «Лера теттисем: сӑвӑсем. Игрушки Леры: стихи» кӗнекине аслисем пулӑшнипе тишкернӗ.
Поэт шӑпӑрлансене хӑйӗн ҫинчен те каласа кӑтартнӑ, хӑйӗн «Асамлӑ вӑрманта. В волшебном лесу», «Чарусӑр ҫерҫисем. Шумные воробушки», «Чи лайӑх тетте. Самая лучшая игрушка» сӑввисене вуласа панӑ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев республикӑри темиҫе ҫынна хисеплӗ ятсем пама йышӑннӑ.
Культура отрасльне илсен, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче ӗҫлекен Михаил Мокшанов артист-вокалист «Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ» ята тивӗҫнӗ.
«Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята Патӑрьел районӗнчи Тури Чакӑ ялӗнчи «Чемен» халӑх фольклор ансамблӗн ертӳҫине Анатолий Гаврилова, Шупашкар районӗнчи Ҫӗньялти вулавӑшӑн заведующине Татьяна Кирилловӑна, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн тӗп художникне Лариса Комиссаровӑна, Вӑрнарти ача-пӑча ӳнер шкулӗн преподавательне Зоя Табаковӑна пама йышӑннӑ.
+13.3 °C