Ҫӗмӗрле районӗнчи Юманай ялӗ нумаях пулмасть уява пухӑннӑ. Ял ячӗ ӑҫтан пулса кайнӑ-ха? Вӑл юмансем ӳсекен вырӑнта пуҫланнӑ. Ҫынсем вӗсене касса ҫуртсем купаланӑ. Ялта малтанах урамсем пулман, мӗншӗн тесен вун-вун ҫул ӳснӗ юмансен тункатисем кансӗрленӗ. Пысӑкскерсене тӑпӑлтарма май пулман. Вӗсем тахҫанчченех сыхланса юлнӑ.
Унтанпа нумай ҫул иртнӗ. Халӗ Юманайра 247 пӳрт шутланать. Ял уявӗнче стадиона ирех халӑх пухӑнма тытӑннӑ. Чи малтанах ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Олег Яковлев тухса калаҫнӑ. Ҫӗмӗрле район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Лев Рафинов та ҫитнӗ. Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчи Леонид Волков юманайсене саламланӑ. Унӑн аллинчен Владимирпа Зоя Петровсем «Юратупа шанчӑклӑхшӑн» медале илнӗ.
Ҫӗмӗрле район администрацийӗн ЗАГС пайӗн пуҫлӑхӗ Альбина Никитина Вениаминпа Мария Максимовсене, Николайпа Валентина Яковлевсене 55 ҫул пӗрле пурӑннӑ ятпа саламланӑ. Юбилярсене Хисеп хучӗсемпе чысланӑ.
Галина Малышкина хӑй ӑсталанӑ япаласен куравне йӗркеленӗ. Уявра шӳрпепе, чӑваш сӑрипе, хуплупа хӑналанӑ.
Ҫуллахи вӑхӑтра Пӑрачкав районӗнче пурӑнакансем тата хӑнасем валли историпе ӳнер музейӗнче Шупашкарти пултаруллӑ ҫамрӑк ӳнерҫӗсен «Сервант» ушкӑнӗн куравӗ ӗҫлет.
«Сервант» - юлташсем хушшинче ҫуралнӑ ушкӑн. Ушкӑн ячӗ хӑйне евӗр. Сервант – чашӑк-тирӗк шкапӗ пулсан та ӳнерҫӗсем ӑна хӑйне евер ӑнланаҫҫӗ. Вӗсемшӗн вӑл асаилӗве упрамалли вырӑн.
Ушкӑнра – Алена Бамбурина, Владимир Бамбурин, Олеся Волкова, Анастасия Данилова, Иван Никитин, Алексей Орешкин, Александр Щеглов. Кашнинех хӑйне евӗр пултарулӑх, кашниех ӳнерпе пурнӑҫа хӑйне евӗр ӑнланать.
«Сервант» ушкӑнри ҫамрӑк ӳнерҫӗсенчен чылайӑшӗ И.Я.Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ӳнерпе графика факультетӗнче вӗреннӗ, пленэрсене ҫӳренӗ, пӗрле ӗҫлеме пухӑннӑ.
Ҫӗртмен 21-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх музейӗн хальхи ӳнер центрӗнче Китай Халах Республикин сӑнӳкерчӗксен куравӗ уҫӑлнӑ. Унтах чей тутанса пӑхнӑ. ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов Китайран килнӗ делегацие чӑваш ҫӗрӗ ҫине килнӗ ятпа саламланӑ.
Вадим Ефимов Китай хӑйӗн культурипе, философийӗпе, тавракурӑмӗпе пуян пулнине палӑртнӑ. Куравра шӑпах ҫаксемпе паллашма май пур та. Министр палӑртнӑ тӑрӑх, икӗ халӑх хӑйсен чӗлхине — чӑваш тата китай чӗлхисене — ӗлӗкхиллех сыхласа хӑварнӑ. Ҫавӑнпа Китай ҫыннисем Республика кунне хутшӑнни Чӑваш Еншӗн пӗлтерӗшлӗ.
Куравра — Гуйчжоу тата Аньхой провинцисенчи сӑнӳкерчӗксен ӳнерӗ. Вӗсем Китай Халах Республикин йӑлине, ҫутҫанталӑкне ӳҫса параҫҫӗ.
Чей ӗҫес йӑла та кӑсӑклӑ иртнӗ. Китай ҫыннисем ӑна мӗнлерех ирттермеллине кӑтартнӑ. Вӑй хушакан техӗмлӗ чейе кашниех тутанма пултарнӑ.
Аса илтерер: Китай делегацийӗ хӑйӗн пултарулӑхне Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Шупашкар, Етӗрне, Муркаш, Комсомольски районӗсенче те кӑтартать.
Сӑнсем: влаҫ органӗсен порталӗнчисем (21), Тимӗр Акташӑн (6)
Самар облаҫӗнче Атӑлҫи пӑлхарсен артефакчӗсен куҫса ҫӳрекен куравӗ ӗҫлет. Унта Муром хули тесе калакан вырӑнта пурӑннӑ пӑлхарсен япалисене кӑтартаҫҫӗ.
Ҫӗртмен 3-мӗшӗнче, сӑмахран, курав Жигулевск хулин музейӗнче ӗҫленӗ. Унта ҫитсе курнисем пӑлхарсен тимӗрҫисен, хурҫӑ шӑратаканӗсен, ювелирӗсен, тӑм савӑт ӑстисен, ҫурт тӑвакансен пултарулӑхне вӗсем тунӑ япаласем тӑрӑх хаклама пултарнӑ.
Курава Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхӗн чи пысӑк хулисенчен пӗрне, Самар Луки ятилине, халалланӑ. Несӗлӗмӗрсемшӗн вӑл хула, хальхилле каласан, стратегилле пӗлтерӗшлӗ пулнӑ. Пӑлхарсен пӗрремӗш ял-хулисене унта VII–IX ӗмӗрсенче йӗркеленӗ, Муром хулине — X ӗмӗрте.
XIII ӗмӗр пуҫланиччен Самар Лукине крепӑҫ евӗр усӑ курнӑ. Вӑл Атӑл тӑрӑх каякан суту-илӳ ҫулӗсене пӑхса тӑнӑ. 1236 ҫулта монголсен ҫарне вӑл чи малтан тӳссе ирттернӗ пуль тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ӑна ҫавӑн чух чӗртсе ҫунтарса янӑ. Унтанпа хулана тек чӗртсе тӑратман.
Хулана мӗншӗн Самар Луки ят панин чӑнлӑхне пӗлекен ҫук. Муром хули тесе XVIII ӗмӗрте Петер Симон Паллас нимӗҫ тӗпчевҫи калама тытӑннӑ.
Чӑваш Енӗн геопорталӗ. Мӗнлерех-ха вӑл? Унӑн усси мӗнре? Ҫак тата ытти пирки «Регионсем — чикӗсӗр хутшӑну» регионсем хушшинчи курава хутшӑнакансене тӗплӗн каласа кӑтартма палӑртнӑ.
2013 ҫулта хута янӑ проекта республикӑн Информаци политики министерстви хӑтлӗ. Геопорталпа епле усӑ курмаллине те ӑнлантарса парӗҫ. Курав ҫак уйӑхӑн 18–22-мӗшӗсенче Шупашкарта ӗҫлӗ.
Геопортал патне таврӑнсан, унта республика территорийӗнчи мӗнпур объект пирки информацие вырнаҫтарнӑ. Интерактивлӑ картта ҫинче республикӑри патшалӑх учрежеднийӗсене, культура эткерлӗхӗн объекчӗсене, массӑллӑ информаци хатӗрӗсене, ирӗклӗ ҫӗр лаптӑкӗсене, инвестици лапамӗсене кӑтартнӑ.
Асӑннӑ экспозиципе пӗрлех ытти IT-проектсемпе те паллашма май килӗ. Сӑмахран, «ГИС ЖКХ-Регион» ятлине тата патшалӑх вӑрттӑнлӑхне упрама вӗрентекен информацие.
Паян 15 сехетре Хальхи ӳнер центрӗнче ЧР ӳнерҫӗсен союзӗн «Ҫуркунне — 2014» куравӗ уҫӑлнӑ.
Экспозицире — графика, живопиҫ. Авторсем хӑйсен тавракурӑмне кӑтартаҫҫӗ. 60 яхӑн живописҫӑпа график ҫуркуннехи экспозицие тӗрлӗ композици урлӑ кӑтартнӑ. Вӗсен йышӗнче чылайӑшӗ пӗлекен ятсем нумай: Р.Ф.Федоров, А.М.Федосеев, Н.П.Карачарсков, В.Г.Бритвин, А.П.Анохин, К.А.Долгашев, Г.В.Козлов, М.Г.Григорян, А.В.Данилов, А.Р.Федоров, И.Г.Наумова, С.И.Гайнутдинова, И.Елин тата ыттисем те.
Экспозицире Р.Ф.Федоров живопиҫне пысӑк тимлӗх уйӑрнӑ. Ӳнерҫӗ куракансемпе киҫтӗк, сӑрӑ, палитра урлӑ «калаҫать».
Курава ҫамрӑк ӳнерҫӗсем те хутшӑнаҫҫӗ: Александр Федоров, Оксана Кокорина, Мария Фомирякова, Ольга Леонтьева, Валентина Кузина, Лиза Лунц, Константин Кокель. Курава пӗтӗмпе ӳнерҫӗсен 200 ытла ӗҫӗ хутшӑннӑ.
Шупашкарти «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче «Совет саманинчи вӑрттӑн ӳнерҫӗсем: вӗсем укҫа, маркӑсем, открыткӑсем хатӗрленӗ» курав уҫӑлнӑ.
Куравра Мускаври «Госзнак» пичет фабрикин 11 ӳнерҫин ӗҫне курма май пур. Совет вӑхӑтӗнче классика гравюрине хатерленӗ специалистсем ҫӗршыври хаклӑ хутсене тунӑ. Вӗсен йышӗнче — укҫа банкнотисемпе облигацисем, почта маркисем, открыткӑсем, лотерея билечӗсем. Ӳнерҫӗсем хаклӑ хутсем валли гравюрӑсене ал вӗҫҫӗн хатӗрленӗ, ҫавна май суя хут тума май пулман. 1990-мӗш ҫулсенче «Госзнак» пичет фабрикинче компьютер технологийӗсем ҫине куҫнӑ май классика гравюри ҫухалнӑпа пӗрех пулнӑ.
Экспозицие «Госзнак» фабрика вӗренекенӗсем килти архивсенчен ытти ҫӗртен пухса хатӗрленӗ. Унччен курава Дрезденра, Берлинра, Мадридра, Мускавра, Мускав облаҫӗнче кӑтартнӑ.
Куравра Шупашкара халалланӑ маркӑсене те курма май пулӗ. Вӑл ҫӗртмен 26-мӗшӗччен ӗҫлӗ.
Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнерҫин Петр Пупинӑн юбилейлӑ куравӗ уҫӑлнӑ. Ӑна вӑл 60 ҫул тултарнине халалланӑ.
Ӳнерҫе ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов саламланӑ, унӑн ӗҫӗсем республикӑшӑн хаклӑ пулнине палӑртнӑ.
Петр Пупин культурӑшӑн сахал мар ӗҫ тунӑ. Унӑн ӗҫӗсем Чаваш Ене, унӑн истоине, культурине юратнине кӑтартаҫҫӗ. Вӗсем чӑваш халӑхӗн паллӑ ҫыннисемпе паллаштараҫҫӗ. Чӑваш Енӗн пӗрремӗш олимпиецӗ А.Игнатьев бюсчӗ, И.С.Максимов-Кошкинский драматургӑн бюсчӗ, Н.В.Никольский профессор палӑкӗ…
Курав уҫӑлнӑ ятпа Петр Пупина юлташӗсемпе тӑванӗсем саламлама пухӑннӑ. Вӗсен йышӗнче — РФ тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Алексей Трофимов, Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен «Еткер» ыркӑмӑллӑх фончӗн президенчӗ Олег Мустаев, Эрӗнпур облаҫӗнчи чӑваш наци автономийӗн председателӗ Петр Семенов…
Кӗнеке уявӗпе килӗшӳллӗн Турцири Эскишехир хулинче ҫыравҫӑсен канашлӑвӗ тата тӗрӗк ҫӗршывӗсенчи, регионӗсенчи кӗнеке издателӗсен куравӗ иртнӗ.Чӑваш Ен делегаци йышӗнче поэт тата журналист Илле Иванов, Евгений Турхан ҫыравҫӑ, поэт тата литература тӗпчевҫи Виталий Родионов, Эдуард Лебедев чӗлхеҫӗ пулнӑ.
Пресс-релизра палӑртнӑ тӑрӑх, Чӑваш патшалӑх гумантари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ ҫеҫ пирӗн республикӑра чӑваш чӗлхи, литератури, фольклор енӗпе кӗнекесем кӑларать, тӗпчет. Акӑ Тутарстанран икӗ издательство килнӗ. Чӑваш Енри кӗнекесем Турци ҫыннисене тата хӑнасене кӑсӑклантарнӑ. Виталий Родионов каласа панӑ тӑрӑх хӑш-пӗрисене ҫеҫ пирӗн ҫырулӑх кириллицӑпа пулни кӑмӑла кайман (кӑна вӑл турккӑсем кириллицӑпа сахал тӗл пулнипе ҫыхӑнтарнӑ).
Ҫыравҫӑсем тӗлпулура пӗрлехи Литература институчӗ тӑвас, пӗрле литература журналӗ кӑларас тата ытти проекта сӳтсе явнӑ. Илле Иванов чӑваш халахӗ ытти тӗрӗк халӑхӗпе ҫыхӑнса ӗслес кӑмӑллине пӗлтернӗ, Турцин премьер-министрне Реджеп Таййип Эрдагона Моисей Спиридонов ӳнерҫӗн чӑваш эрешӗсем пирки тухнӑ кӗнекине парнеленӗ.
Чӑваш делегацийӗ Стамбулти Тӗрӗк халӑхӗсен культура ҫуртне ҫитнӗ.
Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ представителӗ Леонид Волков Валерий Кагунькин ӳнерҫӗн куравӗ уҫӑлнӑ ҫӗре хутшӑннӑ. Валерий Кагунькин Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Туканаш районӗнче ҫуралнӑ, халӗ арӑмӗпе Тамара Магдалинӑпа 17 ҫул ытла АПШри Калифорнири Сакраменто хулинче пурӑнать.
Чӑваш ӳнерҫи аякра пурӑнсан та Тӑван ҫӗршывпа ҫыхӑну тытать. Ӳнерҫӗ картинӑсем ӳкерет кӑна мар, Америкӑра вырӑс тата совет ӳнерне сарать. Вырӑс юлташӗсемпе ҫыхӑнса ӗҫлени чӑваш ӳнерсисене Калифорнире «Вырӑсла Америкӑна» упрама май парать. Вӑл 200 ытла ҫул «пурӑнать» ӗнтӗ.
«Калифорни — Ҫӗпӗр» курав Ҫӗпӗре тата аякри Калифорние вырӑс колонисчӗсем «парӑнтарнине» кӑтартать. Чӑваш ӳнерҫисем те Америкӑра хӑйне евӗр чӑваш колонисчӗсем. Ара, вӗсем ӳнерти вырӑс стильне пропагандӑлаҫҫӗ-ҫке-ха. Леонид Волков ӳнерҫӗсене Валерий Кагунькинӑн тӑван кӗтесне — Чӑваш Ене — пыма йыхравланӑ.
Тамара Магдалина хӑйӗн пултарулӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Валерий Кагунькин хӑйне хавхалану кӳнӗшӗн пурне тав тунӑ. Вӑл хӑйӗн тӑван кӗтесне — Туканаш ялне — аса илнӗ.
+20.3 °C