Пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Республикин ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗн краеведени тата наци литературин пайӗнче «Ҫамрӑк таврапӗлӳҫӗ» клубӑн занятийӗ иртӗ. Унӑн теми – «Мир по представлениям древних чуваш» (чӑв. Авалхи чӑвашсен тӗнчене епле ӑнланни).
Чӑваш халӑхӗн мифӗсене тӗпчеме революцичченех пуҫланӑ, паян та унпа кӑсӑкланаҫҫӗ. Мифсене Раҫҫей, нимӗҫ, венгр тата финн ӑсчӑхӗсем тӗпченӗ. Сӑмахран, Ама йывӑҫ тата Ама ту мӗне пӗлтерет? Мӗншӗн пӗлӗт ҫӗртен уйрӑлса кайнӑ? Ҫӗре чӑвашсем тӑваткал е сакӑр кӗтеслӗ тесе шухӑшланӑ. «Ҫамрӑк таврапӗлӳҫӗ» клуба пынӑ ачасем ҫак тата ытти япала ҫинчен пӗлӗҫ.
Тӗмен тӑрӑхӗнчи Анат Тавта районӗнчи Канаш ялӗнче тӑван чӗлхе кунне уявланӑ.
Ӑна унти чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗ пулӑшнипе йӗркеленӗ.
Ассоциаци ертӳҫи Николай Герасимов тата Анат Тавта районӗнчи чӑвашсен пӗрлӗхӗ тӑрӑшнипе ачасем те уява чылайӑн хутшӑннӑ. Вӗсем чӑвашла сӑвӑсем каланӑ, юрланӑ та, ташланӑ та.
Тӑван чӗлхе кунне халалланӑ мероприятирен аслисем ие, ачасем те хавхаланса саланнӑ. Тӑван тӑрӑхран аякра пурӑнсан та пӗр-пӗринпе килӗштерсе пурӑнма май пурри ентешӗмӗрсене савӑнтарать, чунра чӑвашлӑх туйӑмне аталантарать.
«НТВ» телеканалпа эрнекунсерен кӑтартакан «Жди меня» телекӑларӑмра Чӑваш Енре пурӑнакан хӗрарӑм кун-ҫулӗпе паллаштарнӑ. Телепередача эфира нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче тухнӑ.
Ольга Мелиоранская амӑшне юлашки хут хӑй тӑваттӑра чухне курнӑ. Ольга Мускавра ҫуралнӑ. Хӗрача 4 ҫулта чухне унӑн ашшӗ тӑванӗсем патне Чӑваш Ене килнӗ чухне ҫул ҫинчи инкекре вилнӗ. Амӑшӗ хуйха пула хӗрне Чӑваш Енри тӑванӗсем патне килсе янӑ, таврӑнма шантарса тухса кайнӑ. Ольга шухӑшланӑ тӑрӑх, амӑшӗ эрех ӗҫнӗрен именнипе килмен. Хӗрарӑм ӑна ҫуралнӑ кунсенче саламланӑ, открыткӑсем ҫырса янӑ.
Пӗчӗк хӗрне пӑрахса хӑварнӑ амӑшне хальлӗхе тупайман.
Пушкӑртстанри чӑваш, ученӑй-историк, истори наукисен докторӗ, Пушкӑртстанри патшалӑх медицина университечӗн философи, социаллӑ-гуманитарлӑ дисциплинӑсен кафедрин профессорӗ Ирина Сухарева (Саригель) Галимзян Ибрагимов ячӗллӗ преми лауреачӗн хисеп паллине тивӗҫнӗ.
Ирина Сухарева Пушкӑртстанри чӑвашсен историне тӗпчессипе тата асӑннӑ тӑрӑхри халӑхсен наци культурипе йӑли-йӗркине упраса хӑварассипе нумай ӗҫленине палӑртнӑ.
Ирина Витальевна Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, Хисеп ячӗсемпе наградӑсемшӗн ӗҫлемест, ҫын ҫине тухма та питех кӑмӑлламасть. «Юратнӑ ӗҫӗме лӑпкӑн ҫеҫ пурнӑҫлама юрататӑп», – тесе ӗнентерет вӑл. Ҫав вӑхӑтрах кӗтмен ҫӗртен чыслани кӑмӑллине пытарман.
Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче «Чӑваш чӗлхи» фильм кӑтартӗҫ. Ҫак документлӑ ӗҫе Виктор Чугаров хамӑр патра ҫеҫ мар, ют ҫӗршывсене ҫитсе те ӳкернӗ.
Фильм ӳкерес шухӑш пуҫа ӑнсӑртран килсе тухнине, ҫӳлти хӑватсем кирлӗ ҫынсемпе паллаштарнине пӗлтерет вӑл.
Чӑвашла калаҫма Виктор шкулта тата ҫуллахи каникулта яла кайсан вӗреннӗ. Чӑвашла пӗлнипе тата ку чӗлхепе калаҫма пултарнипе Виктор Чугаров хӑпартланать-мӑнаҫланать.
«Чӑваш чӗлхи» фильма курас текенсене ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, 17 сехете, Наци вулавӑшне чӗнеҫҫӗ.
2021 ҫулхи нарӑсӑн 17-мӗшӗнче, 80 ҫула кайса, чылай вӑхӑт чирлесе пурӑннӑ хыҫҫӑн Чӑвашсен Тольятти хулинчи наци-культурӑ автономийӗн Ваттисен канашӗн ертӳҫи, Митта Ваҫлейӗн премийӗн лауреачӗ, чылай вӑхӑт Чӑваш наци конгресӗн Аслӑ канашӗн пайташӗ пулнӑскер, Тӗрӗк тӗнчин культурӑ тӗввин хастарӗ Алексей Петрович ГЛУХОВ пурнӑҫран уйрӑлса кайрӗ.
А.П.Глухов Самар тӑрӑхӗнчи чӑвашсене пӗр чӑмӑра пӗрлештерес ӗҫе пуҫарса яракансенчен пӗри пулнӑ, 20 ҫул ытла Чӑвашсен Тольятти хулинчи наци-культурӑ автономине ертсе пынӑ, чӑвашсен 2 фольклор ансамбльне йӗркеленме пулӑшнӑ, хӑй те, ҫулне пӑхмасӑрах, сцена ҫине тухма ӳркенмен. Шупашкарта чӑмӑртаннӑ Чӑваш наци конгресӗн, Митта хунтин (фончӗн), Тӗрӗк тӗнчин культурӑ тӗввин ӗҫӗсене хастар хутшӑннӑ. Ҫитменнине, вӑл Шупашкарти е Чӑваш тӗнчин ытти сӑваплӑ вырӑнӗсенчи уявлӑ-кӗрекеллӗ самантсенчен ҫеҫ мар, хутшӑнаканӑн вӑй-халӗпе-мулӗсӗр пуҫне гражданла хӑюлӑх ыйтакан пулӑмсенчен те пӑрӑнса юлман. Акӑ, хӑй халӑхне юратнӑшӑн тискер саманара пуҫ янӑ Аслӑ сӑвӑҫӑмӑрӑн Миттан асӑну хӑми е вилтӑприйӗ умне чечексемпе пуҫ тайма вӑл пӗрре ҫеҫ мар Чӑваш ене килсе ҫӳренӗ.
Аякри Бурят Республикинче паллӑ ӑсчахӑмӑр Иакинф Бичурин ятне асра тытаҫҫӗ ҫеҫ мар, унпа ӳсекен ӑрӑва та паллаштараҫҫӗ. Бурят Республикинчи чӑвашсен ентешлӗхӗн ертӳҫи Надежда Колесникова Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, «Иакинф Бичурин и Бурятия» (чӑв. Иакинф Бичурин тата Бурят Республики) проектӑн пӗрремӗш тапхӑрне пурнӑҫлассине вӗҫленӗ. Асӑннӑ проект пӗлтӗр Президент гранчӗсен иккӗмӗш конкурсӗнче ҫӗнтернӗ.
Ҫавна пурнӑҫланӑ май Китай чӗлхине вӗренекен шкул ачисене китай-вырӑс словарьне пуҫласа хатӗрленӗ тата китай чӗлхин пӗрремӗш учебникне йӗркеленӗ Никита Бичуринпа паллаштарнӑ.
Иакинф Бичурин Шупашкар районӗнчи Шемшер ялӗнче 1777 ҫулта ҫуралнӑ, Китайра тӗпчев ӗҫӗпе тимленӗ. Кӳкеҫре «Бичурин тата хальхи самана» музей пур.
Тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче #ЛюбиЧувашию (чӑв. #ЧӑвашЕнеЮрат) хештег анлӑ сарӑлать. Ӑна республика Элтеперӗ Олег Николаев пуҫарса янӑ. Ҫав хештегпа вӑл Инстаграмра сӑнӳкерчӗк тата кӗске текст вырнаҫтарнӑ.
«Маншӑн Чӑваш Ен — ҫӗршыв пуҫланакан вырӑн, кунтан, енетшӗмсем, сирӗн пекех — эпӗ те пысӑк тӗнчене ярса пуснӑ. Тӑван тӑрӑха мӗншӗн килӗштернине атьӑр пӗрле пулса палӑртар», — тесе ҫырнӑ май Олег Николаев эстафетӑна ыттисене панӑ. Унта, сӑмах май, экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Дмитрий Краснов ӗнерех хутшӑннӑччӗ. Маларах асӑннӑ хештегпа эсир те усӑ курма пултаратӑр.
Тверь облаҫӗнчи Пено районӗнчи Олений Рог 2 ялта ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнчи каҫхине, пушар алхаснӑ. Унта бытовка ҫуннӑ. Ҫавӑнта Чӑваш Енрен пӳрт хӑпартма кайнӑ арҫынсем тӗпленнӗ. Пушар хуралтӑра шалта тухни паллӑ. Тверь тӑрӑхӗнчи специалистсем пӗтӗмлетнӗ тӑрӑх, арҫынсем (вӗсем тӑваттӑн пулнӑ) сӗрӗмпе вилнӗ. Пӑтӑрмах хыҫҫӑн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Усал хыпара пӗлнӗ хыҫҫӑн Чӑваш Ен Этеперӗ Олег Николаев Тверь облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗпе Игорь Руденяпа ҫыхӑннӑ. Республика ертӳҫи Инстаграмра пӗлтернӗ тӑрӑх, ентешсене Чӑваш Ене илсе килме пулӑшӗҫ. Олег Николаев калашле, шел те, вӑл вӗсемшӗн юлашки ҫул пулӗ. Ҫамрӑк, вӑйпитти, ҫут тӗнче илемӗпе савӑнса та киленсе пурӑнмалли арҫынсем пурнӑҫран уйрӑлнӑ...
Аякри Эстонире пурӑнакан хастар чӑвашсем тӑван чӗлхемӗре хисеплеҫҫӗ. Ҫавна палӑртакан пулӑмсенчен пӗри вӑл — «Радио 4» эфирӗнче «Ӑраскал» радиокӑларӑм тӑтӑшах янӑрани. Хальхинче ӑна ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, эстони вӑхӑчӗпе 19 сехет те 35 минутра итлеме май килнӗ.
Кӑларӑма ертсе пыракан Ираида Захарова Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, черетлӗ кӑларӑма инҫетре пурӑнакан ентешсене халалланӑ. «Тӗрӗссипе каласан, ӑҫта кана чӑваш пурӑнмасть–ши?! Эпир тӗнчипех сапаланса кайнӑ, анчах та ку сӑлтав пире хамӑр культурӑпа кӑсӑкланма, йӑла – йӗркене йӗрлеме, чӗлхене упрама пӗрре те чӑрманатакан сӑлтав пулса тӑмалла мар–ҫке… Хамӑрӑн ентешсемпе мухтанмалӑх пур…», — тет Эстонири хастар йӑхташӑмӑр Ираида Захарова.
+18.3 °C