Чӑваш Енри ялсенче ҫул сарас ӗҫ малалла пырать. Ку, паллах, ял ҫыннишӗн тем пекех савӑнӑҫ. Кун тӗлӗшпе 470 яхӑн миллион тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.

Кӑҫал республикӑри ялсенче 119 ҫул тума палӑртнӑ. ЧР Транспорт министерствин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, хальлӗхе ҫичӗ ҫула туса пӗтернӗ. Канаш районӗнчи Асхва, Красноармейски районӗнчи Ыхракасси, Пӑрачкав районӗнчи Кудеиха, Шупашкар районӗнчи Оппукасси, Елчӗк районӗнчи Лаш Таяпа, Етӗрне районӗнчи Хӗрлӗҫыр, Патӑрьел районӗнчи Ксыл-Камыш ялӗсен ҫыннисем яка ҫулпа утаҫҫӗ ӗнтӗ.

Кӑҫал ҫавӑн пекех регион тата муниципалитет шайӗнчи ҫулсене, пӗтӗмпе 33,7 ҫухрӑм, юсама палӑртнӑ.

Шупашкарта ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ҫул ҫинче ачасемпе пулнӑ 46 инкеке шута илнӗ. Пӗр ача, шел те, вилнӗ. Суранланакансем вара нумай. Шел те, статистика кӑтартӑвӗсем лӑплантармаҫҫӗ.

Каникул вӗҫленсен инкексем тата нумайланаҫҫӗ. Ҫавна май нумаях пулмасть Шупашкар администрацийӗнче ҫул ҫинчи пӑтӑрмахсене мӗнле чакармаллине сӳтсе явнӑ.

Водительсем ачасем ҫине кӗрсе каяҫҫӗ. Кунашкал тӗслӗх — 24. Ҫул урлӑ каҫмалли ятарлӑ вырӑнта та шӑпӑрлансене таптаҫҫӗ. Кун пекки 10 тӗслӗх пулнӑ. Ҫуртсен картишӗнче те ачасем урапа айне лекеҫҫӗ. Ун пек 3 тӗслӗхе шута илнӗ.

Ытти тӗслӗхсенче аварисем ачасен айӑпӗпе пулнӑ. Вӗсем юраман ҫӗрте ҫул урлӑ каҫаҫҫӗ, светофор хӗрлӗ ҫутатнӑ чухне утаҫҫӗ, велосипедпа ҫул хӗррипе пыраҫҫӗ. Ашшӗ-амӑшӗ ачисене ятарлӑ урапара ларкӑчсӑр илсе ҫӳрени те сайра тӗслӗх мар. Ҫавӑнпа ашшӗ-амӑшне тимлӗрех пулма ыйтаҫҫӗ. Вӗсен ачисене те хӑрушсӑрлӑх пирки ӑнлантармалла.

Муркаш районӗнчи Шашкар ялӗ патӗнчи Атӑл хӗррине федераци тӗллевӗллӗ «М-7» ҫул ҫинчен ҫитме малашне ҫывӑхланӗ. Унта анма маларах асӑннӑ районти Катькас ялӗ патӗнчен тӳрӗ ҫул сарӗҫ. Асфальт ҫул 4 ҫухрӑм кӑна пулӗ. Ҫула «Чӑваш Ен — Атӑл чӗри» инвестици проектне пурнӑҫа кӗртнӗ май сарма палӑртнӑ. Асӑннӑ инвестици проектне пӗлтӗр федерацин 2011–2018-мӗш ҫулсенче Раҫҫейре туризма аталантарасси ҫинчен калакан тӗллевлӗ программӑна кӗртнӗ. Ҫула сарнин тӗллевне туризм инфраструктурин объекчӗсене тума илӗртес тенипе сӑлтавлаҫҫӗ.

Паянхи куна ҫула хӑҫан ярассине палӑртнӑ. Халӗ хатӗрленӳ ӗҫӗсем пыраҫҫӗ. Пӑхса хунӑ лаптӑк ҫинче ҫул сарасси пирки ҫавсен хуҫисемпе тата тара илекенсемпе килӗшсе татӑлмалла.

Мускавран Хусана уҫма палӑртакан пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑс пирӗн республикӑра Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫ ялӗ патӗнче чарӑнма пултарать тесе Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Ытти вариантсем шутӗнче асӑннӑ районти Мӑнал ялне каланӑччӗ тата пуйӑса Шупашкар урлӑ яма сӗнекен те тупӑнни пирки унта асӑннӑччӗ. Халӗ ку ыйту уҫӑмланнӑ.

Шупашкар хула администрацийӗнче иртнӗ ӗҫлӗ ушкӑнӑн ларӑвӗнче ҫӗнӗ чарӑну сӗннӗ. Вӑл унччен асӑннӑ нихӑш варианчӗпе те килӗшсе тӑмасть. Специалистсем пуйӑса Шупашкар районӗнчи Мӑн Чӑкӑрпа Куснар ялӗ хушшинче чармалла тесе каланӑ. «Ку варианта эпир Чӑваш Республикин тата Раҫҫейӗн чукун ҫул ертӳҫисем патен ҫитерӗпӗр», — тенӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков.

Сӑнсем (23)

Мускавран Хусана уҫма палӑртакан пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑс Чӑваш Енре Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫ ялӗ патӗнче чарӑнма пултарать. Ыйту ҫурлан 18-мӗшӗнче татӑлмалла.

Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ магистрале тӑвассине Шупашкар хула администрацийӗнче иртнӗ техника канашӗн ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Унта пуҫтарӑннӑ сӑнавҫӑсен шучӗпе унта чарӑнмалла тусан Шупашкара ҫитме аван. Ҫапах та асӑннӑ районти Мӑнал ялӗ ҫывӑхӗнчи чарӑнӑва та кун йӗркинчен кӑларса пӑрахман-ха. Унтан Шупашкара килме ҫул тикӗссине кура ҫул сарма йывӑр мар. Анчах вӑл шухӑшпа пурте килӗшмен. Магистрале Шупашкар витӗр яма сӗнекен те тупӑннӑ. Анчах ҫакӑ проекта хаклатса ярать. Татӑклӑ йышӑну тӑвиччен укҫа ҫине хурса шутласа пӑхмалла. Ҫурлан 18-мӗшӗнче ыйтӑва татса памалла.

Сӑмах май, магистраль Етӗрне патӗнчен иртмӗ, вӑл тӑрӑхри Никольски ял ҫывӑхӗнчен кайӗ.

Чӑваш Енӗн тӗп хулине Мускавпа тата тепӗр авиакомпани ҫыхӑнтарӗ. Вӑл – «Ҫӗнтерӳ» (Победа) ятлӑскер. Компание «Аэрофлот» акционерсен обществин «ачи» тесе хаклаҫҫӗ.

«Ҫӗнтерӳ» Мускавран ҫӗршывӑн харӑсах темиҫе хулине рейссем уҫма шухӑшласа хунӑ. Раҫҫейӗн тӗп хулинчи «Внуково» аэропортран вӑл Кирова, Краснодара, Назране, Саранска тата Шупашкара илсе ҫӳреме тытӑнӗ.

Компанин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкара авиарейса юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен уҫасшӑн. Шӑматкунсӑр пуҫне кашни кунах рейссем пулӗҫ. Мускавран самолет 17 сехет те 50 минутра тапранӗ, Шупашкара 19 сехет те 30 минутра ҫитӗ. Каялла кунтан вӑл 20 сехет те 20 минутра хускалӗ, «Внуковӑна» 22 сехетре ҫитӗ. Билет хакне кассӑра ыйтса пӗлмелле.

Шупашкарта хӗресленекен 5 вырӑна лайӑхлатмашкӑн 35 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Халӗ хулара ҫулсене юсаса ҫӗнетес ӗҫ малалла пырать.

Хальхи вӑхӑтра Воробьев композиторсен тата Ярославль урамӗсем хӗресленнӗ ҫула ҫӗнетеҫҫӗ. Хула кунӗччен подрядчиксем ӗҫе вӗҫлеме шантараҫҫӗ. Коммуникацие тата кабель сечӗсене куҫарнӑ ӗнтӗ.

Халӗ ҫул ӗҫченӗсем 160 тӑваткал метрлӑ тротуара хураҫҫӗ. Унтан 250 тӑваткал метрлӑ асфальт ҫула тума тытӑнӗҫ. Унти ҫула сарлакалатмашкӑн хула хыснинчен 9 миллион тенкӗ ытла уйӑрнӑ.

Калинин кӗперӗ 4 йӗрлӗ. Унта урапа нумай ҫӳрет. «Пӑкӑсем» ан пулччӑр тесе ӗнтӗ ҫула ҫӗнетме шутланӑ. Ҫакнашкал ӗҫе кӑҫал Ленин проспекчӗпе Николаев урамӗ, Элкер урамӗпе М.Горький проспекчӗ хӗресленнӗ вырӑнта тума палӑртнӑ. Подряд организацийӗсем паллӑ ӗнтӗ, вӗсем ҫурлан 17-мӗшӗнче ӗҫе пуҫӑнӗҫ. Ҫитес ҫул хула администрацийӗ ҫул хӗресленекен 9 вырӑна ҫӗнетме палӑртнӑ.

Туй-туй тесе ҫӗр ҫӗмӗрсе кӑна мар, темле ӗҫсе лартса та, машина тӑррине хӑпарса тӑрса та пыракан пур. Ӗҫкӗ-ҫикӗ тени ҫул-йӗр правилине пӑсмаллине пӗлтермест тесе ҫул-йӗр инспекторӗсем вӗсене тӗрӗслеме тытӑннӑ.

Паян икӗ сехетре кӑна йӗркене пӑсакан вунна яхӑн ҫынна тытса чарнӑ. Вӗсенчен пӗрин, Toyota Land Cruiser машина тытса пыраканнин, унра ҫамрӑк мӑшӑр ларса пынӑ, нимӗнле хут та пулман иккен. 26 ҫулти ҫамрӑк 5 минутранах хутсене илсе килсе параҫҫӗ тесе ӗнентерме тӑрӑшнӑ пулин те усси пулман. Тепӗр сехетрен урапана эвакуатор ҫине вырнаҫтарсан та водитель удостоверенине илсе пыракан тупӑнман. Ҫул-йӗр инспекторӗсен базинче те водитель удостовренийӗ шутланса тӑман. Урапана 75 ҫулти кинемей ячӗпе ҫыртарттарнӑ. Туйра савӑнас вырӑнне халӗ ҫамрӑкӑн урапана штрафстоянкӑран епле илсе тухасси пирки пуҫ ватма тивет-тӗр.

Аслисене пула ачасем вилеҫҫӗ. Иртнӗ уйӑхӑн ҫурринчен пуҫласа ӗнерччен кӑна пирӗн республикӑри ҫулсем ҫинче ҫул ҫитмен 8 ача вилнӗ. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа вара 14 ача леш тӗнчене ӑсаннӑ. Вилнисенчен чылайӑшӗ урапара пассажир евӗр ларса пыраканскерсем пулнӑ тесе пӗлтерет республикӑн Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗ.

Инкекӗ пӗри тепринчен хӑрушӑрах сиксе тухать. Шӑмӑршӑра, ав, ҫурлан 2-мӗшӗнче ӳсӗр водитель малта пыракан МАЗран иртме хӑтланса ҫулӑн сылтӑм енне тухса кайнӑ. Унти ҫуран утакансем ҫине пырса кӗрсе пӗр ҫемьери виҫӗ ҫынна вӗлернӗ. Ҫав шутра 37 ҫулти ашшӗн аллинчи 4 ҫулти арҫын ача та пулнӑ.

Унччен икӗ кун маларах Ҫӗрпӳ районӗнчи Михайловкӑпа Лапра ялӗсем хушшинче 18 ҫулти водитель МАЗпа пырса ҫапӑннӑ та урапари 17 тата 13 ҫулти ачасем вилнӗ. Ҫурлан 5-мӗшӗнче ӳсӗр ашшӗне пула виҫӗ ҫулхи арҫын ача вилнӗ. Тепӗр виҫӗ ача пульницӑна лекнӗ.

Тарӑхтаракан кӗпер Мӑн Ҫавал юханшывӗ урлӑ выртать. «Кивӗ кӗперпе юнашарах ҫӗннине тунӑран машинӑсем куллен ирхине-каҫхине, канмалли кунсенче черет тӑрса тимӗр шапа пек аран-аран иртнине Ҫӗрпӳ хули витӗр автотранспортпа ҫул ҫӳрекенсем лайӑх пӗлеҫҫӗ», — тесе хаклать ӑна Юрий Михайлов журналист.

Строительствӑна вӗҫлеме нумай юлман-мӗн.

Республика Пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев та кӗпер ыйтӑвне нумаях пулмасть хускатнӑ.

Кӗперпе ҫула тӑвакан тӗп подряд организацийӗ — «Волгомост» АУО. Строительствӑна унӑн пӗлтӗрех вӗҫлемелле пулнӑ. Тӗллеве пурнӑҫлама вӑл субподрядҫӑсемпе килӗшӳ тунӑ. Анчах вӗсене (пӗри объектран 5 ҫухрӑмра ҫеҫ вырнаҫнӑ) укҫа вӑхӑтра куҫарса паман пирки ӗҫ чарӑнса тӑнӑ. Кӑҫал ҫул хывма «Башкиравтодор» обществӑпа килӗшӳ тунӑ.

М. Игнатьев канашлура ӗҫе авӑн 1-мӗшӗччен вӗҫлеме хушнӑ.