Вӑрӑ вӑрра шанманран мар-ха, сутуҫӑсем улталама тӑрӑшнӑран ҫак мера патне пырса тухнӑ Улатӑрти налукҫӑсем.

Вӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, тӗрӗслевпе касса техникипе усӑ курас йӗркене пӑсса усламҫӑсем налукҫӑсене шӑнман пӑрпа лартса яма тӑрӑшаҫҫӗ. Шӑнман пӑрӗ кунта налук сахалтарах тӳлеме хӑтланнине пӗлтерет-ха.

Суйма-улталама хӑтланакансен касса чекне тӗрӗслемелли ятарлӑ кодпа хаклама пулать-мӗн.

Касса чекне пуҫтарма Улатӑрти налукҫӑсем инспекцин (вӑл хулари Гончаров урамӗнчи 36-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ) фойинче ятарлӑ ещӗк вырнаҫтарнӑ. Унта чексене кирек кам та чек пырса яма пултарать. Ҫав документа тӗрӗслесе налук сахалтарах тӳлес тесе суйма хӑтланакан сутуҫӑсемпе уйрӑм усламҫӑсене тупса палӑртӗҫ.

Ҫуркуннехи каникул вӑхӑтӗнче Элӗк районӗнче Бокс енӗпе республикӑри XIX уҫӑ турнир иртнӗ. Унта хутшӑннисем район администрацийӗн пуҫлӑхӗн парнисемшӗн пӗрне-пӗри чышкӑланӑ.

Турнира Чӑваш Енри тата Чулхула облаҫӗнчи 110 ҫамрӑк боксер пырса ҫитнӗ. Ҫӗрпӳ районӗсем вара хӑйсен ачисем маттур пулнине хӑпартланса пӗлтереҫҫӗ. Унти «Асамат» ача-пӑчан спорт шкулне (тренерӗ — Н.В.Ремеслов) ҫӳрекенсем Элӗк рингӗнче хӑйсене тивӗҫлипе кӑтартнӑ.

Хӑйсен виҫе категорийӗсенче Ҫӗрпӳри 1-мӗш вӑтам шкулта вӗренекен Александр Иванов, Сергей Чернов, Артём Федоров, Валерий Рыжов тата хулари 2-мӗш вӑтам шкулти Алишер Александров ҫӗнтернӗ. Кӗмӗл призерсем — 2-мӗш вӑтам шкулти Максим Петров, Кирилл Казаков и Максим Максимов, унти Максим Борисов бронзӑна тивӗҫнӗ.

Пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Правительство ҫуртӗнче ачасен ҫуллахи канӑвне пырса тивекен ыйтӑва сӳтсе явнӑ.

Кӑҫал сывлӑха ҫирӗплетмелли кампание 900 организаци хутшӑнӗ. Вӗсенче 99 пин ытла шӑпӑрлан канмалла. Вӗсенчен 48 пинӗше — йывӑр лару-тӑрура пурӑнакан ачасем.

Компание пурнӑҫламашкӑн 491 миллион тенкӗ тӑкаклама палӑртнӑ. Ҫуллахи кану вӑхӑтӗнче ачасем чирленипе чирлеменнине сӑнаса тӑрассине палӑртнӑ ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова. Инфекци ерет-и, ача апат-ҫимӗҫпе наркӑмӑшланать-и, суранланать-и — пур тӗслӗхе те Республикӑри катастрофа медицинин центрӗн дежурнӑйне пӗлтерӗҫ.

Шупашкарти «Энергия» ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗнче шашка уйрӑмӗнче ӑсталӑхне туптакан Артем Тихонов Раҫҫейри чи вӑйлӑ шашистсен йышне кӗнӗ. Вӑл ҫак кунсенче Ярославль облаҫӗнче иртнӗ ӑмӑртура палӑрнӑ.

Артем Тихонов 8 ҫул тултарман ачасен йышӗнче тупӑшнӑ. 7 ҫулти арҫын ача икӗ ушкӑнра ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ. Сӑмах май, Артемӑн пӗрремӗш ҫитӗнӗвӗ мар ку. Вӑл — Раҫҫей, Европа тата тӗнче ӑмӑртӑвӗсен ҫӗнтерӳҫипе призерӗ. Пӗлтӗр Артем Раҫҫейре шашка енӗпе иртнӗ тупӑшӑвӑн ҫӗнтерӳҫисен йышне кӗнӗ.

Даниил Леонидова та палӑртмалла. Ҫак шкултах ӑсталӑхне туптаканскер пуш уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче вара Раҫҫей шайӗнче каллех ӑмӑрту иртмелле. Унта Шупашкар чысне 12-ри Анастасия Павлова хӳтӗлӗ.

Михаил Васильев тунӑ сӑн

Сунарҫӑсене Чӑваш Енре ҫӑмлӑ чӗрчунсене пеме нарӑс уйӑхӗнчех чарнӑ. Анчах хӑш-пӗр районта кашкӑрсене тытма пӑрахман-ха. Вӗсен йышӗ ӳснипе ҫыхӑннӑ ҫакӑ.

Кӑҫалхи сезонта Вӑрнар районӗнче 15 кашкӑра персе вӗлернӗ. Унта «тукмак хӳресем» кил хуҫалӑхӗсене час-часах тапӑнаҫҫӗ, килти чӗрчунсене ҫиеҫҫӗ. Кашкӑрсен йышне йӗркене кӗртес тесе вӗсене тытма чарман-ха.

Кашкӑрсем вӑкӑра, сурӑха кӑшласа янӑ тӗслӗхсем пулнӑ. Сунар вӑхӑтӗнче вӗсем йытӑсене те тапӑнаҫҫӗ. Йытӑ вӗрет ҫеҫ — шӑпланать. Сунарҫӑ вырӑна ҫитнӗ тӗле ҫӑм чӑмакки ҫеҫ юлать.

Кашкӑрсене Вӑрнар, Ҫӗмӗрле, Йӗпреҫ районӗсенче тытнӑ. Вӗсене ҫу уйӑхӗчченех пеме ирӗк панӑ.

Пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Питӗрте иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫейри канашлура РФ вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов Чӑваш Ен шкулсем тӑвас енӗпе чи малта пыракан 5 регион йышне кӗнине палӑртнӑ.

Малтисен йышне кӗнӗ регионсем, дотациллӗ пулсан та, ятарлӑ проект пурнӑҫа кӗричченех шкулсем хута янӑ.

Сӑмах май, юлашки 5 ҫулта Чӑваш Республикинче 8 шкул ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӗсем Йӗпреҫ, Патӑрьел, Тӑвай, Вӑрмар, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче, Шупашкар районӗнчи Янӑш ялӗнче хута кайнӑ. Пӗтӗмпе 1645 вырӑн ачасем валли хатӗрленӗ.

2015 ҫулта Комсомольски районӗнче шкул хута яма тытӑннӑ. Кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗччен ӑна туса пӗтермелле.

Проектпа килӗшӳллӗн, Чӑваш Енре 32 шкул хута яма, ҫӗнетме палӑртнӑ. Тепӗр 64 шкула юсама та плана кӗртнӗ.

АПШри Висконсин штатра Чӑваш Ен хӗрӗ вилнӗ. Ӑна американсен ҫемйи 2009 ҫулта усрава илнӗ.

Кристина Кнопп пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче сывлама чарӑннӑ. Вӑл вилни пирки вырӑнти информаци порталӗсенче хыпарланӑ. Анчах тӑванӗсене Кристина вилни пирки темиҫе кунран ҫеҫ пӗлтернӗ.

Кунта Кристинӑн пиччӗшӗ пурӑнать. Пушӑн 28-мӗшӗнче ирхи 6 сехетре унӑн йӑмӑкӗн телефонӗнчен СМС-ҫыру килнӗ, унта вӑл вилнине пӗлтернӗ.

Кристина мӗншӗн вилнине усрава илнӗ ашшӗ-амӑшӗ каламасть. Хӗре пушӑн 30-мӗшӗнче пытарӗҫ. Пиччӗшӗ Василий та унта кайӗччӗ, анчах унӑн укҫи ҫук унта ҫитме.

Ачасене китай чӗлхине А. Данилова экскурсовед ӑша хывтарать

Чӑвашран тухса тӗнчипе ят-сум илнӗ Никита Бичурин ӑсчах-академик, Раҫҫейре китаейпӗлӗвне пуҫарса янӑ Никита Бичуринӑн пӗртен-пӗр музейӗнче, Кӳкеҫре вырнаҫнӑ «Бичурин тата хальхи самана» ятлӑскерте, вӗҫӗмех шыравра.

Никита Бичурин, сӑмах май, Шупашкар район ҫынни. Вӑл унти Типнерте ҫуралнӑ. Паллӑ ентешне халалланӑ музея уҫнӑранпа ертсе пыракан Ирина Удалова аваллӑх управҫинче нумаях пулмасть китай чӗлхипе маҫтӑр-классем ирттерме тытӑннине пӗлтерет.

Малтан ачасем «Научный подвиг Н.Я. Бичурина» (чӑв. Н.Я. Бичуринӑн ӑслӑлӑхри паттӑрлӑхӗ) залри экспонатсемпе паллашаҫҫӗ. Кайран вӗсене музей экскурсовочӗ А.В. Данилова иероглифсемпе, китай чӗлхинче сасӑсене епле каланипе паллаштарать. Шкул ачисене вӑл ансат сӑмах ҫаврӑнӑшӗсемпе китайла сывлӑх сунма, тав тума, сывпуллашма вӗрентет. Пӗчӗк кӑна диалогсем те ирттерет вӑл вӗсемпе тата темиҫе иероглиф ҫырма хӑнӑхтарать.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа музейри маҫтӑр-класра Шупашкарти тӑватӑ вӗренӳ учрежденийӗнчи — 2-мӗш гимназири, 14-мӗш кадет шкулӗнчи тата 3-мӗшпе 57-мӗш вӑтам шкулсенчи — ачасем пулнӑ.

Малалла...

Ентешлӗх ертӳҫи Андрей Суварин

Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче филармонии залӗнче вӑрнарсен Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкарти «Туслӑх» ентешлӗхӗн савӑнӑҫлӑ каҫӗ пулса иртрӗ. Уяв яланхи пекех ентешлӗхӗн гимнне пурте ура ҫине тӑрса юрланипе пуҫланчӗ. Юрӑ-ташӑ ӑстисем хӑйсен пултарулӑхне кӑтартнӑ май экран ҫинче вӑрнарсен паллӑ ҫыннисен, ӗҫ паттӑрӗсен, культурӑпа ҫутлӑх ӗҫченӗсен, кунтан тухнӑ чаплӑ ҫар ҫыннисен сӑнӳкерчӗкӗсем ылмашӑнса тӑчӗҫ.

Хӑйне евӗрлӗ, пӗр кӑкран ҫӗкленекен «Туслӑх йывӑҫне» Чӑваш наци конгрессӗн пуҫлӑхӗ Николай Угаслов пуҫарӑвӗпе вунӑ район ентешлӗхӗсене ертсе пыракансем алӑ ҫине алӑ хурса илем кӳчӗҫ, юлташлӑха, чӑвашлӑха малашне те пӗрле ҫирӗп тытса пыма тупа турӗҫ. Вӑрнарсен «Туслӑх» ентешлӗхӗн ҫулталӑкри ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен унӑн ертӳҫи Андрей Суварин каласа пачӗ, ҫамрӑксене ӗҫе хӑнӑхтарас, вӗсен культурине ӳстерес, спорта явӑҫтарас, ваттисене пулӑшас енӗпе мӗн-мӗн туса ирттернине пӗлтерчӗ. Ентешлӗх ертӳҫи хӑйӗн пуҫаруллӑ ӗҫӗшӗн Чӑваш наци конгрессӗн Хисеп хутне илме тивӗҫрӗ. Вӑрнарсен «Туслӑх» ентешлӗхне пуҫарса янӑ Леонид Тянгова ура ҫине тӑрса асӑнчӗҫ, ҫав вӑхӑтра унӑн ҫитес ӑрусене халалласа ҫырнӑ чуна пырса тивекен сӑвви янӑрарӗ.

Малалла...

Ял халӑхне мӗн пӑшӑрхантарать? Сӗт хакӗ. Ара, тупӑш тумалли тӗп мелсенчен пӗри-ҫке вӑл. Ял ҫынни сӗт сутса та пулин газшӑн, ҫутӑшӑн тӳлемеллех укҫа тӑвать.

Анчах хак ял ҫыннине калаҫтарма пӑрахмасть. Лавккасенче сӗт хакӗ йӳнелни курӑнмасть. Пачах тепӗр май — ӳсет ҫеҫ. Сӗт туянакансен вара хакӗ йӳнелсех пырать. Чылайӑшӗ каланӑ тӑрӑх, хаксем пӗлтӗрхинчен пӗчӗкрех пулнӑ. Ун чухне 20 тенкӗрен иртнӗ, кӑҫал вара — пӗчӗкрех.

ЧР Ял хуҫалӑх министерствин сайтӗнче кӑтартнӑ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗ тӗлне чылай районта сӗте 15–16 тенкӗпе пухнӑ. Хӑш-пӗр вырӑнта 17–18 тенкӗпе пухакан пулнӑ. Анчах ку та ял халӑхӗшӗн, манӑн шухӑшпа, ҫителӗксӗр. Сӗт туса илессишӗн мӗн чухлӗ тӑрӑшмалла? Выльӑх-чӗрлӗх пӑхасси — шӳт мар. Утӑ хатӗрлес тесен ҫӑвӗпех тар тӑкмалла. 1 ӗне усракансене те йывӑр. 2–3 ӗне тытакан пирки каламалла та мар ӗнтӗ.

Манӑн пӗлӗш икӗ ӗне усрать. Кунне 25 литр сӗт сутать. Халӗ пӗр литрне 15 тенкӗпе пухаҫҫӗ. Ҫапла 375 тенкӗ тупӑш тӑвать вӑл кунне. Хальхи пурнӑҫпа танлаштарсан, ку пысӑк укҫа мар. Лайӑх кӑлпасси те 1 килограмӗ ун чухлӗ тӑмасть.

Малалла...