Чӑваш халӑхӗн паллӑ ӳнерҫин Моисей Спиридоновӑн кӗҫӗн ывӑлӗ Виктор та питӗ ӑста ӳнерҫӗ пулма пултарнӑ иккен. Шел те шӑпи урӑхларах пулса тухнӑ. Ленинградри Ӳнер академине пӗтернӗ хыҫҫӑн ҫамрак вӑрҫӑ хирне тухса кайнӑ. Унтан вара таврӑнайман — Смоленск патӗнчи ҫапӑҫура паттӑррӑн ҫапаҫса пуҫне хунӑ.

Виктор ача чухнех ӳкерме юратнӑ имӗш. 1930 ҫулта, шкулта вӗреннӗ вӑхӑтра, ҫак ача Василий Чапаева хут ҫине ӳкернӗ пулнӑ. Хальхи Шупашкарта ларакан паттӑр палӑкӗ, тӗлӗнмелле те, ҫак ачан ӳкерчӗкӗ евӗрлех туйӑнать вара. «Чапаев ут ҫинче» ятлӑ вӑл, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗн архивӗнче упранать.

Кашни ҫул нарӑсӑн 19-мӗшӗнче Китай ҫӗршывӗнче хӑш-пӗр вырӑнсенче Кунар вӑййисем иртеҫҫӗ тет. Ҫак кун лашасем кӑна пӗр-пӗрин хушшинче тупӑшаҫҫӗ иккен. Пӗлтӗр ҫак вӑйӑ вӑхӑтӗнче пӗр лаши курма пынӑ халӑх ҫинех кӗрсе кайнӑ имӗш. Асӑрхамасла пӗр ҫынни ун умне лекнӗ. Тепӗр самантран лаша ури айне лекме пултарнӑ хайхи. Анчах та юнашар чупса пыракан лаша кӑкӑрӗпе теприне тӗртсе янӑ та ӳке пуҫланӑ куракана ӗнсинчен шӑлӗпе тытса айӑккалла йӑтса ывӑтнӑ. Ҫапла вара кураканӑн, тӗлӗнмелле те, ҫӑлӑнма тӳр килнӗ.

Юрий Спиридонов режиссёр

Пысӑк ҫынра пурте пысӑк пулмалла теҫҫӗ: туйӑмӗсем те, шухӑшӗсем те, ӗмӗчӗсем те, тӗллевӗсем те, ӗҫӗсем те — пурте-пурте. Юрий Спиридонов тӗлӗшпе илес пулсан ҫак каларӑш 100 проценчӗпех тӳрре тухать. Вӑл кӗлеткипе те боевиксенчи хӑватлӑ та харсӑр киносӑнара аса илтерет, ӗҫӗсемпе те тахҫанах палӑрнӑ. Юрий Николаевич пуҫӑнакан ӗҫӗн пӗлтерӗшӗ, пахалӑхӗ, курӑмлӑхӗ пирки иккӗленмелле мар, тӑвас ӗҫе вӑл тӗплӗ те ӑмсанмалла лайӑх тума хӑнӑхнӑ. Ю. Спиридоновӑн ҫынна пулӑшасси малти вырӑнта тӑрать: ачасене, уйрӑмах «йывӑр» теме хӑнӑхнисене, спортсменсене, чӑваш культурин ӗҫченӗсене тӗрек парсах тӑрать вӑл.

Юлашки ҫулсенче Ю.Спиридоновӑн пурнӑҫӗнче кино пысӑк вырӑн йышӑнма пуҫларӗ. Чи малтанах вӑл каскадер пек Раҫҫей телевиденийӗнчи паллӑ «Улицы разбитых фонарей», «Менты», «Каменская» сериалсенче ӳкерӗннӗ, каярах «Краповый берет» («Белорусфильм», режиссерӗ — Андрей Голубев), «Человек войны» (Раҫҫей, режиссерӗ — Алексей Муратов) сериалсенче тӗп рольсенче пӗрне калӑпланӑ. «Белорусфильм» (режиссерӗ — Андрей Голубев) ун пирки автобиографиллӗ «Путь доброты» фильм та ӳкернӗ, унта Юрий Николаевич тӗп роле вылянӑ.

Малалла...

Ӑмӑртура

Пуянкасси ял-йышӗ, паллах, ытларах арҫынсем, калама ҫук савӑннӑ: иккӗмӗш ҫул Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗнче ялта пысӑк уяв иртет. Кӑҫал та унта ҫак ялта ҫуралса ӳснӗ Сергей Андронов пуҫарӑвӗпе йӗркеленсе кайнӑ мини-футбол енӗпе ӑмӑртура тӗрлӗ ҫӗртен пухӑннӑ командӑсем Кубокшӑн тытӑҫрӗҫ.

Турнирӑн пӗлтӗрхи ҫӗнтерӳҫин — «Хамӑрьял» командӑн ҫамрӑкӗсем 2012 ҫулта та Кубока алран ямарӗҫ. Командӑн капитанӗ Альберто да Силва палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал ҫӗнтерме темиҫе хут йывӑртарах пулнӑ, пур матчра та пӗтӗм ӑсталӑхне кӑтартма тивнӗ. Чӑнах та, ҫӗнтерӳҫӗсем иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ Шӑмӑршӑсене пенальтипе тапса кӑна парӑнтарчӗҫ. Сӑмах май, Бразили каччи Пуянкассинче виҫҫӗмӗш хут ӗнтӗ. Афганистанра вилнӗ Валерий Кузнецова асӑнса кашни ҫул ирттерекен турнирта та вӑл пӗлтӗр «Хамӑрьял» командӑшӑн выляса халӑха савӑнтарнӑччӗ.

Ытти матчсем те кӑҫал хӗрӳ иртрӗҫ. «Хамӑрьял» команда ветеранӗсем Шӑмӑршӑсене пенальтипе ҫеҫ выляса ячӗҫ, ҫӗнтерӳҫӗсене те вӑйӑ тӑршшӗпе лӑпкӑ пурнӑҫ кӑтартмарӗҫ.

Малалла...

Маттур чӑваш пикисем

Трак енри Красноармейски шкулӗнче «Чӑваш пики — 2012» конкурс иртрӗ. Унта 10 класра вӗренекен маттур чӑваш пикисем хутшӑнчӗҫ. Вӗсем ҫаксем пулчӗҫ: Кириллова Нина (10-а класс), Миронова Анжелика (10-а класс), Никифорова Анастасия (10-б класс тата Степанова Екатерина (10-б класс). Конкурсантҫӑсене чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ Михайлова З.П. хатӗрленӗ. Вӑйӑ-ӑмӑртӑва шкул вулавӑшӗн заведующийӗ Чаховская Э.В. ертсе пычӗ.

Хӗрӳ тупӑшура 10-б класра вӗренкен Никифорова Анастасия ҫӗнтерчӗ. Вӑл район шайӗнче иртекен «Чӑваш пики — 2012» конкурса хутшӑнма ирӗк ҫӗнсе илчӗ.

Саламлатпӑр!

Сӑнсем (33)

Тьфу-тьфу, куҫ ӳкерес марччӗ! Ҫӗмӗрлӗ хулинче ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 71 ача ҫуралнӑ. Пӗлтӗрхи ку вӑхӑтпа танлаштарсан икӗ хут йышлӑрах! «Ҫемье ҫавӑрма шутланӑ ҫамрӑксен шучӗ те пӗлтӗрхипе танлаштарсан пысӑкрах», — теҫҫӗ хулари ГТАҪ ӗҫченӗсем. Шел те, 11-шӗ нарӑс уйӑхӗнче уйрӑлнӑ. Вилнисен шучӗ Ҫӗмӗрлӗре ҫав ҫавах пысӑк-ха. Кӑсалхи икӗ уйӑхра 110 ҫын ку тӗнчерен уйрӑлнӑ. Пӗлтӗрхинчен сахалрах пулсан та пӑшӑрхантарать. Ҫуралнӑ пепкесем хушшинче вара хӗрачасем йышлӑрах иккен.

Сулӑ ҫакланнӑ вырӑн

Пӗлтӗр, ҫулталӑк вӗҫӗнче, Белоруҫпе Литва хушшинчи чикӗре ҫакӑн пек тӗлӗнтермӗш пулса иртнӗ тет. Чикӗне сыхлакансен куҫӗ умне юханшыв тӑрӑх ишсе пыракан сулӑ лекнӗ. Ӑна шывран кӑларсан ҫар ҫыннисем брезентпа хупланӑ темиҫе ещӗк пирус асӑрханӑ пулнӑ. Сулӑ хӑй тӗллӗн куҫман иккен, ун ҫинче электронлӑ ҫулҫӳревҫӗ пулнӑ мӗн — GPS-навигатор. Сигарет ещӗкӗсем палӑртнӑ вырӑна пӗр чӑрмавсӑр ҫитӗччӗҫ пулӗ те, анчах та сулӑна хӑнтӑрсем чарнӑ иккен. Ҫаксен пурнӑҫӗ шывра иртнӗ пирки хӑйсен йӑвисемпе тӑранса пурӑнмалли вырӑнӗсене ҫыран ҫинчи йывӑҫсемпе картласа хураҫҫӗ. Хайхи сулӑ касса антарнӑ йывӑҫа пырса ҫапӑннӑ та иккен. Ҫапла вара «кучченеҫ» чикӗ сыхлакансен аллине лекнӗ. Ҫар ҫыннисем пӗлтернӗ тӑрӑх контробанда шутне кӗрекен япаласене ку меслетпе Белоруҫрен питӗ нумай куҫараҫҫӗ иккен.

Уяв саманчӗсем

Пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Мӑн Этменти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта районти шкул ачисем, вӗрентӳҫӗсем Петӗр Ялкир пурнӑҫне, пултарулӑхне халалласа йӗркеленӗ литература тата пултарулӑх фестивальне ирттерчӗҫ. Кунта шкул ачисем ентешӗмӗр сӑвви-юррисене те янратрӗҫ, хӑйсен ӗҫӗсемпе те паллаштарчӗҫ. Ӑслисемпе тавҫӑруллисем, ҫамрӑк художниксем те тупӑшрӗҫ

Кӑҫал республикӑри 58 ялпа хула, 4 экономика объекчӗ, 1 кӗпер тата 847 ҫурт ҫурхи шывран шар курма пултарать. Ҫуртсене ҫӑлса хӑварас тесен паянах кирлӗ йышӑнусем тумалла. Ҫанталӑка тата юханшыв калӑпӑшне кура пӑр тӗрлӗ ҫӗрте тӗрлӗ вӑхӑтра хускалать.

Кӑҫал инкеклӗ лару-тӑру комитечӗ 14 район халӑхне сыхӑ тӑма хушать: Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Канаш, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Куславкка, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне, Тӑвай тӑрӑхӗсенчи ҫуртсене ҫурхи шыв илме пултарать, вӗсенче 3 пин ҫын пурӑнать. Ҫӑлавҫӑсем халӗ юр тата пӑр хулӑнӑшне виҫсе тӑраҫҫӗ, гидротехника юсавлӑхне тӗрӗслеҫҫӗ, пӑр аркатмалли япаласем хатӗрлеҫҫӗ. Пӑр кайнӑ вӑхӑтра 500 ытла техника ӗҫлӗ, 4 пине яхӑн ҫын сыхӑ тӑрӗ.

Ҫураки вӑхӑтӗнче ял хуҫалӑхӗсене ҫунтармалли-сӗрмелли япаласем туянма ҫӑмӑллӑхсем парӗҫ. Топливӑна вӗсене пӗлтӗрхи раштавӑн 31-мӗшӗнчи курттӑм хакран 30 процент йӳнӗрех сутмалла.

Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑпа ӗҫлекен нефть компанийӗсене палӑртнӑ ӗнтӗ — «Лукойл» тата «Сургутнефтегаз». Пуш уйӑхӗнчен пуҫласа ҫӗртмеччен вӗсем ҫӗр ӗҫченне йӳнӗ топливӑпа тивӗҫтерӗҫ. Паянхи куна ҫунтармалли-сӗрмелли шӗвексемпе тивӗҫтерес тӗлӗшпе 50 хуҫалӑх килӗшӳ тунӑ. Пӗр литр бензин ял хуҫалӑх предприятийӗ валли 17 тенкӗ те 20 пус пулӗ, ку вӑл пасар хакӗнчен 10 тенкӗ йӳнӗрех. Пӗр кӑткӑслӑх ҫеҫ пур — топливӑна хуҫалӑхсен Сергач е Кстово хулине хӑйсен кайса илмелле пулӗ. Хальлӗхе ҫӑмӑллатнӑ майпа 6 пин ҫурӑ тонна ҫунтармалли-сӗрмелли шӗвек туянма калаҫса татӑлнӑ.

Ҫураки ирттерме республикӑри хуҫалӑхсене 8 пин тонна кирлӗ. Ҫитес вӑхӑтра калӑпӑшсене ӳстерес пирки правительство шайӗнче йышӑну тума палӑртнӑ.