Сулпикепе Валĕм хун


«Хăнăр мар, тăванăр мар,

Ют хăять чăрмантарма;

Инкекпе çӳретĕп-çке те,

Çĕр каçма пулмасть-ши? тетĕп...»

«Кирек кам пулсассăн та,

Йăтса каймăн-ха çурта.

Кĕрсе вырт, канах, çӳревçĕ,

Пирĕн алăк уçă...» — теççĕ.

 

Сулпике утне кĕртет.

Хун пурнать-мĕн ку çĕрте.

«Каçа хирĕç кам килет-ши?» —

Тесе ыйтрĕ хун пĕлесшĕн,

Вăл чĕнтерчĕ пикене

Хăйĕн чаплă пӳлĕмне.

Сулпике, пăртак именнĕн,

Именсен пушшех илемлĕн

Хун умне кĕрсе тăрать,

Çăкăнать, салам парать.

Хун пике çине пăхайрĕ —

Курсанах ытараймарĕ:

«Ирт, чипер хĕр, малалла,

Лар пăртакçă манпала...» —

Терĕ вăл ăна йăвашшăн,

Кăмăлне кăшт çавăрасшăн.

«...Çак тери çи-пуçпала

Эс ăçта каян капла?

Шет туя ларма тумланнă?» —

Тес килет сана халь манăн.

 

Сулпике йăлтах пĕлтерчĕ.

Çăмăл мар-мĕн хĕрĕн терчĕ.

Йĕркипе кала-кала

Вăрăма кайрĕ халап.

Хун пит кăмăллăн тăнларĕ,

Хĕр ăсне-пуçне сăнарĕ,

Çаврăнуллă сăмахне

Килĕштерчĕ унăнне.

Каласа пĕтерчĕ те хĕр,

Хун, пуçне пĕксе, чĕнмесĕр

Ларчĕ кăшт; унтан хĕре

Хăйĕнне вăл пĕлтерет:

«Тĕнчере нумай-мĕн хурлăх,

Анчах унсăр пурнăç юрлă,

Унсăр савăнăç мĕнне

Пĕлме йывăр çынсене.

Инкекӳ сан пысăк пулнă,

Хăтăлни пит хаклă, чунăм!

Тупăн эс ăрăскална.

Халь итлемĕн-ши мана?

Эп пуян, ман ирĕк аслă,

Çын каларĕш — эпĕ ăслă;

Халиччен нимле тăшман

Ман ура çине пусман.

Тĕнчипех мана пĕлеççĕ,

Валĕм хун тесе чĕнеççĕ.

Ман çурта, ман хуралта

Çĕр аран-аран йăтать.

Анчах çак кил-çурт илемĕ —

Çыншăн çеç; мана, пикемĕм,

Çĕр мунча пек вăл ку чух,

Ма тесессĕн — ывăл çук!

 

Ик çунат пек ман ик арăм,

Хурлама пĕрне те халăм

Çитеймест, çапах та ман

Харсăр кăмăлăм тулман.

Аслă та хăватлă халăх,

Чап тытан паха патшалăх,

Ар ача çукне пула,

Хам вилсен юта юлать.

Вăй питти этем-ха эпĕ,

Кĕскелмен кун-çул хисепĕ;

Анчах ăмăрт кайăк та

Чĕппине, йăта-йăта

Е сăртран тĕртсе, куç умĕн

Вĕçтерет малтан хăй çумĕн.

Арăслан та çурине,

Вылятса хăй хӳрине,

Чĕрнепе асав шăлсенĕн

Йăлине пĕчĕкренех-мĕн

Вĕрентмешкĕн тăрăшать.

Çын та çав-çке, апăрша:

Хăй çулланнăçемĕн, ахăр,

Яшланать вăл тепĕр тапхăр,

Ывăлне кура-тăра,

Ăс парать ăна вара…

Эс мана ятна каларăн,

Сулпике — пит пархатарлă,

Пит илемлĕ ят. Çаплах

Хам эп чĕнĕттĕм. Анчах

Манăн хунлăх, ман патшалăх

Паянтан сана яланлăх

Хун-пике ятпа чĕнсе

Аслăлатăрччĕ, тесе

Сăмаха эп тапратсаттăм:

Пул ман виççĕмĕш çунатăм!

Пӳрни пӳрт умне килет,

Тенĕ пек, тен, кам пĕлет? —

Эс ман ывăл амăш пулăн,

Тен, çуратăн. паттăр улăп...»

 

«Хунăм! — терĕ Сулпике, ―

Чысу пысăк ху пекех.

Кĕренке ăса çитет, тет,

Пĕр мăскал телей тивсен те.

Эп виçеймĕп хам ăса,

Анчах урăх хапсăнса

Шырам мар-тăр, кăмăл тултăр:

Мĕн каларăн ―çавă пултăр!»

 

Çав каçах авланчĕ хун,

Виçĕ арăм пулчĕ ун.

Çĕр çĕрлеççĕ, кун кунлаççĕ,

Те пайтах пурăнкалаççĕ,

Те сахал — çав хун пĕрре

Инçетри таçти çĕре

Çул каймашкăн шухăш тытрĕ,

Каяс кун çапла вăл ыйтрĕ:

Аслă арăм! Килелле

Эпĕ таврăннă тĕле

Мĕн хатĕрлесе эс хурăн?

Мĕнпеле мана эс юрăн?»

«Ырă хунăм! Халиччен

Пĕр этем те астивмен,

Тĕнчере çук сиплĕ, тутлă

Ĕçмепе çиме туп-тулăх

Хатĕр пулĕ сан валли», ―

Тет, пуçне тайса, асли.

 

Хун çырлахрĕ. «Эс, вăталăх

Арăм, мĕн мана халалăн?»

Ку калать: «Хам арласа,

Хам тĕртсе, хам шуратса,

Çакă ылтăн çĕрĕ витĕр

Тухмалла çӳхе, пĕри те

Тăхăнса курман кĕпе

Çĕлесе парнелĕп эп».

 

Хун çырлахрĕ. «Кĕçĕн арăм!

Эс мĕнпе хаваслантарăн?»

Сулпике хăйса çитет:

«Эп çуратăп ывăл, ― тет, ―

Ун пĕр пичĕ уйăх пулĕ,

Тепринче хĕвел йăл кулĕ.

Ылтăн çӳçлĕ пулĕ вăл,

Кĕмĕлрен шăранĕ шăл».

 

Хун çырлахрĕ, сывпуллашрĕ,

Аякри çула вăл кайрĕ.

Вăхăт иртрĕ чылаях,

Сулпике хайхи, чăнах,

Уйăх питлĕ, хĕвел сăнлă,

Ылтăн çӳçлĕ, кĕмĕл шăллă

Сарă ывăл çуратать,

Çав тери хăй юратать;

Анчах леш арăмĕсем-мĕн

Кĕвĕçеççĕ çав телейшĕн;

Кураймаççĕ ачана,

Пĕтерме хавас ăна.

Ак пĕрре, ун амăш авăн

Çаптарма тухса кайсассăн,

Илчĕç те хайхискерне

Кайрĕç хупрĕç витене,

Сăпкине вырттарчĕç анчăк.

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 7 8

Вулавçăсен шухăшĕ Вулавçăсен шухăшĕ


тăнкки (2012-09-28 09:39:49):

мана питех те килĕшрĕ. Сире тата еплерех пек?

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

Лĕпĕшпи (2012-10-01 19:54:12):

Хусанкай çырни кама килĕшмĕ-ши? Чĕлхи илемлĕ те пуян, вулас та вулвс килет...

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

Надежда Евдокимова (2017-10-04 19:55:20):

Халиччен ку хайлава вулама тӳр килменччĕ. Вуласа тухрăм-кăмăлăм тулчĕ. Пурах вĕт чавашсен пултаруллă çыннисем.

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă

 

Павлова Л. Н. (2019-02-10 08:43:26):

Очень красивая сказка. Слегка напоминает сказку ПушкинаА.С. Так что автора этого произведения можно назвать чувашским Пушкиным... Честь и хвала автору шедевра. :-)

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

Зотова Г.В. (2019-02-15 05:23:18):

Лĕпĕшпи сăмахĕсем çумне хушса автора чун-чĕререн тав тăватăп! Пурнăçра ырри яланах çĕнтеретех!

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... »
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: