Сулпикепе Валĕм хун


Йыт çури йăлтах çын пек —

Теветкелĕ те чухлавлă.

Çав чунсем валли пĕр алăк

Тата виçĕ чӳрече

Касрăмăр-çке пĕринче».

 

«И! Халап-и вăл! Вăл пĕтнĕ,

Тахçанах ĕнтĕ вăл çĕрнĕ! ―

Тет хун арăмĕ, ― ак эп

Пĕр халап пĕлтерес теп:

Те инçе, те çывăх пулĕ,

Те тӳрех, те кукăр çулĕ,

Çитейсен çитес çĕре —

Пур çăрха ула кĕсре,

Тăршшĕ тăхăр вунă утăм,

Урлăш — утмăл çав ыр утăн,

Хăй хăмлать утмассерен,

Ак ăçта халап сире!»

 

Йыт çури пурне те илтрĕ,

Вăрттăн тухрĕ те вăл ―сикрĕ,

Вĕçрĕ сĕм вăрманалла

Вĕр-çĕнĕ хыпарпала:

«Хун кил-çуртĕнче, пикеçĕм,

Ак çапла-çапла пуплеççĕ...

Çитейсен çитес çĕре —

Пур, тет, имĕш, пĕр кĕсре...

Эп çавна кайса илем-и,

Çавăтса кунта килем-и?»

«Аюях! — тет Сулпике, ―

Эс ытла та кĕçĕн-çке,

Эп сана ярас теменччĕ,

Çавăтсах килсен — тем пекчĕ».

 

«Курăн!» — терĕ йыт çури,

Палт çеç пăрăнчĕ хӳри,

Сикрĕ, ыткăнчĕ те анчăк

Сĕм вăрман ăшне пытанчĕ.

Ак ертсе килет хайхи

Кĕсрене, хыçран тихи —

Çĕр те, пин те мар — çук шучĕ:

Утнăçем хăмлать-çке учĕ!

Кĕтӳпе кĕшĕлтетсе,

Выляса та кĕçенсе

Пырса çитрĕç, чарăнаççĕ...

 

Пурăнаççĕ-пурăнаççĕ, ―

Анчăк кайрĕ сунара,

Çирĕм сăрă кашкăра

Йĕрлесе çав кун вăл тытрĕ,

Сӳсе килчĕ кашкăр тирĕ.

Сарса хучĕ вĕсене

Пӳрт умне, çул хĕррине.

Çулпала каллех пыраççĕ

Шкутавсем, курах каяççĕ:

«Кашкăр тирĕ мар-и çак?

Ăçтан тупнă йытă? Ак!

Камăнне вăрланă анчăк?»

 

Сулпике яр уçрă кантăк:

«Ан тивсемĕр ман йытта,

Вăрламасть вăл, хăй тытать».

Шкутавсем йăлт тĕлĕнеççĕ:

«Çĕр вырттармăн-ши эс?» — теççĕ

«Вырттарма вырттарăп та,

Лашамсем валли карта,

Кĕмелли хапха тумашкăн

Сире эпĕ тархасласшăн;

Хаксăр пулмĕ: çирĕм тир

Харăс парăп ыран ир».

 

Шкутавсем туса параççĕ,

Çĕр каçсан кайма тăраççĕ.

Анчăк çулăхрĕ каллех:

«Яр, пикем, çынсемпеле...»

Сулпике пит шикленмерĕ:

«Кай эппин те — таврăн», ― терĕ.

Шкутавсен тивет çул май

Хун кил-çуртĕнче пулма.

Анчăк та унта çакланчĕ,

Сак айне кĕрсе пытанчĕ,

Шăппăн выртрĕ тăнласа

Этемсем мĕн каласса.

«Ну, хăнам-вĕрлем, пĕлтерĕр:

Мĕн курса-илтсе çӳрерĕр

Аякри ют çĕрсенче?

Мĕн халпа тăрать тĕнче?

Мĕн хакпа мĕскер туянтăр?

Мĕнле мул вылять ку тапхăр?» ―

Ыйтрĕ хун шкутавсенчен

Алтăр-тирĕк хушшинчен.

 

«Туянни тем мар та, хунçăм,

Сĕм вăрманпала тухуçăн

Виç кĕтеслĕ шур пӳртре

Выртма тивнĕччĕ пире.

Пӳртĕнче пурнать иккен пĕр

Ытарма хал çук чипер хĕр;

Пур ун ăслă йыт çури;

Пур тата ула кĕсри —

Тăршшĕ тăхăр вунă утăм,

Урлăш — утмăл çав ыр утăм,

Утнăçем тăвать тиха, ―

Шутне маннă хуçи халь;

Тем сарлакăш вăл тыттарчĕ

Ут карти, хапха тутарчĕ

Çакă пирĕн эртеле

Çирĕм кашкăр тирĕлле».

 

«Çав халап — халап пулать-и!

Пĕтнĕ, çĕрнĕ вăл халап! — тет

Хунăн арăмĕ, — ак хам

Эл сире халап калам:

Те инçе, те çывăх пулĕ,

Те тӳрех, те кукăр çулĕ —

Кăлтăрттин арман ларать,

Кунĕн-çĕрĕн авăрать;

Пĕр енчен — сирсе сиреймĕн —

Сим юхать ун, тепринчен-мĕн

Хăла пылĕ патлатать,

Виççĕмĕш енчен тата

Тĕрлĕ-тĕрлĕ тутлă çимĕç

Тăкăнать хисепсĕр, имĕш.

Ак ăçта, сире калап,

Тĕнчери чăн-чăн халап!»

Йыт çури пурне те илтрĕ,

Вăрттăн тухрĕ те вăл — сикрĕ!

Вĕçрĕ хăйĕн кил-çуртне,

Хыпар турĕ хуçине:

«Хун керменĕнче, пикеçĕм,

Ак çапла-çапла пуплеççĕ...

Аякра, таçти çĕрте,

Кăлтăрттин арман пур, тет...

Эп çавна кайса пĕлем-и?

Кустарса илсе килем-и?»

 

«Аюях! — тет Сулпике, ―

Эс ытла та кĕçĕн-çке,

Эп сана ярас теменччĕ,

Кустарсах килсен — тем пекчĕ...»

«Курăн!» — терĕ йыт çури,

Палт çеç пăрăнчĕ хӳри;

Сикрĕ, ыткăнчĕ те анчăк

Сĕм вăрман ăшне пытанчĕ.

 

Кун иртет те çĕр иртет,

Сулпике кĕтет, кĕтет...

Ак тепре те хĕвел анчĕ,

Тин килет-мĕн харсăр анчăк.

Кăлтăрттин кусса пырать,

Пылпа сим юхса пырать,

Тăкăнать-çке темĕн-темĕн

Тутлă çимĕç куснăçемĕн.

Çитрĕ, ларчĕ ак арман,

Чарăнмасть хăй авăрма.

Çавăнтах юсман, икерчĕ,

Çуллă пăтă вăл пĕçерчĕ;

Тĕрлĕ кукăль, пӳремеç

Йыхăраççĕ çиме çеç.

Ăшаланчĕ тухрĕ карăш,

Кăвакал, шăрттан, тултармăш;

Чăкăтсем хăй йĕркипе —

Кăшăлĕ-кăшăлĕпе,

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 7 8

Вулавçăсен шухăшĕ Вулавçăсен шухăшĕ


тăнкки (2012-09-28 09:39:49):

мана питех те килĕшрĕ. Сире тата еплерех пек?

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

Лĕпĕшпи (2012-10-01 19:54:12):

Хусанкай çырни кама килĕшмĕ-ши? Чĕлхи илемлĕ те пуян, вулас та вулвс килет...

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

Надежда Евдокимова (2017-10-04 19:55:20):

Халиччен ку хайлава вулама тӳр килменччĕ. Вуласа тухрăм-кăмăлăм тулчĕ. Пурах вĕт чавашсен пултаруллă çыннисем.

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă

 

Павлова Л. Н. (2019-02-10 08:43:26):

Очень красивая сказка. Слегка напоминает сказку ПушкинаА.С. Так что автора этого произведения можно назвать чувашским Пушкиным... Честь и хвала автору шедевра. :-)

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

Зотова Г.В. (2019-02-15 05:23:18):

Лĕпĕшпи сăмахĕсем çумне хушса автора чун-чĕререн тав тăватăп! Пурнăçра ырри яланах çĕнтеретех!

Чĕлхе илемлĕхĕ: илемлĕ | Шухăшĕ: вăйлă | Содержанийĕ: тарăн

 

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... »
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: