«Канаш – Шупашкар» хулаҫум пуйӑсӗсенче вакунсен йышне пӗчӗклетме палӑртнӑ. Ҫак ӗҫе «Содружество» пассажир компанийӗ юпа уйӑхӗнче тума палӑртнӑ.
Юпа уйӑхӗн 11–12-мӗшӗсенче, тата 18, 19-мӗшӗсенче «6501\6502» номерлӗ «Канаш – Шупашкар» (ирхи 3 сехет те 50 минутра тухать те 6 иртни 10 минутра ҫитет) тата 6505\6506 номерлӗ (14 сехет те 50 минутра тухать те 17 сехет те 5 минутра ҫитет) пуйӑссенче икӗ вакун пулӗ.
Анчах юпа уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен хулаҫум пуйӑсӗсенче пӗр вакун ҫеҫ юлӗ.
Чӑваш Енре «Хорло» тулли метражлӑ фильм ӳкерме палӑртнӑ. Режиссерӗ — Марат Никитин. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ. Фильм мӗн пирки пулӗ-ха?
Марат Никитин каланӑ тӑрӑх, Хорло ятлӑ хӗр аслашшӗпе ҫынсенчен аякра пурӑнать. Вӗсем утар тытаҫҫӗ, пыл сутаҫҫӗ. Вӗсене урӑх нимӗн те кирлӗ мар. Анчах пӗррехинче Хорло сарайра аманнӑ арҫынна Соктона тупать. Хорла ӑна юратса пӑрахать, арҫынна сыватас тесе вилнӗ амӑшӗн пулӑшу ыйтать. Лешӗ пулӑшать. Анчах Сокто сывалнӑ хыҫҫӑн ҫухалать. Хорлон вара ҫие юлать. Аслашшӗне каламасӑр полицире ӗҫлекен инкӗшӗ патне каять. Соктона СИЗОра шыраса тупаҫҫӗ. Вӑл темиҫе эрне каялла тарнӑ преступник-мӗн. Халӗ вӑл Хорлона палламасть те тейӗн. Инкӗшӗ Хорлона аборт тума хистет, анчах хӗр ачана хӑварма йышӑнать. Вӑл каллех хӑйӗн тӗнчине, аслашшӗ патне, таврӑнать.
Сценӑсене пӗр вырӑнта кӑна мар ӳкерӗҫ. Ӳкерӳ Ҫӗрпӳ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче, Канаш ҫывӑхӗнче, Йӗпреҫре пулӗ. Тӗп эпицентр чӑваш ялӗ пулӗ.
Чи малтанах фильма Пушкӑрт Республикинче ӳкерме палӑртнӑ. Анчах ку тӑкаклӑ-мӗн. Чӑваш Енре хитре вырӑнсем нумай.
Канаш хулинче Чкалов урамӗнчи 9-мӗш шкул ҫывӑхӗнче хулари пушар хуралӗ 90 ҫул тултарнӑ тӗле Ҫулӑмпа кӗрешекенсен скверӗ пулӗ.
Ҫак кунсенче Канашри 15-мӗш пушар чаҫӗн ӗҫченӗсем пуртӑ, кӗреҫе, мотор пӑчки йӑтса ҫав лаптӑка тасатма тухнӑ. ЧР ИӖМӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, пулас аллейӑн план проекчӗ хатӗр ӗнтӗ.
Аллея варринче постамент пулӗ. Унта 1984 ҫулта кӑларнӑ «Урал» пушар автомобильне вырнаҫтарӗҫ. Хӑйен вӑхӑтӗнче ҫав урапа чрезвычайлӑ лару-тӑрӑва пӗтернӗ ҫӗре хутшӑннӑ. Халӗ вӑл «тивӗҫлӗ канура».
Автомобиле ҫӗнетӗҫ. Ун тавра тротаур хурӗҫ, клумбӑсем тӑвӗҫ, пушар службин историне ҫутатакан стенд вырнаҫтарӗҫ. Юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче пулас сквер тавра кӑвак хыр лартӗҫ.
Канаш ҫыннисем тепӗр радио итлесе киленме пултараҫҫӗ. Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче «Хула радиовӗ» радиостанци ӗҫлеме тытӑннӑ.
Ӑна Канашра 101,8 МГц хумсем ҫинче итлеме пулать. 100 Вт хӑватлӑ передатчик сигнала Канашри радиотелекурав станцийӗнчен 18-25 ҫухрӑм аякка сигнал ярать.
«Хула радиовне» 108 пине яхӑн ҫын итлеме пултарать.
Ҫурлан 18–23-мӗшӗсенче Тӗмен облаҫӗнче Ҫурҫӗр Ҫӗпӗрти чӑвашсен историйӗпе культурине тӗпчекен пӗрремӗш экспедици иртнӗ. Ӑна И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи докторӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, археологи, этнографи тата регионти истори кафедрин профессорӗ В. Васильев ертсе пынӑ.
Экспедицие Тӗменри ӑсчахсем те хастар хутшӑннӑ. Вӗсен хушшинче унти Культура, ӳнер тата социаллӑ технологи патшалӑх академийӗн Музыка, театр тата хореографи институчӗн директорӗн, культурологи докторӗн Л. Деминан, Урал федераци округӗнчи Чӑвашсен наципе культура тата общество пӗрлешӗвӗсен координаци канашӗн ертӳҫин, экономика ӑслӑлӑхӗсен докторӗн В. Логиновӑн, вырӑнти чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗн президенчӗн И. Маслова культурологӑн, Тӗменти патшалӑх университечӗн магистрӗ Д. Хоринӑн ятне асӑннӑ.
Экспедицие хутшӑннисем чӑваш диаспорин йӑли-йӗркине тӗпченӗ кӑна мар, влаҫ органӗсенче ӗҫлекенсемпе те тӗл пулнӑ. Тӗмен облаҫӗн Наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитетӑн ертӳҫипе Е. Воробьевпа тата Анат Тавда район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе В. Семеновпа регионти наци ыйтӑвӗсем пирки калаҫнӑ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Канаш хулин ӗҫлӗх центрне ҫав хулари предприятисенчен 2430, районти предприятисенчен 1219 ваканси пирки пӗлтерӳ килнӗ.
Ҫурт тӑвӑмпа промышленноҫ предприятийӗсене ҫынсем уйрӑмах кирлӗ иккен. Вакансисем пирки пӗлтернисенчен малтанхисем 26 процент йышӑнаҫҫӗ, промышленноҫ организацийӗсем — 18,5 процент.
Ӗҫ рынокӗнче рабочисем ытларах-мӗн: тиевҫӗсем, автомобиль водителӗсем, электрогазосварщиксем, поварсем, сутуҫӑсем. Служащисем те кирлӗ. Юлашкинчен асӑннисене илсен инженерсене, менеджерсене тата тӗрлӗ отрасльти специалистсене шыраҫҫӗ иккен. Вӑтам ӗҫ укҫине 11432 тенкӗ сӗнеҫҫӗ.
«Канашри резецсен савучӗ» акционерсен уҫӑ обществи ыйтнипе Канашра ҫӗнӗ чарӑну уҫнӑ.
Савут ертӳҫисем кун пек ыйтупа хула администрацине тухнӑ. Вӗсем 8-8Э маршрута «Резецсен савучӗ» чарӑну патне ҫитерме ӳкӗтленӗ. Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне хаклакан комисси чарӑну вырӑнне палӑртнӑ хыҫҫӑн унта павильон уҫма йышӑннӑ. Ку эрнере чарӑнӑва уҫнӑ. Унта ҫити автобуссем кунне икӗ хутчен хутлӗҫ.
Кунсӑр пуҫне Коооператив урамӗнче автозаправка станцине хирӗҫ, Чернышевский урамра 8–8Э маршрут ҫаврӑнакан лаптӑка хирӗҫ татат Машина тӑвакансен урамӗнче («Автомир» тата «Стройсити» лавккасем тӗлӗнче) автобус павильонӗсем уҫмалла.
Хуласенче кӗркунне «Кӗр парни» уйӑхлӑх йӗркелесси ырӑ йӑлана кӗчӗ. Хальхи иртнӗ вырсарникун уҫӑлнӑ.
Кун пек уйӑхлӑх вӑхӑтӗнче хуласенчи суту-илӳ вырӑнӗсене ял хуҫалӑх таварне туса илекенсене ирӗклӗн усӑ курма май параҫҫӗ. Вӑл вӑхӑтра вырӑн укҫа ыйтмаҫҫӗ.
Шупашкара илсен, тӗп суту-илӳ вырӑнӗсене Ҫурҫӗр ярмӑрккӑра, «ДАР» тулли мар яваплӑ обществӑра тата «Николаевский» суту-илӳ комплексӗнче йӗркеленӗ. Тӗп хулара кӑна мар, республикӑри район центрӗсенче те «Кӗр парни» халӑха кӗтет. Канаш, Улатӑр, Ҫӗмӗрле хулисенче уйӑхлӑх ӗҫлеме тытӑннӑ ӗнтӗ. Ҫурлан 30-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта уҫӗҫ.
Ҫурлан 23-мӗшӗнче полицие Канашра пурӑнакан 79 ҫулти кинемей ҫитнӗ те 65 пин тенкӗ укҫи ҫухалнине пӗлтернӗ. Ӑна ватӑскер шкапра ҫакӑнса тӑракан пальто-куртка таврашӗн кӗсйинче упранӑ-мӗн.
Тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн ҫурта ют ҫынсем кӗнине палӑртман. Оперативниксем «пурлӑха» кинемейӗн 9 ҫулти мӑнукӗ илме пултарнине палӑртнӑ. Чӑнах та ҫапла иккен.
Арҫын ача суйман, кинемейӗн укҫине илнине пӗлтернӗ. Вӑл ҫав укҫана темиҫе кунрах тӑкакланӑ: юлташӗсене хӑналанӑ, карас телефонӗсен номерӗсем ҫине укҫа хурса панӑ.
Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарасшӑн.
Шупашкар хула кунне ирттернӗ май Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ скверта кӑҫал та литература каҫӗ йӗркеленӗ. Унта, сӑмах май, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев кӑҫал та чарӑнса тӑнӑ.
Сӑвӑ вулакансенчен ытларахӑшӗ чӑвашла янӑратнӑ-ха, ҫапах та ют чӗлхепе вулакансем те пулнӑ. Ҫав шутра — вырӑсла, украинла. Швецаринчен килнӗ хӑна — Жан-Батист Лебле — Ҫеҫпӗлӗн хрантсусла куҫарнӑ сӑввине вуланӑ. Сӑвва вӑл Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче курнӑ та килӗштернӗ. Пирӗн республикӑна хайхи чӑваш чӗлхине вӗренес тесех килнӗ. Лебле шучӗпе пирӗн чӗлхе илемлӗ тата янӑравлӑ. Вӑл Шупашкарта кӑна мар, Канашпа Вӑрмарта та пулнӑ. Ӑна вырӑнти халӑх ӑшпиллӗн кӗтсе илни те тӗлӗнтернӗ.
+22.3 °C