СССР наукӑсен академийӗн член-корреспонденчӗ, тюрколог, паллӑ ӑсчах, 17 томлӑ чӑваш словарӗн авторӗ Николай Ашмарин (1870–1933) ҫуралнӑранпа кӑҫал 150 ҫул тултарнӑ. Ҫак кунсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче «Н.И. Ашмарин – корифей чувашской филологии» кӗнеке пичетленнӗ.
Кӗнеке тӑватӑ пайран тӑрать. Унта ӑсчахӑн уйрӑмах пӗлтерӗшлӗ ӗҫӗсене тишкерсе хак панӑ.
Николай Ашмарин, маларах каларӑмӑр, 17 томлӑ словаре пухса хатӗрленӗ. Чӑваш ӑслӑлӑхӗ ун пек калӑпӑшлӑ ӗҫе курман. Словарь 56 633 сӑмахран тӑрать. Унччен ҫав цифрӑна 40 пин тесе каланӑ.
«Н.И. Ашмарин – корифей чувашской филологии» монографи — «Чӑвашсен чаплӑ ҫыннисем» ярӑмӑн тӑсӑмӗ.
Кӗнекен авторӗсем – Э.Е. Лебедев, В.Г. Родионов, И.П. Семёнова, Е.В. Касимов.
Чӑваш Енри артистсем хӗвеллӗ Грузие юрӑ саламӗ ӑсатнӑ.
Аса илтерер: чӳк уйӑхӗнче Грузири
«Bravo Metekhi» ушкӑн «Вӗҫ-вӗҫ, куккук» юрра ҫырса илнине Инстаграмра вырнаҫтарнӑччӗ. Вӑл унтан тӗнче тетелӗнчи тӗрлӗ ушкӑна, тӗрлӗ ҫын страницине, сарӑлчӗ. Грузинсем шӑрантарнине чӑвашсем ӑшшӑн йышӑнчӗҫ, вӗсене тав туса ҫырчӗҫ.
«Вӗҫ, вӗҫ, куккук» юрра пирӗн халӑх питӗ юратать, ӑна эпир пурте пӗлекен мухтавлӑ чӑваш ывӑлӗ Андриян Николаев космонавт та килӗштернӗ.
«Article» вокал ушкӑнӗ (вӑл та арҫынсенчен тӑрать) Вахтанг Кикабидзен «Чито-гврито» юррине (пирӗнтен чылайӑшӗ ӑна «Мимино» фильм тӑрӑх пӗлет) шӑрантарнӑ.
Редакцирен: Владимир Николаевич Тимофеев редакцине хӑйӗн черетлӗ чӗнӗвне ярса пачӗ (яланхи пекех, кнопкӑллӑ телефонпа усӑ курса, чӑвашла саспаллисене нушаланса пичетлесе...). Унта вӑл тӗп хулари театрсен ертӳҫӗ пуканӗсене кам-кам йышӑнма тивӗҫли пирки ҫырать, ҫамрӑксен театрне чӑвашлатмалли пирки. Эпир ӑна пичете хатӗрлерӗмӗр, кӑшт орфографи енчен юсарӑмӑр.
Унӑн чӗнӗвне пичетленӗ май, палӑртас килет. Ытти МИХсенчи пекех, пӗр-пӗр чӗнӗве пичетлени пирӗн редакци унпа килӗшнине е килӗшменнине пӗлтермест. Пирӗн тивӗҫ — пичетлесси, ҫын шухӑшне сирӗн пата ҫитересси.
Вырӑс ҫынни В.А. Фошин малтан Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн директорӗ, кайран культура министрӗн ҫумӗ пулса ӗҫленипеле Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче вӑй хунӑ Е.В. Николаева Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ театрӑн директорӗ пулса тӑчӗ.
Ӗҫлеме вӑл маттур ӗҫлет. Анчах, чӑваш чӗлхине юратакан ҫын мар вӑл! Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн директорӗ пулса тӑтӑр вӑл!
Чӑваш наци конгресӗн паллӑ ӗҫченӗ, мухтавлӑ юрӑҫ В.
Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн паянхи ларӑвӗнче республикӑн «Культурӑна тата туризма аталантарасси» патшалӑх программине «Чӑваш чӗлхине упрасси, вӗренесси тата аталантарасси» ҫум программӑпа пуянлатӗҫ.
Республикӑн культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Светлана Каликова пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫум программӑра ачасене мӗн пӗчӗкрен, ача пахчине ҫӳрекен ӳсӗмрен, тӑван чӗлхене вӗрентме пӑхса хӑварнӑ. ЧР Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствипе Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерстви тӗрлӗ проектсем пурнӑҫа кӗртӗҫ, ҫав шутра чӑвашла мультфильмсем хатӗрлесси те пур.
Чӑваш ҫыравҫисен кӗнекисемпе шкул вулавӑшӗсене пуянлатӗҫ. Вӗсене туянма 2014 ҫултанпа укҫа уйӑрман.
«Уяв» ансамбль «Халӑх пултарулӑхӗн тава тивӗҫлӗ коллективӗ» Раҫҫей шайӗнчи хисеплӗ ята тивӗҫнӗ. Кун пирки ӗнер, раштав уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, паллӑ пулнӑ.
Пултарулӑх ушкӑнӗ Шупашкарти Тӗп клуб тытӑмӗн йышӗнче шутланать. Вӑл — Чӑваш Республикинчи тата Раҫҫейри сайра тӗл пулакан коллектив. Ансамбле чӑвашсен хӑйне евӗр культурипе, йӑли-йӗркипе паллаштарнишӗн кӑмӑллаҫҫӗ. Ансамбль халӑх художество пултарулӑхне тата ҫӗршывӑн культурине пысӑк тӳпе хывнине халӗ тивӗҫлипе хакланӑ.
Фольклор ансамбльне Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, «Душа России» (чӑв. Раҫҫей чунӗ) РФ Правительствин премийӗн лауреачӗ Зинаида Козлова йӗркеленӗ, вӑлах ертсе пырать. Аккомпаниаторӗ — Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Эдуард Кириллов.
Ҫакӑн ятлӑ юханшыв тӗнчери хӑш кӗтесре юхни пирки, пӗлсех калатӑп, сирӗнтен нихӑшӗ те пӗлмест. Хам та, чӑннипе паянччен пӗлмен. Анчах, пирӗн телее, хальхи вӑхӑтра ҫулҫӳреве тухас тесен пысӑк укҫа пухма кирлӗ мар — Google карттине уҫмалла та тӗнчери пӗр-пӗр кӗтесе пусмалла. Вара хӑвӑрт кӑна чылай вырӑна лекме, унти тӗлӗнтермӗшсемпе паллашма пулать.
Хальхинче те эпӗ ҫавнашкалах турӑм. Бутанри пӗр кӗтесе пусрӑм та инҫетри сӑртлӑ-туллӑ вырӑна лекрӗм. Кӑсӑкли, тӗлӗнтерекенни вара кунта сахал мар. Атьӑр, кӑштах ҫак инҫетри ҫӗршыв тӑрӑх, Кури Чу ятлӑ юханшыв хӗррипе ҫӳресе пӑхар.
Бутан — буддистсен ҫӗршывӗ, сӑртлӑ-туллӑ вырӑнта вырнаҫнӑ. Тӗп хули — Тхимпху. Патшалӑха Джигме Кхесар Намгьял Вангчук ятлӑ патша ертсе пырать. Сӑмах май, патша пуҫлӑх пулнине вӗсен конституцийӗнче ҫирӗплетнӗ.
Тхимпху ҫӗршывӑн анӑҫ енче вырнаҫнӑ, пире ӑнсӑртран лекнӗ юханшыв вара патшалӑхӑн тухӑҫ енӗнче юхать — Китайри Лходжар урлӑ, Бутанри Лхунци, Монгран хӗррипе иртсе Дангма Чу юханшыва юхса кӗрет. Сӑмах май, «чу» тени, ахӑртнех, вырӑнти чӗлхере юханшыва пӗлтерет пулас — кашни ят ҫумӗнче тенӗ пекех вӑл пур.
Раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Алексей Айги композиторпа «4’33”» ансамблӗн концерчӗ иртӗ. Ун пекки халиччен пулманччӗ.
Кӗвӗ асамлӑхне туйма, юрӑ-ҫемӗн вӗҫсӗр-хӗрсӗр илемӗпе киленме пӗлекенсемшӗн ҫав концерт чӑннипех те уяв пулса тӑрӗ.
Ҫамрӑксен театрӗнче билетсен шучӗ нумай маррине асӑрхаттараҫҫӗ. Пӗр билетӑн хакӗ — 1000 тенкӗ.
Концерт 18 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Ыйтса пӗлмелли телефон номерне те кӑтартнӑ: +7 (8352) 45-00-34.
Алексей Айги — Геннадий Айги поэтӑн ывӑлӗ.
Шупашкарти Ф.П.Павлов ячӗллӗ музыка училищин чӑвашла ҫырнӑ патриотизм юррисен фестивальне ирттерме хатӗрленет. Тӳрех палӑртар: вӑл онлайн-мелпе пулӗ.
Музыка училищи юлашки темиҫе уйӑхра капашсӑр пысӑк ӗҫ туса ирттернӗ. «Тӗнчери салтаксем» проекта пурнӑҫа кӗртме республика Элтеперӗн грантне тивӗҫнӗ. Проект авторӗ – Чӑваш Енӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Светлана Ткаленко.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнине халалланӑ проекта пурнӑҫласа вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче чӑваш композиторӗсем хайланӑ юрӑ-ҫемме электрон коллекцие пухнӑ. Платформӑра нота материалӗсемпе пӗрлех архив докуменчӗсем те вырӑн тупӗҫ.
Паян, раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Правительство ҫуртӗнче инҫет мелӗпе усӑ курса Аслӑ Британи Королевствин Лондонри ал ӗҫ шкулӗпе ҫыхӑннӑ. Телеҫыхӑнӑва ЧР Пуҫлӑхӗ Олег Николаев, Аслӑ Британи Королевин тӗрӗ шкулӗн ертӳҫи Сьюзан Кей-Виллиамс доктор, ЧР культура министрӗ Светлана Каликова, Пресс-службӑн управленийӗн пуҫлӑхӗ Валентина Алексеева хутшӑннӑ.
Аслӑ Британи тӗрӗ шкулне 1872 ҫултах йӗркеленӗ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев республикӑра Чӑваш тӗррин кунне туса хуни пирки пӗлтернӗ, тӑван халӑхӑмӑрӑн пуянлӑхӗнчен пӗрне аталантарас тесе ӗҫлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Аслӑ Британири шкула Чӑваш Ен чӑваш тӗррипе паллаштаракан кӗнеке, Константин Ивановӑн хайлавӗсене виҫӗ чӗлхепе куҫарнӑ кӑларӑма парнеленӗ, Сьюзан Кей-Виллиамс 15-мӗш ӗмӗртен пуҫласа паянхи куна ҫитнӗ тӗрӗ ҫӗввисен пуххине Шупашкара ӑсатнӑ.
Эпир — Чӑваш республикин тулашӗнче пурӑнакан чӑвашсем, яланах Шупашкар хулине, ӑна хисеплесе, «Шупашкар» — тетпӗр. Пирӗн патри чӑвашсем пӗр-пӗринпе калаҫнӑ чухне ҫак шӗкӗр хула ҫинчен «Чебоксары» — тесе каланине илтмен. Ытти халӑхсен ҫыннисемпе калаҫнӑ чухне ҫеҫ «Чебоксары» — тетпӗр. Ма «Шупашкар» — тетпӗр-ха? Мӗншӗн тесен вӑл пирӗншӗн — Чӑваш республикин шӗкӗр хули. Пирӗн уйпа, ҫак хулара чӑваш чӗлхи янраса тӑмалла пек, унти тӳре-шарасем те, пуҫлӑхсем те, ахаль ҫынсем те пурте пӗр-пӗринпе чӑвашла калаҫмалла пек. Сӑмахран, пирӗн Пушкӑрт республикинче пушкӑртла калаҫнӑ пек. Е Тутар республикинче тутарла калаҫнӑ пек.
Шупашкар урамӗсемпе утса пынӑ чухне эпӗ яланах хама Ӗпхӳ е Пушкӑртри ытти хуласен урамӗсемпе утса пынӑ пек туятӑп. Мӗншӗн тесен, Шупашкар урамӗсенче те Ӗпхӳри, Ҫтерлӗри е Мелевӗсри кӗре сӑн-питлӗ тутар-пушкӑртсем пекех кӗре сӑн-питлӗ ҫынсем васкавлӑн хӑйсен ӗҫӗсемпе утаҫҫӗ, ҫӳреҫҫӗ, тӗрлӗ магазинсемпе организацисенче ӗҫлеҫҫӗ. Ку ҫынсем- пирӗн чӑвашсем иккенне ӑнланатӑн! Мӗншӗн тесен, вӗсен ҫамкисем ҫине, пирӗн авалтан килекен генсем, ҫуралнӑ-ҫуралманах, чӑвашсем иккенне палӑртса ҫырса хунӑ-ҫке.
+8.3 °C