Паян, нарӑс уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Чӑваш ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗ СССР халӑх артисчӗ Николай Мордвинов ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ. Вӑл Етӗрнери паллӑ купса ҫемйинче ҫут тӗнчене килнӗ. Чӑн училищӗре (халӗ унта — гимнази) вӗреннӗ, Етӗрне уесӗнчи халӑх вӗрентӗвӗн пайӗнче ӳнер секторӗнче ӗҫленӗ, хулари хӑй тӗллӗн вӗреннӗ коллективсем лартакан спектакльсене хутшӑннӑ.
Етӗрнесем артиста асра тытаҫҫӗ. Вӑл ҫуралнӑ ҫуртра музей уҫнӑ, унта Николай Мордвинов архивӗнчи документсем, сӑнӳкерчӗксем, кӗнекесем, артистӑн япалисем упранаҫҫӗ. Училище пулнӑ ҫурт ҫине асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. «Запомните меня таким…» (чӑв. Мана ҫакӑн пек астуса юлӑр...) Н.Д. Мордвинов ячӗллӗ театр фестивалӗ кӑҫал виҫҫӗмӗш хут иртет. Жюри председателӗ — СССР халӑх артистки Вера Кузьмина. Фестивале 45 ӗҫ тӑратнӑ. Н.Д. Мордвинов ячӗллӗ кинозалта артист вылянӑ фильмсене кӑтартаҫҫӗ.
Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче «Эткер» фольклор студийӗ уҫӑлнӑ.
Вӑл халӑх пултарулӑхне юратакан-хаклакансене, профессионал-фольклористсене, музыкантсене тата вулавӑша ҫӳрекенсене пӗрлештерӗ. Студи хӑнисене «Телей» фольклор ансамблӗн ертӳҫи, Наталия Арсентьева педагог тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, хор пултарулӑхӗн специалисчӗ Тамара Ишмуратова саламланӑ.
Пултарулӑх пӗрлешӗвне фольклорист, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ Земфира Яковлева ертсе пырӗ.
Студие вулавӑшри 212-мӗш пӳлӗмре, ӳнер литературин секторӗнче юнкунсерен, 16 сехетрен 19 сехетчен пухӑнӗҫ.
Тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче #ЛюбиЧувашию (чӑв. #ЧӑвашЕнеЮрат) хештег анлӑ сарӑлать. Ӑна республика Элтеперӗ Олег Николаев пуҫарса янӑ. Ҫав хештегпа вӑл Инстаграмра сӑнӳкерчӗк тата кӗске текст вырнаҫтарнӑ.
«Маншӑн Чӑваш Ен — ҫӗршыв пуҫланакан вырӑн, кунтан, енетшӗмсем, сирӗн пекех — эпӗ те пысӑк тӗнчене ярса пуснӑ. Тӑван тӑрӑха мӗншӗн килӗштернине атьӑр пӗрле пулса палӑртар», — тесе ҫырнӑ май Олег Николаев эстафетӑна ыттисене панӑ. Унта, сӑмах май, экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Дмитрий Краснов ӗнерех хутшӑннӑччӗ. Маларах асӑннӑ хештегпа эсир те усӑ курма пултаратӑр.
Чӑваш наци музейӗ паян пӗр ӗмӗрхине уявлать. Ҫав ятпа ӑна Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин телеграммӑпа саламланӑ.
Халӑх пархатарӗпе историйӗн управҫин ӗҫченӗсем музейпа филиалӗсене аталантарассишӗн нумай ӗҫ туса ирттернине палӑртнӑ.
«Сирӗн тӗпчев, экспозици ӗҫӗ-хӗлӗр, вӗрентӳ, ҫутӗҫ, информаци проектӑрсем Чӑваш Ен тӗп хулипе республикӑн культура тата общество пурнӑҫне пуянлатаҫҫӗ», — тесе ҫырнӑ правительство телеграмминче.
Паян музей юбилей мероприятийӗсене уҫрӗ. Ака уйӑхӗн 15-17-мӗшӗсенче «Национальный музей: 100 лет в истории Чувашии» (чӑв. Наци музейӗ: Чӑваш Ен кун-ҫулӗнчи 100 ҫул) ятпа регионсем хушшинчи музей форумӗ иртӗ. Вӑл юбилей мероприятийӗсенчен чи пӗлтерӗшли теме те юрать. Ӑна йӗркелеме федерацин Атӑлҫи округӗнчи музейсен канашӗ хутшӑнӗ.
Аякри Эстонире пурӑнакан хастар чӑвашсем тӑван чӗлхемӗре хисеплеҫҫӗ. Ҫавна палӑртакан пулӑмсенчен пӗри вӑл — «Радио 4» эфирӗнче «Ӑраскал» радиокӑларӑм тӑтӑшах янӑрани. Хальхинче ӑна ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, эстони вӑхӑчӗпе 19 сехет те 35 минутра итлеме май килнӗ.
Кӑларӑма ертсе пыракан Ираида Захарова Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, черетлӗ кӑларӑма инҫетре пурӑнакан ентешсене халалланӑ. «Тӗрӗссипе каласан, ӑҫта кана чӑваш пурӑнмасть–ши?! Эпир тӗнчипех сапаланса кайнӑ, анчах та ку сӑлтав пире хамӑр культурӑпа кӑсӑкланма, йӑла – йӗркене йӗрлеме, чӗлхене упрама пӗрре те чӑрманатакан сӑлтав пулса тӑмалла мар–ҫке… Хамӑрӑн ентешсемпе мухтанмалӑх пур…», — тет Эстонири хастар йӑхташӑмӑр Ираида Захарова.
Паянтанпа, нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнченпе, пирӗн республикӑра Туризма аталантаракан агентство пулӗ. Ҫакӑн ҫинчен калакан йышӑнӑва республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.
«Туризма тата хӑнасене кӗтсе илекен индустрие аталантаракан агентство» (кӗскен каласан, «Туризма аталантаракан агентство») автономи учрежденийӗ пачах ҫӗнӗ орган мар. Ӑна республикӑн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствин «Чӑваш Республикинчи туризмпа культура информаци центрӗ» автономи учржденин ятне ылмаштарса йӗркеленӗ.
Агентство туризм индустрине пур енлӗн аталантарассишӗн яваплӑ пулӗ. Ҫав шутра — регионӑн туризм брендне сарассишӗн, туриндустрие цифровизацилессишӗн, туроператор тивӗҫне пурнӑҫлассишӗн.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче ҫак кунсенче ҫӗнӗ ӗҫе сцена ҫине кӑларма хатӗрленнӗ май артистсем хӗрсех репетици ирттереҫҫӗ.
Культура учрежденийӗнче «Манӑҫми туйӑмсем» камите куракан патне ҫитересшӗн. Пьеса авторӗ тата спектакле лартаканӗ – Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Вячеслав Оринов.
Сюжета сӑпайлӑ та шанчӑклӑ Спиридон тавра йӗркеленӗ. Ҫуралнӑ кунне хатӗрленнӗ май арҫыннӑн хӗрӗ ашшӗнчен вӑрттӑн йыхрав хучӗсем ӑсатать. Вӑл ӑна савӑнтарасшӑн. Ара, арҫын хӗрне пӗчченех ура ҫине тӑратнӑ-ҫке.
Тӗп роле Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗ, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Василий Павлов калӑплӗ. Спектакле шӑпах ӑна халалланӑ. Пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче вӑл 70 ҫулхине уявлӗ. Пултаруллӑ сцена ӑстине халӑх питӗ юратать.
Премьерӑна нарӑс уйӑхӗн 18-мӗшӗнче кӑтартма палӑртнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Лидия Красован (Назарован) юбилей каҫӗ иртӗ. Вӑл 70 ҫул тултарнине уявлӗ.
Лидия Фёдоровна – Чӑваш Республикин халӑх артистки. Вӑл 1951 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Тӑвальушкӑнь Ялтӑра что ялӗнче ҫуралнӑ. 1985 ҫулта И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Юбилей каҫӗнче куракансене «Юрату пурах иккен» юрӑллӑ-кӗвӗллӗ камит кӑтартӗҫ. Юбиляр унта Татьяна ролӗнче вылянӑ. Пьеса авторӗ – Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Николай Сидоров, режиссёрӗ – Дмитрий Петров. юбилей каҫӗ 18 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Чӑваш Енӗн вице-премьерӗ — экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Дмитрий Краснов Улатӑр хулине килӗштернӗ. Кун пирки вӑл паян Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Улатӑр — пуян историллӗ, «купса предпринимательствин» йӑли-йӗркипе пуян, тӗлӗнмелле, хитре хула», — пӗтӗмлетнӗ вице-премьер. Ҫав вӑхӑтрах ӑна вырӑнти таврапӗлӳ музейӗ экспоначӗсем тусанланни вара шухӑша путарнӑ. Лайӑх енчен министр ҫынсене: ырӑ кӑмӑллӑ та хӑнасене тараватскерсене — палӑртнӑ.
Министр Улатӑрта канмалли кунсенче пулнӑ. Унта вӑл халиччен пулса курманнине пытарман. Дмитрий Краснов хулари чиркӳсенче те пулнӑ.
⠀
⠀
ЧР Культура министерствинче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне юсаса ҫӗнетес ыйтӑва сӳтсе явнӑ.
Сӑмах май, ЧР Элтеперӗ Олег Николаев ЧР Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура театра юсама, унӑн 2025 ҫулчченхи стратеги аталанӑвне хатӗрлеме хушнӑ. Реконструкци проекчӗн техника заданине хатӗрлеме Хусанти специалистсем хутшӑнаҫҫӗ.
Чи малтан театр сӑнне улӑштарӗҫ. Тӑррине, цоколе ҫӗнетӗҫ, лифтсене улӑштарӗҫ, кондиционер системине вырнаҫтарӗҫ. Костюмсене тата реквизита упрама хушма ҫурт кирлӗ.
Нарӑс уйӑхӗнче театр реконструкцине халӑхпа сӳтсе явӗҫ.
+8.3 °C