Ҫак кунсенче Пушкӑрт Республикинчи Ҫтерлӗ хулинче пурӑнакан хастар чӑвашсем — филологи ӑслӑлӑхӗн кандидачӗсем Л.А.Афанасьева тата Л.В.Коротаева — умлӑ-хыҫлӑ виҫӗ кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Виҫҫӗшӗ те асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен сӑмахлӑхӗпе, йӑли-мешехипе ҫыхӑннӑ тесе пӗлтереҫҫӗ Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче.
Л.А. Афанасьеван «Этнолингвистический словарь лексики свадебной обрядности чувашей Республики Башкортостан» ятпа кӗнеке кун ҫути курнӑ. Л.А. Афанасьева, Л.В. Коротаева хатӗрленипе «Пушкӑртстан чӑвашӗсен туй мешехин поэзийӗ» икӗ пайпа пичетленнӗ.
Ҫав кӗнекесене калӑплакансем Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх архивӗнче упранакан пуян материалпа усӑ курнӑ, яваплӑ редактор тата ӑслӑлӑх редакторӗ пулма институт ӗҫченне А.В. Кузнецова шаннӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче тӑххӑрмӗш классем валли хатӗрленӗ «Тӑван литература» вӗренӳпе вулав кӗнеки кун ҫути курнӑ. Вӑл 3700 экземпляр тиражпа пичетленнӗ.
Кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑларӑма Виталий Станьял (Никитин), Евгений Майков, Ольга Вишнева тата Геронтий Никифоров ҫырса-пухса хатӗрленӗ. Редакторӗ – Алина Майорова.
«Тӑххӑрмӗш класра чӑваш халӑхӗн сӑмах вӗҫҫӗн ҫӳрекен паха хайлавӗсене, ҫыруллӑ литература аталанӑвне авалхи тӗрӗк тапхӑрӗнчен пуҫласа XXI ӗмӗр пуҫламӑшӗ таран вӗренме палӑртнӑ», – тесе пӗлтернӗ умсӑмахра.
Пӗтӗмпе кӗнекере сакӑр пысӑк пай. «XXI ӗмӗрти чӑваш литератури» пайра, сӑмахран, вӗренекенсем Анатолий Хмыт, Валерии Туркай тата Марина Карягина пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашайӗҫ.
Кӑларӑм вӗҫне литература ӑнлавӗсен сӑмахсарӗ вырнаҫтарнӑ.
Ҫак кунсенче «Чӑваш чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнеки» 7 томлӑ словарӗн черетлӗ кӑларӑмӗ пичетленсе тухнӑ. Ӑна филологи наукисен кандидачӗ Г.А. Дегтярев редакциленӗ. Словарь авторӗсем — Г.А. Дегтярев, А.П. Долгова, Ю.Ф. Ефимов, Н.А. Плотников тата И.П. Семенова.
Ӑнлантару словарӗн тӑваттӑмӗш томне П, Р тата С саспаллисенчен пуҫланакан сӑмахсем кӗнӗ. Кӗнекене кӑларакансем пӗлтернӗ тӑрӑх, авторсем чӑваш чӗлхин пуянлӑхӗпе илемне туллин кӑтартма тӑрӑшнӑ. «Пирӗн тӗллев малтанхи пекех — вулакана, пӗлес текене тӑван сӑмах тӗнчипе тӗплӗнрех паллаштарасси. Тӑваттӑмӗш томӑн уйрӑмлӑхӗ — чӑвашла куҫарнӑ илемлӗ хайлавсемпе кӑшт ытларах усӑ курни», — тесе палӑртнӑ.
Ҫитес ҫул Республика кунӗ Ҫӗмӗрле районӗнче тата Шупашкарта иртӗ. Ку ыйтӑва паян иртнӗ республикӑн Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче тишкернӗ.
Юлашки темиҫе ҫулта ку уява республикӑн тӗп хулинче кӑна мар, пӗр-пӗр муницпалитетра та ирттереҫҫӗ. Республика кунне халалласа Шупашкарти экономика форумӗ, «Чикӗсӗр ӗҫтешлӗх» форум, фейерверксен «Асамат» фестивалӗ тата ытти те пулӗ. Социаллӑ объектсене те ҫавӑн пек уяв тӗлӗнче уҫма кӑмӑллаҫҫӗ.
Мероприятисем епле форматпа иртесси пирки хальлӗхе татса калама хӗн. Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн ертӳҫи Вячеслав Борисов ҫавӑ кӑшӑлвируспа ҫыхӑннӑ лару-тӑруран килӗ.
Чӑваш Енри икӗ МИХа республика хыснинчен 2021 ҫулта субсиди парӗҫ. Кун пек пек йышӑнӑва ЧР Министрсен Кабинечӗн Пуҫлӑхӗ Олег Николаев ӗнер алӑ пуснӑ.
«Чӑваш Республикин бюджетӗнчен субсиди илекен массӑллӑ информаци хатӗрӗсен республика реестрӗ ҫинчен» йышӑнура икӗ МИХа асӑннӑ. Вӗсенчен пӗри — Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани» издательство ҫурчӗ, тепри — «Советская Чувашия» акционер обществи.
«Грани» хаҫата 2 миллион та 25 пин тенкӗ парӗҫ, «Советская Чувашия» хаҫата — 5 миллион та 287,8 пин тенкӗ.
Ӗнер республикӑн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви тата ведомство ҫумӗнчи Общество канашӗн пӗрлехи ларӑвӗ иртнӗ. Унта иртсе кайнӑ ҫулталӑка тишкернӗ, малашлӑхри плансене палӑртнӑ.
Ларура клубсене, культура ҫурчӗсене, вулавӑшсене юсанине палӑртса хӑварнӑ. 2018-2020 ҫулсенче Элӗк, Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Куславкка, Канаш, Хӗрлӗ Чутай, Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Етӗрне, Тӑвай районӗсенчи культура эткерлӗхӗн 21 объектне юсаса ҫӗнетнӗ.
Ҫав вӑхӑтрах ялсенчи культура учрежденийӗсен пултарулӑх йышне вӑйлатасси пирки калаҫнӑ. Ку ӗҫе район администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе пӗрле тухса ирттермелле.
Чӑваш Енре ҫулталӑк пысӑк концертпа вӗҫленӗ. «Вместе-Пӗрле!» пӗрлехи ҫемьере» фестивале Трактор тӑвакансен культура керменӗ тата Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗ ЧР Культура министерстви пулӑшнипе ирттерет.
Концерт раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче иртӗ. Унта тӗнче шайӗнчи балет артисчӗсем хутшӑнӗҫ. Вӗсем нумай нациллӗ патшалӑх историйӗпе паллаштарӗҫ.
Уяв программи пуян. «Нумай енлӗ Чӑваш Ен» наци костюмӗсен кӑтартӑвӗ пулӗ. Ҫавӑн пекех республикӑри наципе культура пӗрлешӗвӗсен пултарулӑх ушкӑнӗсем савӑнтарӗҫ. «Елка. Вместе-Пӗрле» хӑтлав пулӗ.
Фестиваль Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче иртӗ.
Ҫитес ҫул пирӗн республикӑра чӑвашла кӗнекесем кӑларасси йышланӗ. Ҫакӑн пирки социаллӑ пӗлтерӗшлӗ литература кӑларассипе ӗҫлекен канашӑн ларӑвӗнче калаҫнӑ.
Унта Чӑваш кӗнеке издательствин гендиректорӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Татьяна Журавлева сӑмах илнӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, 2020 ҫулта издательствӑра тӗрлӗ ятпа 102 кӗнеке 145 пине яхӑн тиражпа пичетленӗ. Вӗсенчен 53 кӑларӑмне кӑларма патшалӑх пулӑшнӑ.
2021 ҫулта тӗрлӗ ятпа 52 кӗнеке пичетлеме палӑртнӑ, вӗсенчен 18-шӗ чӑвашла пулӗ, 19-шӗ — вырӑсла тата чӑвашла, 15-шӗ — вырӑсла. Сӑмах май, Шупашкарта ҫуралнӑ, Мускавра ӗҫленӗ, халӗ унтах пурӑнакан Надежда Павлова балерина ҫуралнӑранпа 65 ҫул ҫитнине халалласа та кӗнеке пичетлӗҫ.
Пушкӑртсанри чӑваш, Ирина Саригель (Сухарева), ученӑй-историк, истори наукисен докторӗ, Пушкӑртстанри патшалӑх медицина университечӗн философи, социаллӑ-гуманитарлӑ дисциплинӑсен кафедра профессорӗ ҫеҫ мар, юрлама та ӑста. Вӑл Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, нумай ҫул хушши ҫырнӑ хӑйӗн хӑш-пӗр юррисемпе сӑввисемпе Ютубра паллаштарать. Унта вӑл «Ирина Саригель» канал йӗркеленӗ.
«Наука ӗҫӗпе ҫыхӑннӑ май хӑй вӑхӑтӗнче вӗсене тивӗҫлипе тимлӗх кӳреймерӗм. Вӑхӑчӗ те хӑвӑрт иртет. Хам ҫырнӑ юрӑсемпе сӑвӑсем нумай, юрӑсем ҫеҫ ҫӗр ытла пулса кайрӗҫ... 2019- мӗш ҫулта хам ҫырнӑ юрӑсен "Тӗлпулӑва мухтав" ятлӑ сборникне (унта 50 юрӑ) кӑларма вӑхӑт тупӑнчӗ. Сӑвӑсен пуххине кӑларма ӗмӗтленетӗп ҫеҫ», — тесе ҫырнӑ Ирина Ирина Саригель (Сухарева).
Чӗмпӗр облаҫӗнчи Димитровградра пурӑннӑ поэт-фронтовик, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин 2-мӗш степеньлӗ орденӗн кавалерӗ Евгений Ларин вилнӗ. Кун пирки Николай Ларионов ҫыравҫӑ, публицист, поэт Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен мессенджерсенчен пӗринчи ушкӑнӗнче паян пӗлтернӗ.
Евгений Степанович 1926 ҫулта Ҫӗнӗ Малӑкла районӗнчи Малаел ялӗнче ҫуралнӑ.Сӑмах май каласан, ку ялта 30 процент чӑваш пурӑнать.
Ухсай Яккӑвӗн юлташӗ пулнӑ. Кӑҫал пуш уйӑхӗнче вӑл Николай Ларионова Ухсайпа Мускавра съездсенче ялан ҫумлӑн ларнине, пӗрле ҫӳренисене каласа кӑтартнӑ. «Ларин хӑйӗн поэмисене пӑхмасӑр каласа паратчӗ. Тӗлӗнмелле ҫын», — тенӗ Николай Ларионов.
+8.3 °C