Вӑрнар районӗнчи Ҫавалкас ялӗнче чӑвашсен паллӑ прозаикӗ, сӑвӑҫӗ, куҫаруҫи Юрий Григорьев (Айдаш) ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнӗ ятпа пуҫтарӑннӑ. Юрий Григорьевич шӑпах ҫав ялта ҫуралнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствин ӗҫченӗ Галина Матвеева пӗлтернӗ тӑрӑх, Юрий Айдашпа
«пӗр парта хушшинче ларнӑ Юлия Николаева, унӑн тӑван шӑллӗ Валерий Семенов, истори учителӗ Петр Золов, Чӑваш Республикин Наци библиотекинче ӗҫлекен Ольга Тимофеева, Профессиллӗ писательсен союзӗн председателӗ Улькка Эльмен, литература тӗпчевҫи, филологи наукисен докторӗ Виталий Родионов, Арсений Тарасов, Марина Карягина, Светлана Асамат, Галина Матвеева, Нина Пӑрчӑкан ҫыравҫӑсем тата ыттисем тухса» калаҫнӑ.
Юрий Айдаш Хусанти патшалӑх университетӗнче пӗлӳ илнӗ. Тутарстанри Пӑва районӗнче учительте, унтан Чӑваш Енӗ телевиденипе радиовещани комитетӗнче, Чӑваш кӗнеке издательствинче, «Тӑван Атӑл» журнал редакцийӗнче ӗҫленӗ.
Юрий Айдаш литературӑна «Йӗплӗ роза» (1969), «Кӑнтӑр ҫутипе» (1974) повеҫсемпе кӗнӗ, каярахпа поэзире ытларах тимлеме тытӑннӑ. Ю. Айдаш А. Пушкинӑн, Ю. Лермонтовӑн, С. Есенинӑн, А. Твардовскин, тӗрлӗ халӑх поэчӗсен сӑввисене чӑвашла куҫарнӑ, литературӑра пуян еткерлӗх хӑварнӑ.
Тӗнче тетелӗнче Петр Краснов депутат "Хыпар" Издательство ҫуртне тапӑннине хӗрӳ сӳтсе яваҫҫӗ. Ку ӑнланманлӑх тахҫанах сиксе тухнӑ-мӗн, "Хыпар" ертӳлӗхӗ ӑна обществӑна кӑларман кӑна.
"Эпир, "хыпарҫӑсем", ку ыйтӑва обществӑна кӑларасшӑн марччӗ. Анчах депутат унччен, 3 ҫул, ҫыру ҫырса ӑнлантарма, тӗрӗслевсем пуҫарма ыйтнӑ пулсан халӗ ҫынсен умӗнче республика прокуратурине "Хыпар" тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫсем пуҫарма ыйтни патне ҫитрӗ", - ҫапла ҫырнӑ Издательство ҫурчӗ Телеграмра тытса пыракан "Хыпар - Вести Чувашии" каналта. Ҫине-ҫине тӗрӗслевсем пулни кулленхи ӗҫе йӗркелесе пыма чӑрмантарнине палӑртнӑ унта.
Нумаях пулмасть Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче Петр Краснов депутат каллех (вӑл кашни сессирех "Хыпар" пирки япӑх калаҫать-мӗн) трибуна умне тухса хаҫата "ислетнӗ", прокуратурӑна 6 пуҫиле ӗҫ пуҫарма ыйтнӑ. Кунсӑр пуҫне пӗтӗм депутат умӗнче вӑл Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Татьяна Вашуркина пирки каланӑ чухне ӑна "эта дамочка" тенӗ. Ҫак видеопа ку хыпара илнӗ ҫӑлкуҫра паллашма пулать.
Иртнӗ эрне вӗҫӗнче хаҫат-журнал ӗҫченӗсем тата ТАСС информации агентствин элчисем Чӑваш наци вулавӑшӗнче пичет кӑларӑмӗсене аталантармалли центр тӑвасси пирки калаҫнӑ.
Етӗрне районӗн «Ӗҫ ялавӗ» хаҫачӗн тӗп редакторӗ Лилия Петрова федераци спикерӗсем чи малтанах вулаканшӑн усӑллӑ пулмаллине палӑртнине каланӑ. ТАСС агентствӑн регионти хыпарсен ертӳҫи Андрей Цицинов кирек мӗнле хаҫата та – регионти-и, хулари-и, районти-и – ҫӳлерех, федераци шайне, хӑпарма сӗннӗ.
Чӑваш чӗлхинчи пысӑк йывӑрлӑхӗ тесе орфографине калаҫҫӗ. Анчах, ман шутпа, унтан йывӑртарах вырӑн та пур — ку вӑл терминологи. Ҫак статьяна ҫырма шухӑш тахҫанах ҫуралнӑччӗ. Анчах ниепле те алӑ ҫитеймерӗ. «Пиҫсех» те ҫитейменччӗ пуль вӑл. Нумай пулмасть «Чӑваш ТВ-ра» «округ» термина асӑнчӗҫ те ҫырмаллах пуль терӗм вара. Ыйтӑма хутшӑннӑ 870 ытларах ҫынран 70% ытла «округа» чӑвашлатмалла тесе сасӑланине кура ман шухӑш хӑшӗ-пӗрне, тен, чылайӑшне те, кӑмӑла каймӗ пуль. Апла пулин те ӑна сирӗн пата ҫитересех тетӗп. Ытлашши ан ятлӑр.
Вӑл е ку япалана мӗнле ятпа каласси ҫынсене яланах пӑшӑрхантарнӑ. Ӗлӗк ку ӗҫ калаҫу урлӑ пулса пынӑ пулсан, халь вара ытларах енӗпе интернет, телекурав е ытти хатӗрсем витӗм кӳреҫҫӗ.
Пӗр енчен, терминсене чӑвашлатни кирлӗ ӗнтӗ. Ку вӑл чӑвашсем ытти халӑхсенчен нимпе те кая мар теме май парать. Анчах чӑвашлатнӑ чухне те «ҫиччӗ виҫ те пӗрре кас» текен ваттисен сӑмахӗ пирки манса каймалла мар ман шутпа. Чӗлхене кӑшт пӗлнипех кашни хӑйне чӗлхеҫӗ вырӑнне хурать.
Чӑваш Енӗн тӗп хулинче Пӗрремӗш канал журналисчӗсем пулнӑ. Вӗсем «Повара на колесах» (чӑв. Урапа ҫинчи поварсем) телекӑларӑм валли сюжет ӳкерме килнӗ.
Телеоператорсемпе режиссёрсем, кӑларӑма хатӗрлес енӗпе ӗҫлекен ытти ӑста, ҫав шутра паллӑ поварсем те, Шупашкарта ака уйӑхӗн 29-мӗшӗ-ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗсенче пулнӑ. Ҫав вӑхӑтра вӗсем паллӑ вырӑнсемпе паллашанӑ, ресторансемпе пасарсене тата гастробарсене кӗрсе тухнӑ. Фермер апат-ҫимӗҫӗнчен хатӗрленӗ тутлӑ апатпа хула ҫыннисене сӑйланӑ.
Шупашкар хула администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн патра ӳкернӗ телекӑларӑма ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче кӑтартӗҫ.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Пӗрремӗш каналпа Чӑваш чӗлхин кунӗ ҫинчен сюжет кӑтартнӑ. Пирӗн халӑхӑмӑрӑн уявӗ ҫинчен «Доброе утро» кӑларӑмра асӑнса хӑварнӑ.
«Чӑваш Ен — ҫӗр пин юрӑпа ҫӗр пин тӗрӗ ҫершывӗ. Кудряшовемпе Абрамовсен ҫемйисенче чӑвашла кашни юрра перекетлӗн упраҫҫӗ, ҫавна май вӗсем 12 ҫул каялла ҫемье ансамблӗ йӗркелесе янӑ. Репетицисене сӗтел хушшинче ларнӑ чух та ирттереҫҫӗ. Коллективра 24 ҫын…» — каласа кӑтартнӑ сюжетра.
Чӑвашла Атӑлҫи пӑлхарсем те чӑвашла калаҫнине, пӑлхар ушкӑнӗнчи чӗлхесенчен чӑваш чӗлхи ҫеҫ упранса юлни пирки каласа панӑ. «Ку чӗлхепе паян пӗр миллион ытла ҫын калаҫать. Чӑваш Енре кӑна мар, Тутарстанра, Пушкӑртстанра, Самар, Чӗмпӗр, Сарту, Пенза облаҫӗсенче», — пӗлтернӗ сюжетра.
Паян "Хыпар" Издательство ҫуртӗнче тухса тӑракан "Ҫамрӑксен хаҫачӗ" чӑваш поэзине кӑмӑллакансен конкурсне, "Поэзи баттлне", ирттернӗ. Кӑҫал ӑна ЧР профессионал писательсен союзӗ йӗркеленнӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ. Унта хутшӑнакансем чӑвашла сӑвӑсене илемлӗ вуласа тупӑшнӑ.
Конкурсҫӑсен пултарулӑхне "Хыпар" ИҪ директорӗ-тӗп редакторӗ Татьяна Вашуркина, ЧР профессионал писательсен союзӗн ертӳҫи Ольга Куликова (Улькка Элмен), Альбина Юрату сӑвӑҫ, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗн артистки Ирина Архипова хакланӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗ дипломне И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ студентки Анастасия Сидорова тивӗҫнӗ. Писательсен союзӗн пайташӗ Мая Селендеева (Салампи) ятарлӑ парнене, "Поэзи баттлӗ" тесе ҫырнӑ торта, ҫӗнсе илнӗ.
Чӑваш Ен Правительстви массӑллӑ информаци хатӗрӗсене грант шучӗпе 19 миллион тенкӗ ытларах укҫа пама палӑртать.
«Чӑваш Ен» ПТРКна 1 миллион та 226,4 пин тенкӗ уйӑрса парасшӑн. Ҫав укҫа икӗ телепрограммӑпа 1 радиопрограмма хатӗрлеме кайӗ. «Чӑваш Ен» НТРКна — 1 миллион та 671,2 пин тенкӗ (2 телепрограммӑпа 3 радиопрограмма валли), ЮТВна — 502 пин тенкӗ (1 телепрограмма валли), «Высший пилотаж» обществӑна — 222,4 пин тенкӗ (1 радиопрограмма валли).
«Советская Чувашия» хаҫат 4 миллион та 314,9 пин тенкӗлӗх 16 гранта ҫӗнсе илнӗ, «Грани» хаҫат — 1 миллион та 925 пин тенкӗлӗх 7 гранта, «Хыпар» издательство ҫурчӗ — 3 миллион тенкӗ те 489,9 пин тенкӗлӗх 13 гранта.
Списокра ҫавӑн пекех Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Пӑрачкав, Вӑрмар, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай тата Ҫӗрпӳ районӗсен хаҫачӗсем.
Элӗк районӗнчи «Пурнӑҫ ҫулӗпе» хаҫатра Елена Тимофеева журналист пилӗк теҫетке ҫул ытла ӗҫлет.
«Журналист – хӑйне евӗр професси. Ку енӗпе ӗҫлекенӗн пурнӑҫӗ пӗр евӗрлӗ те кичем пулмасть», – тесе калать иккен Елена Савельевна.
Ӗҫ биографине вӑл кӑмакаҫӑран тытӑннӑ, кайран типографире наборщицӑра тимленӗ. 1971 ҫултанпа редакцире литература ӗҫченӗнче тӑрӑшма пуҫланӑ. Корреспондентран тӗп редактора ҫитнӗ вӑл.
Паян та хӗрарӑм район хаҫатӗнче ӗҫлет.
«Литературная Россия» интернет-порталта пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче «Последний истинный чуваш?» ятлӑ статья пичетленсе тухнӑ. Ӑна Иосиф Дмитриев-Трер актёра, режиссёра, педагога, сӑвӑҫа, куҫаруҫӑна, авалхи чӑваш юррисене хитре ӑста шӑрантарнӑ пултаруллӑ ҫынна халалланӑ. Статья авторӗ — Атнер Хусанкай.
Иосиф Трер, Атнер Хусанкай калашле, чӑн та хӑйне евӗр ҫын пулнӑ. Ун пеккисем пинте кӑна мар, темиҫе пинте те пӗрре пулӗ.
Статья ятне ыйту паллипе ҫырни автор Иосиф Трер пек ҫын, тен, таҫта такам татах та тупӑнасса шаннине пӗлтерет.
+4.3 °C