Чӑваш Енӗн гражданла пуҫарусен комитечӗ республккӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем вӑл е ку йышӑнушӑн епле сасӑланине ятран пӗлесшӗн иккен. Асӑннӑ комитет ҫакна Чӑваш Енӗн парламентне халӑхӑн сахал пайӗ шаннипе сӑлтавланӑ-мӗн. Социологи тӗпчевӗ ҫынсен 29,3 проценчӗ кӑна асӑннӑ органа шанать иккен, шанманнисем вара — 40,1% имӗш. Саккун кӑларакан органа ҫавӑн чухлӗн шанманни Чӑваш Енӗн ҫӗнӗ историйӗнче пуҫласа палӑрнӑ имӗш.
Мӗншӗн ҫапла пулса тухнине Гражданла пуҫарусен комитечӗ ҫынсем депутатсен ӗҫӗ-хӗлӗ пирки пӗлменнипе ҫыхӑнтарнӑ. Кашни депутат вӑл е ку йышӑнушӑн епле сасӑланине тӗнче тетелӗнче ятран кӑтартма пуҫлани ку лару-тӑрура аван пулмалла-мӗн.
Асӑннӑ комитет сӗнекен мелпе Раҫҫейӗн Патшалӑх Думинче усӑ кураҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне Мускав хула думин тата хӑш-пӗр регион парламенчӗсенче те ӑна пурнӑҫа кӗртнӗ. Тен, Чӑваш Енри «халӑх тарҫисем» те ку информацие хӑйсен суйлавҫисене пӗлтерме хаваспах килӗшӗҫ-и?..
Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ҫак эрнери сессийӗнче халӑх тарҫисем суйлав бюллетенӗнче пурне те хирӗҫ сасӑлама ирӗк пачӗҫ. Кун пек сӗнӗве Раҫҫей шайӗнче маларах асӑнакансем пулни пирки эпир маларах пӗлтернӗччӗ.
Ку йӗрке пирки калаҫнӑ чух депутатсем хӗрсе калаҫнине сессие онлайн мелӗпе итленисем асӑрхарӗҫ-тӗр. Ҫапла йышӑнни вӑл е ку кандидатшӑн сасӑлас килменнисене ӳлӗмрен пурне те хирӗҫлеме ирӗк парӗҫ. Ара, атту списока кӗртнӗ ҫынсенчен хӑшӗшӗн те пулин сасӑламах тивет-ҫке. Капла хӑть хӑв кӑмӑлна кайман кандидатсем пулмасан пурне те хирӗҫҫине палӑртайӑн.
Саккуна йышӑниччен депутатсем хӗрсех калаҫрӗҫ. Пӗринне микрофонне те сӳнтерсе лартрӗҫ.
Республикӑри СУ СКР пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурлан 13-мӗшӗнче Тӑвай районӗнчи Турикас Тушкил ялӗнче район пухӑвӗн депутачӗ Андрей Моряков хӑйӗн мӑшӑрӗпе ҫапӑҫса кайнӑ пулнӑ. Хӑйӗн шухӑшне вӑл арӑмӗ патне сӑмахпа ҫеҫ мар вӑйпа та илсе ҫитерес тенӗ. Депутат арӑмне кӑкӑртан урапа тапнӑ, хыҫҫӑн ҫӳҫрен тытса крыльца ҫине илсе тухнӑ.
Тӑвай районӗнчи 1-мӗш суд участокӗнчи тавлашуллӑ вак ыйтусене пӑхакан тӳре 41 ҫулхи депутата арӑмне хӗненӗшӗн айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Ӑна 7 пинлӗх штрафланӑ.
Тепӗр уйӑхран, юпан 26-мӗшӗнче, Чӑваш наци конгресӗн черетлӗ Аслӑ пухӑвӗ иртмелле. Унта Раҫҫейӗн тӗрлӗ тӑрӑхӗсенчи пӗрлешӳсем пухӑнмалла, конгресс умӗнче тӑракан ыйтусене сӳтсе явмалла.
Анчах, сасӑлава пурне те кӗртесшӗн мар иккен. Пӗтӗм чӑваш халӑхне пӗрлештерме йӗркеленӗ Чӑваш наци конгресӗн Аслӑ пухӑвӗнче депутат вырӑнӗсене «Сӑвар» чӑваш ҫамрӑкӗсен пӗрлешӗвне (элтеперӗ Арӑслан Наумов; хисеплӗ элтеперӗ Ультиар Цыпленков) парасшӑн мар. Ҫапларах ЧНК президиум пайташӗ Михаил Краснов хуравланӑ. Хӑйӗн хуравне вӑл «Сӑвар» пӗрлешӳ юстици министерствинче перерегистраци урлӑ тухманнипе тата депутатсене тӑратма пултаракан пӗрлешӳсен йышӗнче «сӑварсем» ҫуккипе сӑлтавланӑ.
Олег Михайлович каланӑ тӑрӑх депутатсем пулма ҫав-ҫавах чылай регистрациленмен пӗрлешӳсене кӗртнӗ, ҫавӑнпа Михаил Николаевич вӑл йӗркеленӗ организацие сӑлтавсӑр пӑрса хӑварни туйӑнать. Пирӗн шутпа та пӗтӗм халӑх интересӗсене хӳтӗлекен конгресс обществӑри пур ене сӑнлакан организацисене — чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшаканнисене пушшех те —кӗртме тивӗҫ. Унсӑрӑн конгрес ӗҫӗ халӑхӑн пӗр пайне кӑна ҫутатнӑн туйӑнӗ.
«Партизанла тата пиратла» тесе вӗсем видео тата сӑн ӳкерекенсем пирки калаҫҫӗ-мӗн. Асӑннӑ меслетсенчен пӑрӑнас тесе вӗсем хӑйсен регламентне улшӑну кӗртнӗ иккен.
Пӗр енчен, илӗртӳллӗ ылмашу — Депутатсен пухӑвӗн ларӑвне кирек кам та кӗме пултарни. Паспорт е хӑв кам пулнине ӗнентерекен урӑх документа кӑтартсан. Анчах пӗр «анчах» пур. Фото тата видео ӳкерме, диктофон ҫине ҫырма пурин те юрамасть. Массӑллӑ информаци хатӗрӗсене чармӗҫ. Апла тума (чарма) саккун та ирӗк памасть-ха. Вӗсене массӑллӑ информаци хатӗрӗсем пирки калакан саккунпах фото тата видео ӳкерме, диктофон ҫине ҫырса илме ирӗк панӑ.
Ыттисене диктофонпа е ытти ҫавӑн йышши хатӗрпе ларма йышӑннин сӑлтавне уйрӑм парламентарисем ун пек информацие тӗнче тетелне вырнаҫтарнипе, тӗрӗсрех, ҫавсене ылмаштарса, касса-вакласа е сыпса-пӗрлештерсе лартнипе ҫыхӑнтарнӑ.
Республикӑн Патшалӑх Канашӗнчи КПРФ фракцийӗн ертӳҫи Дмитрий Евсеев шкулсене банк терминалӗ лартассипе ҫыхӑннӑ «тӗлӗнтермӗшсен» хуравне шырать иккен. Депутат патне Ҫӗнӗ Шупашкарти шкулсенчен пӗринче ашшӗ-амӑшӗ пӗлтернӗ-мӗн. Унта шкулта апат ҫинишӗн тӳлеме банк терминалӗ лартма ашшӗ-амӑшӗнчен укҫа пухни пирки хыпарланӑ имӗш.
Администраци тӗрӗсех хӑтланни пирки иккӗленнине кура Дмитрий Евсеев Чӑваш Ен правительствине ыйтса ҫырнӑ. ЧР Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин Шупашкарти тата Ҫӗнӗ Шупашкарти шкулсенчи терминалсене республика е хула хыснисен е хысна мар тупра шучӗпе вырнаҫтарнине пӗлтернӗ. Ашшӗ-амӑшӗнчен ку тӗллевпе укҫа пухман имӗш.
«Банк терминалӗ лартма укҫа пухнӑ урӑх фактсем пулсан мана пӗлтерме ыйтатӑп», — тенӗ-мӗн КПРФ фракцийӗн ертӳҫи.
Ӗнер, авӑнӑн 8-мӗшӗнче республикӑра Чӑваш Ен парламенчӗн депутатне, 14 муниципаллӑ районта вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органне суйлассипе хушма тата васкавлӑ суйлавӗсем иртнӗ. ТСК (выр. ЦИК) кӑтартӑвӗсемпе килешӳллен республикӑра суйлава хутшӑннӑ ҫынсен шучӗ — 57,21%.
Суйлавҫӑсем хутшӑннин чи ҫӳлле процентне Тӑвай районӗнче регистрациленӗ — 83,05%. Хыҫҫӑн 82,90% кӑтартупа Елчӗк районӗ пырать.
Суйлав бюллетенӗ ҫине «Пӗрлехлӗ Раҫҫей», ЛДПР, КПРФ партирен тата «Тӳрӗкӑмӑллӑ Раҫҫей» фракцинчен пуре 90 кандидата кӗртнӗ. Унсӑр пуҫне республикӑри Патшалӑх канашӗн дупутатне суйлассипе хушма суйлавӗнче хӑйсен кандидатурине «Пӗрлехлӗ Раҫҫей», КПРФ, ЛДПР, «Родина» тата «Тӳрӗкӑмӑллӑ Раҫҫей» юхӑмӗсенчен пуре 5 кандидата палӑртнӑ.
Чӑваш Ен ТСК кӑтартӑвӗ тӑрӑх нумайӑшӗ «Пӗрлехлӗ Раҫҫей» партийӗн элчисене суйланӑ — 70%. Ыттисен вара ҫапларах кӑтартусем: «ЛДПР» — 10%, КПРФ — 9% тата 5% — «Тӳрӗкӑмӑллӑ Раҫҫей».
Тӗпсуйлавкомра пӗлтернӗ тӑрӑх суйлав вӑхӑтӗнче йӗркене пӑснӑ пулӑмсене асӑрхаман. Суйлав йӗркине ШӖМ управленийӗн 350 ӗҫченӗ тата ШӖМ 3997 ШҪ 92 салтак тытса пынӑ.
Паян чӑваш парламенчӗн спикерӗ Юрий Попов, Олег Мешков вице-спикер тата Николай Маловпа Игорь Кушев депутатсем журналистсемпе тӗл пулчӗҫ. Калаҫӑвӑн тӗп теми Чӑваш Патшалӑх Канашӗн черетлӗ тапхӑрне сӳтсе явасси пулчӗ. Астӑвакансем каланӑ тӑрӑх, кун пек мелпе тӗлпулу йӗркелени унччен пулман. Калаҫӑва спикер журналистсене республикӑн саккунсем кӑларакан органне тимлӗх уйӑрнӑшӑн тав тунинчен пуҫларӗ.
Тӗлпулӑва пынӑ МИХсен ӗҫченӗсенчен депутатсем, ӑнланнӑ тӑрӑх, ҫивӗч ыйту самай парасса кӗтнӗн туйӑнчӗ. Ҫапах та, ӗҫтешӗмсем ан кӳренччӗр те, анчах «шӑллӑ» ыйту хускатакансем сахалрах пулчӗҫ. Кӑсӑклӑраххисен шутне, ман шутпа, «халӑх тарҫисене» тӗрлӗ блогра, Интернет-кӑларӑмсенче хурланине вӗсем епле йышӑнни; мӗншӗн хӑш-пӗр депутат сесси вӑхӑтӗнче ҫине-ҫинех сӑмах калани, теприсем вара ҫӑвара шыв сыпнӑн ларни пирки; саккун проекчӗсене ытларах чух Чӑваш Ен Элтеперӗ сӗнни депутатсем пуҫаруллӑ маррине пӗлтермест-и; парламентӑн пӗр-пӗр сессине чӑвашла ирттерме шухӑшламастӑр-и тесе кӑсӑкланнине тата ҫавӑн йышши хӑш-пӗр саманта кӗртмелле-тӗр.
Чӑвашла ирттересси пирки каласан, «маншӑн, Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ, кунта пурӑнакан, ялан чӑвашла калаҫакан ҫыншӑн (ҫемьере ман виҫӗ ача, виҫҫӗшӗ те чӑвашла калаҫаҫҫӗ, арӑмпа та чӑвашла калаҫатпӑр) чӑвашла калаҫма, ертсе пыма питӗ ҫӑмӑл, кӑмӑллӑ.
Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ӗнерхи сессийӗнче Федераци Пухӑвӗн Патшалӑх Думин Председателӗ Сергей Нарышкин патне ҫыру яма йышӑннӑ. Унта сӑмах вӑрҫӑ ачисем ҫинчен пырать. Тӗрӗсрех, вӗсене патшалӑх енчен пулӑшу кӳресси пирки.
Вӑрҫӑ ачисен шутне 1928–1945-мӗш ҫулсенче ҫуралнисене кӗртме пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ҫӗршыв шайӗнче саккун йышӑнса вӗсен пурнӑҫне ҫӑмӑллатас шухӑш депутатсен мӗнпур корпусӗ пырса тухнине палӑртнӑ ЧР Патшалӑх Канашӗн Социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗн председателӗ Петр Краснов.
Чӑваш Енӗн парламентарийӗсем ҫыру ярас шухӑшпа пӗр майлӑ пулса килӗшнӗ.
| УТӐ | 02 |
Халӗ ҫынсем килсерен тенӗ пек машинӑллӑ пулса кайрӗҫ. Лайӑх ӗнтӗ. Меллӗ. Анчах хуласенче вӗсене лартма вырӑн хӗсӗкки аптӑратать. Ҫавна пула машинӑсем пӗр-пӗрин тата ҫуран ҫӳрекенсен ҫулне пӳлсе хурасси те пулать.
Акӑ, кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Вӑрмар районӗн Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Шупашкарти пӗр картишӗнче хӑйӗн автомобильне лартса хунӑ та ӑна пула тепӗр урапа иртсе каяймасӑр аптӑранӑ. Ҫавна пула арҫынсен хушшинче тавлашу та сиксе тухнӑ. Сӑмахпа кӑшкӑрашнипех лӑпланман-ха вӗсем, хирӗҫ-тӑру алӑ ҫӗклесси патнех ҫитнӗ. Тӗрӗсрех, ҫӗҫӗ туртса кӑларасси патне. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енти управленийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, депутат вӗлерессипе хӑратнӑ, унтан ҫӗҫӗпе хӑмсарнӑ кӑна мар, унпа лешӗн аллинчен тирнӗ, кайран урипе хысаран тапса панӑ имӗш. Ҫапла хӑтланса вӑл Шупашкар ҫыннин сывлӑхне йывӑр суранлатнӑ иккен.
Халӗ кӑра депутат тӗлӗшпе виҫӗ статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ: вӗлерессипе хӑратнӑшӑн, хӗненӗшӗн, сывлӑха ятарласа пысӑк сиен кӳнӗшӗн.
+15.3 °C