И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи уйрӑмӗн студенчӗсем Константин Иванов ячӗллӗ музейра вилӗмсӗр «Нарспи» поэма сыпӑкӗсене темиҫе чӗлхепе чуна тивмелле вуланӑ. Ку ӑсталӑха вӗсене чӑваш халӑх артисчӗ Иван Иванов вӗрентнӗ. Вӑл факультетра чылайранпа студентсене театр ӑсталӑхне алла илме пулӑшать.

«Поэзи сехетӗнче аслӑ вӗренӳ заведенийӗсен вӗрентекенӗсем, шкул ачисем тата, паллах, литературӑна юратакансем пулчӗҫ», — хыпарлать Чӑваш наци конгресӗн пресс-служби.

Студентсемпе пӗрле тӗлпулура ЧПУ профессорӗсем Виталий Родионов, Юрий Артемьев тата ыттисем те тухса калаҫнӑ. К.В. Иванов музейӗн ертӳҫи Ирина Оленкина пурне те тав тунӑ, малашне те унта килсе ҫӳреме, Литература тата вилӗмсӗр поэтӑмӑр Ҫулӗнчи пуян программӑпа паллашма чӗнсе каланӑ.

«Вулавӑшӑн тӗп пуянлӑхӗ — кӗнекесем», — тесе шухӑшлать Каҫал тӑрӑхӗнчи Л. Морозова библиограф.

Кнеке шутне ӳстерес тӗллевпе вӑл тӑрӑхра кашни ҫул «Библиотекӑна кӗнеке парнеле» акци ирттернине пӗлтерет. Унта район ҫыннисем хастар хутшӑнаҫҫӗ. Вӗсем нумай кӗнеке парнеленӗ. Акӑ, ҫак кунсенче ҫеҫ Хирти Сӗнтӗр ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Иван Михайлов районти тӗп вулавӑша парнесемпе ҫитнӗ.

Чӑваш халӑхӗн тулли историйӗпе паллаштаракан «Деревня Беззубино» кӗнеке виҫӗ пайран тӑрать. «Ӗмӗрсен ҫути» («Летопись веков») кӗнекере чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗркине, пурнӑҫне туллин ҫутатнӑ. «Чӗкеҫсем» кӗнекене те вулакансем хаваспах алла илессе шанаҫҫӗ. Вӑл тӗрлӗ калавпа пуян-мӗн.

Чӑваш Республикин паллӑ таврапӗлӳҫине, нумай кӗнеке авторне Иван Никоноровича парнешӗн библиотекарьсем тав тунине пӗлтереҫҫӗ.

Чӑваш патшалӑх пукане театрӗ 70 ҫулхи юбилейне паллӑ тӑвать. Пукане театрӗ 1945 ҫулхи ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче С.Мерзляковӑн «Три подружки» спектакльпе пуҫланнӑ. Професси коллективӗ Етӗрнери куҫса ҫӳрекен Пукане театрӗн ҫумӗнче йӗркеленнӗ.

70 ҫулта Пукане театрӗ 400 яхӑн спектакль, пукане шоу, театрализациленӗ программа хатӗрленӗ. Кашни сезонта ҫӗнӗ 5 постановка лартаҫҫӗ.

Гастроле вӗсем Чӑваш Республикин тулашне те ҫитнӗ: Тутарстан, Мари Республики, Чӗмпӗр, Архангельск, Самар, Чулхула, Тӗмен облаҫӗ тата ыттисем.

Театр ыркӑмӑллӑхпа та ӗҫлет. 2013 ҫултанпа Чӑваш патшалӑх пукане театрӗ «Пурин те пӗрпек пулмалла мар» фестиваль йӗркелет. Ку — сусӑр ачасем валли. Ун чухне социаллӑ реабилитаци центрӗсенче, семинар практикумсенче, ӑсталӑх класӗсем, пултарулӑх лабораторийӗсем ирттереҫҫӗ.

Шупашкарта «Библиошефство» проект пуҫланнӑ. Хулари Маяковский ячӗллӗ тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем хӑйсен вулаканӗсене килти фондпа пайланма сӗнеҫҫӗ. Ҫав кӗнекесене сипленмелли учрежденисене ӑсатаҫҫӗ.

Парнене чи малтанах Васкавлӑ медпулӑшу пульници йышӑннӑ. Вулавӑша ҫынсем чылай кӗнеке илсе килеҫҫӗ-мӗн. Хӑш чухне сӗтел те йӑтӑнать.

Тӗрлӗ жанрлӑ кӗнекесем илсе килеҫҫӗ вӗсем. Классика, детектив… Сайра тӗл пулакан кӗнекесене те илсе килеҫҫӗ. Светлана Березкина ку вулавӑшра чылай ҫул ӗҫленӗ. Вӑл проект пирки пӗлсен килти ҫӳлӗксене ухтарнӑ та чылай кӗнеке йӑтса килнӗ.

Халӗ Васкавлӑ медпулӑшу пульницинче хӑйсен мини-вулавӑшӗ пур. Пациентсемпе медицина ӗҫченӗсем кӗнекесем килессе чӑтӑмсӑррӑн кӗтеҫҫӗ.

Ав унта сипленекен Борис Васильев ҫав ҫӳлӗксем ҫинче хӑйне килӗшекен детективсемпе мелодрамӑсем тупнӑ, хаваспах вуланӑ.

Пульницӑсен кӗнеке фончӗсене кашни ҫын пуянлатма пултарать. Кӗнекесене Маяковский ячӗллӗ тӗп вулавӑша ҫеҫ илсе пымалла.

Пушкӑртстанри Пелепей хулинче «Силпи асамачӗ» ача-пӑчапа ҫамрӑксен пултарулӑх фестивалӗ иртнӗ. Ҫулсерен йӗркелекенскере кӑҫал акан 10-мӗшӗнче пухӑннӑ.

Фестиваль 4 номинаципе иртнӗ: «Илемлӗ вулав», «Фольклор», «Хореографи», «Эстрада юрри». Хутшӑнакансен пултарулӑхне тӳресем ҫулне кура икӗ ушкӑна пайласа хакланӑ: 7–12, 13–18 ҫултисем.

Ӗпхӳ хулинчи П.М. Миронов ячӗллӗ чӑвашсен вырсарни шкулӗнче вӗренекен ачасем те «Силпи асамачӗ» конкурсра маттур пулнӑ.

12 ҫула ҫитменнисен ӑмӑртӑвӗнче Семен Виниченко пӗрремӗш степеньлӗ диплома, «Сӑвӑ калакансем» номинацире вара Олег Федоров иккӗмӗш степеньлӗ диплома тивӗҫнӗ.

«Эстрада юрри» номинацире Анастасия Тихонова, Аделина Петрова Дарья Захарова тата хаклӑ дипломсемпе парнесем ҫӗнсе илнӗ.

Ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче XIX балет фестивалӗ уҫӑлать. Унта сцена ҫине 10 ҫул ытла тухман «Баядерка» спектакль тухӗ. Балет фестивалӗ валли ӑна ҫӗнетме шутланӑ.

Ку спектакль Галина Сергеева халӑх артистки ертсе пынӑ чухне тухма пӑрахнӑ. Илемлӗх ертӳҫи тата тӗп дирижер Ольга Нетстерова каланӑ тӑрӑх, постановкӑна ҫӗнетме, сцена ҫине тепӗр хут кӑларма ӗмӗтленнӗ вӗсем.

Ку спектакльшӗн театр ЧР патшалӑх премине тивӗҫнӗ пулнӑ, ӑна Питӗрти тата Мускаври критиксем лайӑх хак панӑ.

Балет фестивальне Людвиг Минкусӑн «Баядерка» спектаклӗ уҫӗ. Кӑҫал ҫавӑн пекех «Лебединое озеро», «Дон Кихот», «Бахчисарайский фонтан» курма май пулӗ.

Вӗсене лартакансем тӗрлӗрен пулӗҫ. Тӗслӗхрен, «Лебединое озеро» постановкӑна Йошкар-Олари Мари театрӗ лартӗ. «Бахчисарайский фонтан» постановкӑна, премьерӑна, Чулхуларан илсе килӗҫ. Вӑл унти сцена ҫине темиҫе эрне каялла ҫеҫ тухнӑ.

Фестивальти гала-концерт та интереслӗ пулӗ. Унта пирӗн артистсем, Италири, Францири, Англири, Раҫҫейри тӗп театрсенчи хӑнасем хутшӑнӗҫ.

«Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче Ева Лисинӑн «Усӑк хӑлхаллӑ Илюк» повеҫ юмахӗ тӑрӑх «Ӗнчӗрен Чӑваш Ене — ҫулҫӳрев» музей занятийӗсем иртеҫҫӗ.

Занятие чи малтан Шупашкарти 42, 45, 185-мӗш ача пахчисем ҫитсе курнӑ. Вӗсем ашшӗ-амӑшӗпе пӗрле Илюк слонӑн йӗрӗпе ҫулҫӳреве тухнӑ: Ӗнчӗри керменре, Гималай тӑвӗсем ҫинче пулса курнӑ, ӳсен-тӑранпа, чӗрчунсемпе паллашнӑ. Ачасем Ӗнчӗ кӗвӗ инструменчӗсене курнӑ кӑна мар, итленӗ те. Вӗсем ситар тата табла мӗнле янӑранине илтнӗ. Ҫавӑн пекех ачасем Инди тумӗпе паллашнӑ, сари тӑхӑннӑ.

Илюк ҫулне йӗрлесе ачасем Индирен Чӑваша таврӑннӑ. Халӑх пуканисен йышӗнче ачасем хайлав сӑнарне Хветуҫа тупнӑ. Унтан пӗчӗкскерсем аслисемпе пӗрле хайлаври каларӑшсене вуланӑ.

Унтан ачасем тӗрлӗ тӗслӗ хӑйӑртан картина ӳкернӗ. Ҫитес вӑхӑтра занятие Шупашкарти 14, 108, 137-мӗш ача пахичсенчи шӑпӑрлансем хутшӑнмалла. Унта 31-50-50 телефонпа шӑнкӑравласа ҫырӑнма пулать.

Пуш уйӑхӗн 23–26-мӗшӗсенче Мурманскри педагогика колледжӗнче наци культурисен фестивалӗ иртнӗ. Ӑна студентсем, диоспорӑсем, колледж хӑнисем ҫулсеренех ирттереҫҫӗ, ку йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.

Фестивальти кашни кун тӗрлӗ халӑх пирки каласа кӑтартнӑ. Пӗрремӗш кунхине студентсене вырӑссем, украинсем, беларуҫсем пирки каласа кӑтартнӑ. Ун чухне «Мурманск облаҫӗнчи украинсем» наци культурин автономийӗ» общество организацийӗн пултарулӑх ушкӑнӗсем сцена ҫине тухнӑ.

Иккӗмӗш кунхине «Чӑваш тӗнчи» чӑваш культурин обществин элчисем эстафетӑна йышӑннӑ. Вӗсем Чӑваш культурин кунне йӗркеленӗ. «Акатуй» ансамбль солистки Дина Агеева чӑваш халӑхӗ мӗнле пулса кайни, вӗсен наци тумӗн уйрӑмлӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Чӑваш Ене ҫӗр пин юрӑ, ҫӗр пин ташӑ, ҫӗр пин тӗрӗ тӗнчи тесе ахальтен каламаҫҫӗ. Ирина Федорова чӑваш тӗррине кӑтартнӑ, унти эрешсем, тӗссем мӗне пӗлтернине ҫутатнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл ӗлӗкхи чӑваш хӗрарӑмӗсен тумне кӑтартнӑ. Вӑл ӑна хунямӑшӗнчен лекнӗ. «Акатуй» вокал ансамблӗ чӑваш юррисене шӑрантарнӑ. Чӑваш такмакӗсемсӗр те иртмен уяв.

Вӑрмар районӗнче халӑха Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫисене хисеплесе, театр пултарулӑхне аталантарас, чи лайӑх драма ушкӑнӗсене, авторсене тупса палӑртас тӗллевпе Чулкаҫри культура ҫуртӗнче театрсемпе драма ушкӑнӗсен «Мухтав ахрӑмӗ» район фестивалӗ иртнӗ.

Жюрире вырӑнти тӳре-шара пулнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене тӗрлӗ номинаципе палӑртнӑ.

«Чи лайах спектакль» номинацире Кӗтеснер ялӗн клубӗ ҫӗнтернӗ. «Арҫын рольне чи лайӑх калӑплакан» ята Кӗтеснерти А.Г.Скворцов тивӗҫнӗ. «Хӗрарӑм рольне чи лайӑх калӑплакан» ята вара Вӑрмарти А.Е.Белова илнӗ.

«Чи лайӑх режиссер ӗҫӗ» номинацире Кивӗ Вӑрмар тӑрӑхӗ ҫӗнтернӗ. «Спектакле кӗвӗ тӗлӗшӗнчен чи лайах илемлетни» номинацире арапуҫсем мала тухнӑ.

«Чи лайӑх тум» номинацире Анаткас ялӗ ҫӗнтернӗ. «Чи лайӑх декораци» номинацире — Чулкаҫ ялне ҫитекенни пулман.

Сӑнсем (14)

Ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Элӗкри клубра «Нарспи» спектаклӗн премьери пулӗ. Ӑна И.В.Афанасьев режиссер ертсе пыракан халӑх театрӗ сцена ҫине каларӗ, Раҫҫейри Литература тата Чӑваш Енри Константин Иванов ҫулталӑкӗсене халаллӗ.

Халӑх театрӗ классика спектакльне хапӑл тусах хатӗрленнӗ. Постановка халӑха килӗштӗр тесе пултарулӑх ушкӑнӗ унта ҫӗнӗ сӗм кӗртме тӑрӑшнӑ. Унта вӗсем хальхи технологисемпе усӑ курӗҫ. Тумӗсем вара пачах тепӗр май: ӗлӗкхи пурнӑҫа ҫывӑх пулӗҫ.

Малтанах ку постановкӑна сцена ҫине кӑларма хатӗрленнӗ чухне пултарулӑх ушкӑнӗ шикленнӗ те. Ара, Константин Иванова чӗлхине, чӑвашсен йӑли-йӗркине пӗлни ҫителӗксӗр-ҫке. «Нарспи» лайӑх «пиҫсе» тухтӑр тесен чӑваш культурин кашни пӗрчине пӗлмелле вӗт.

Анчах халӑх театрӗ ку ӗҫе пуҫӑннӑшӑн пӗрре те ӳкӗнмест. Ку — кӑсӑклӑ та усӑллӑ.

Спектакле Элӗкри клубра каҫхи 7 сехетре кӑтартӗҫ.