Чӑваш кӗнеке издательстви авӑн уйӑхӗн 28-30-мӗшӗсенче Азербайджанӑн тӗп хулинче Бакура иртекен Пӗтӗм тӗнчери кӗнеке куравне хутшӑнӗ. Кун пирки паян Чӑваш Енӗн Культура министерстви хӑйӗн сайтӗнче пӗлтернӗ.
Кӗнеке куравӗн программине тӗплӗ хатӗрленӗ иккен. Унта тӗнчери тӗрлӗ издательство хӑйӗн кӗнекисемпе, ытти продукципе паллаштарӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем хӑйсен ҫӗнӗ кӗнекисене презентацилӗҫ, «ҫавра сӗтел» хушшинче кӗнеке кӑларассипе ҫыхӑннӑ ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явӗҫ. Курав-ярмӑрккӑна тӗрлӗ ҫӗршыври 30 ытла издательство хутшӑнассине каласа хунӑ та ӗнтӗ.
Чӑваш кӗнеке издательстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн кӗнекеҫӗсем хӑйсен ҫӗнӗ кӑларӑмӗсемпе пирвайхи кунах паллаштарӗҫ. Вӗсен йышӗнче Юрий Ювенальевӑн, Елена Еньккан, Василий Каховскин, Зоя Трифоновӑн кӗнекисене, ытти кӑларӑма кӗртнӗ.
Марина Карягина тележурналист, поэт, драматург авӑн уйӑхӗн 6-мӗшӗнче чӑваш чӗлхипе ӑсталӑх сехечӗ ирттернӗ. Унта вӑл Мускавра кӑҫалхипе 30-мӗш хут иртекен пӗтӗм тӗнчери кӗнеке куравне кайнӑ. Курав вӑхӑтӗнчех Раҫҫейӗн наци литературин фестивалӗ иртет.
Ҫавна май унта пынисене Раҫҫей халӑхӗсен наци чӗлхипе ҫырнӑ ача-пӑча хайлавӗсен антологийӗпе паллаштарнӑ. Маларах хальхи вӑхӑтри сӑвӑсен антологине кун ҫути кӑтартнӑччӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Мускаври «Хӗрлӗ лапам» кӗнеке фестивалӗнче «Антология современной поэзии народов России" кӗнекене хӑтланӑччӗ. Унта пирӗн республикӑран ЧР вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев, Чӑваш кӗнеке издательствин директорӗ Валерий Комиссаров тата Марина Карягина поэт, драматург, тележурналист хутшӑннӑччӗ.
Ача-пӑча валли хальхи вӑхӑтра ҫыракан авторсен пуххине чӑваш ҫыравҫисенчен Николай Ытарай, Ева Лисина, Анатолий Тимофеев, Раиса Сарпи тата Николай Ишентей хайлавӗсем кӗнӗ.
Иркутск облаҫӗнчи чӑвашсем хастарлӑхпа палӑрнине Чӑваш халӑх сайтне вулакансем те асӑрхарӗҫ пулӗ. Нумаях пулмасть вӗсем Китайри Хулумбир хули ҫывӑхӗнчи Хайлар провинцийӗнче иртнӗ Пӗтӗм тӗнчери эрешсемпе тумсен фестивальне хутшӑннӑ.
Унта аякри йӑхташӑмӑрсем тивӗҫлипех палӑрнӑ. Китайри курава ҫитнӗскерсене ылтӑн турилккепе, дипломпа чысланӑ.
Иркутск облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономине ҫав фестивале хутшӑнма Этнодизайнерсен Евразири ассоциацийӗ пулӑшнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Иркутск тӑрӑхӗнче Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнче тӗпленнӗ чӑвашсем Байкал кӳлли хӗрринче, «Тальцы» уҫӑ сывлӑш айӗнчи музей комплексӗнче, Пӗтӗм чӑвашсен Акатуйне ирттернине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Вӑрнар районӗ йӗркеленнӗренпе 90 ҫул ҫитет. Ҫавна май район ҫуралнӑ кунне паллӑ тума хатӗрленет. Уявра вӑрнарсем район историйӗ пирки фотокурав йӗркелесшӗн.
Фотокурава йӗркелемешкӗн ҫынсен пулӑшӑвӗ те кирлӗ. Тен, сирӗн ҫемье архивӗнче иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенчченхи санӳкерчӗсем упранса юлнӑ? Кивӗ урамсем, картишсем предприятисем мӗнлерех пулнине кӑтартсан питӗ аван-ҫке-ха.
Культура, спорт мероприятийӗсенче ӳкернӗ сӑнӳкерчӗксем пур пулсан та илсе пыма ыйтаҫҫӗ. Вӗсене сканерлаҫҫӗ те каялла тавӑрса параҫҫӗ.
Сӑнӳкерчӗксене Вӑрнар район администрацийӗн культура пайне илсе пымалла. Е сканерланӑскере ҫак электронлӑ почтӑпа ярса памалла: vur_culture@cap.ru. Ыйтса пӗлмелли телефон: 2-53-38, 2-53-87.
Швецире Чӑваш Енри пейзажпа киленнӗ. Мускавра пурӑнакан Кирилл Кравченко хӑйӗн ӗҫӗсемпе паллаштарнӑ. Вӑл курава «Чӑваш Ен — тавралӑха кур» ят панӑ.
Унӑн сӑнӳкерчӗкӗсенче пирӗн республикӑри илемлӗ вырӑнсем сӑнланнӑ. Пӗтӗмпе 20 ӗҫ хатӗрленӗ вӑл. Кирилл ку чун киленӗҫӗпе 19 ҫултанпа интересленет. Вӑл Мускавра Правительство пресс-службинче ӗҫлет. Фотограф Чӑваш Ене канма килме кӑмӑллать. Вӑл кунта юлташӗсем патне хӑнана килет.
Ку унӑн пӗрремӗш куравӗ. Нумаях пулмасть вӑл Чӑваш Ене отпуска килнӗ, ҫав вӑхӑтра нумай сӑнӳкерчӗк тунӑ. Ун ӗҫӗсемпе ҫынсем кӑсӑкланнӑ, вӗсен кӑмӑлне кайнӑ.
Кирилл ҫитес вӑхӑтра каллех Чӑваш Ене килесшӗн. Ун чухне вӑл пирӗн патри пӗвесене ӳкересшӗн.
Раҫҫей кунне халалласа Чӑваш Енре чылай мероприяти ирттереҫҫӗ. Шупашкарти Ӳнер музейӗ ку уява маларах хатӗрленнӗ. Унта халӑхсене туслӑхне халалласа курав уҫӑлнӑ.
«Халӑхсен туслӑхне халалласа» ятлӑ курав ҫӗртме уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. Пӗтӗм тӗнчери курава Атӑлҫи, Сири, Украина ӳнерҫисен ӗҫӗсем хутшӑнаҫҫӗ.
Экспозицие живопиҫ, графика, сӑн ӳкерчӗк кӗреҫҫӗ. ЧР Культура министерстви палӑртнӑ тӑрӑх, курава Сирири паллӑ ӳнерҫӗсенчен пӗри Ахмед Ибрагим та хутшӑнать. Вӑл Европӑра чылай курав ирттернӗ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче Хӗветӗр Матурӑн (Фёдор Мадуровӑн) «Вӑрҫӑ ачисем» куравне чаплӑн вӗҫлерӗҫ. Тӗрлӗ картинӑсемпе кӳлепесемпе паллаштаракан куравпа сывпуллашма тӗрлӗ сферӑра вӑй хуракан ҫынсем сахал мар пухӑнчӗҫ. Каласа хӑварас пулать, Хӗветӗр Матур каласа панӑ тӑрӑх ӳнер музейӗнчи куравра мӗнпур ӗҫӗсенчен чи нумаййи те 15% ҫеҫ вырӑн тупнӑ, курав валли автор чи пӗлтерӗшлӗ ӗҫсене кӑна суйласа илнӗ.
«Вӑрҫӑ ачисем» курав ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче уҫӑлнӑччӗ. Ӑна паллӑ кӳлепеҫӗ тата ӳнерҫӗ 75 ҫул тултарнӑ ятпа йӗркеленӗ. Автор каласа панӑ тӑрӑх курав чылайӑшӗн кӑмӑлне кайнӑ. Хӑшӗ-пӗри унти ӗҫсенче вӑрҫӑ ачисене тупайманни пирки пӗлтерсен Анатолий Кипеч пӑхассипе курасси хушшинче пысӑк уйрӑмлӑх тесе палӑртрӗ. Автор ӗҫсемпе тӗплӗн паллаштарса тухнӑ хыҫҫӑн вӑрҫӑ ачисен тематики картинӑсемпе кӳлепесенче чылай вырӑн йышӑнни палӑрчӗ. Унсӑр пуҫне, каласа хӑварар, автор хӑй те ҫав вӑхӑтри ҫынсен йышне кӗрет. Унӑн ачалӑхӗ шӑп та лӑп вӑрҫӑ хыҫҫӑнхи йывӑр тапхӑрта иртнӗ.
Ӗҫсемпе паллаштарса тухнӑ хыҫҫӑн автор хӑйӗн 75 ҫулхи юбилейӗ тӗлне кӑларнӑ кӗнекесемпе те паллаштарчӗ, курма пынисене парнелерӗ.
Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче ҫак кунсенче Федор Мадуровӑн «Вӑрҫӑ ачисем» куравӗ ӗҫлет. Унта художникӑн скульптурипе, графикипе тата живопиҫӗпе паллашма пулать. Ӑна Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗн 75 ҫулхине халалласа йӗркеленӗ.
Курава уҫма республикӑри тӳре-шара: культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов, вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев тата Самар облаҫӗнчи чӑвашсен «Пехил» общество организацийӗн правленийӗн ертӳҫин ҫумӗ, художник ҫуралнӑ Шӑмӑршӑ ҫӗрӗ ҫинчен тухнӑ ентешлӗхӗн пайташӗ Анатолий Ухтияров тата ыттисем хутшӑннӑ.
Вячеслав Ориновпа Юрий Исаев юбиляра курав уҫӑлнӑ ятпа саламласа республикӑн ӳнер ӗҫне аталантарма тӳпе хывнӑшӑн Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн ячӗпе Тав хучӗпе чысланӑ.
Чӑваш ӳнер музейӗнче Иван Дмитриевӑн «Эрос в творчестве Ивана Дмитриева: истоки, поиски, открытия» (чӑв. Иван Дмитриевӑн пултарулӑхӗнчи эрос: ҫӑлкуҫ, шырав, уҫни) куравӗ уҫӑлнине, ҫавӑн хыҫҫӑн Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, Коммунистсен партийӗн пайташӗ Александр Андреев музейри эрос теми аптӑратнине эпирпӗлтернӗччӗ.
Вӑл музейри курава кайса курнӑ та ачасен ҫара ӳкерчӗкӗсем ӑна педофилие аса илтернӗн туйӑннӑ. Ҫавна май депутат республикӑн культура министрӗ Константин Яковлев ячӗпе ҫыру ҫырнӑ, курава хаклама ыйтнӑ.
Депутат ҫырӑвӗ пирки пӗлнӗ хыҫҫӑн Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗн ӑслӑлӑхпа тӗпчев ӗҫӗн пайӗн ертӳҫи Геннадий Иванов-Орков хӑйӗн шухӑшне Фейсбукри страницӑра пӗлтернӗ. Вӑл Чӑваш Енре медицинӑпа ӳнер пӗлӗвӗн экспертизи енӗпе ӗҫлекен комисси пуррине (сӑмах май, вӑл хай те комисси пайташӗ) аса илтернӗ май унтисемпе канашлама май пуррине, депутат айӑплавӗпе килӗшменнине палӑртнӑ. Унтан вӑл депутата музея час-час пырса ҫӳреме чӗннӗ.
Ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Шупашкарта тутарсем Сапантуйра саванӗҫ. Уяв Лакрей вӑрманӗнче иртӗ.
Сапантуйра яланхи пекех наци вӑййисене тата ӑмӑртӑвӗсене ирттерӗҫ: шӑчӑ ҫине хӑпарӗҫ, михӗсемпе кӗрешӗҫ, куршак ҫӗмӗрӗҫ, йывӑр япаласене ҫӗклӗҫ, кӗвенте йӑтса чупӗҫ, тутар-пушкӑрт кӗрешӗвӗнче (кэряш) вӑй виҫӗҫ.
Ҫавӑн пекех Тутар Республикинчи, Чӑваш Енри ал ӑстисен куравне йӗркелӗҫ, вӗсене сутӗҫ. Уява килнисем тутарсен наци апат-ҫимӗҫне тутанса курӗҫ.
Паллах, уяв юрӑ-ташӑсӑр иртмест. Сапантуйра фолькор ушкӑнӗсем сцена ҫине тухса халӑха савӑнтарӗҫ.
+1.8 °C