Атӑл тӑрӑхӗнчи вак халӑхсене ҫутта кӑларассишӗн ырми-канми тӑрӑшнӑ мухтавлӑ чӑваш ывӑлӗ Иван Яковлев ҫуралнӑранпа кӑҫалхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 175 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна май Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ ыран, ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Раҫҫейӗн патшалӑхӑн истори библиотекинче (Мускав) «Гений места. Технология работы с наследием И.Я. Яковлева в современных архивах, музеях и библиотеках» ятпа регионсем хушшинчи ҫавра сӗтел ирттерӗ.
Унта республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова; маларах асӑннӑ Мускаври ҫав вулавӑш директорӗ, педагогика наукисен кандидачӗ Михаил Афанасьев; Раҫҫейӗн наукӑсен академийӗн ӗҫченӗ, философи наукисен кандидачӗ Юрий Черный; Мускаври чӑваш культурин обществин правленийӗн председателӗ Лира Смирнова; Мускаври, Чӑваш Енри, Чӗмпӗр облаҫӗнчи патшалӑх музейӗсен, архивсен, вулавӑшсен специалисчӗсем хутшӑнӗҫ.
«Йӗп ҫинчи хӗвел» велоюхӑм хастарӗсем черетлӗ велосезона уҫнӑ. Туслӑ йыш велосипед ҫине ларса СССР лётчик-космонавчӗн Андриян Николаевӑн тӑван тӑрӑхне, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑла, ҫитсе килнӗ. Велочупӑва хастарсем Космонавтика кунне халалланӑ.
Велоюхӑм ертӳҫи Николай Плотников халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Шупашкар — Ҫӗнӗ Шупашкар — Шуршӑл» маршрутпа 200-е яхӑн ҫула тухнӑ. Вӗсенчен чи кӗҫенни 7 ҫулта пулнӑ, чи асли — 81-ре.
Велосипедпа ҫула тухнисене вырӑнти тӳре-шара кӗтсе илнӗ. Шупашкартан пырса ҫитнисене музейпа паллаштарнӑ, концерт кӑтартнӑ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗ «Тӑван чӗлхе, эс – вӗҫӗмсӗр тӗнче» Раҫҫей шайӗнче флешмоб пуҫарса янӑ. Ӑна аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ. Флешмоба хутшӑнакансен чӑвашла сӑвӑ вуламалла.
Акцие Чӑваш Ен наци телерадиокомпанийӗн редакторӗ Элтияр Александров тата Альбина Юрату поэт чӑвашла сӑвӑ вуласа пуҫарса янӑ.
Чӑваш наци музейӗнче чӑваш чӗлхипе литературине халалланӑ «Ялан янӑра, чӑваш чӗлхи!» уйӑхлӑх пырать. Вӑл пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Уйӑхлӑха Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Музей ачасемпе аслисене чӑваш халӑхӗн историйӗпе культурине халалланӑ тӗрлӗ темӑллӑ экскурсисене, ӑсталӑх сехечӗсене йыхравлать.
Чӑваш наци музейӗ чӑвашсен историйӗпе, культурипе тата этнографийӗпе паллаштарать. К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗпе Ҫеҫпӗл Мишши музейӗ те чӑваш фольклорӗпе литературин пуян тӗнчине йыхравлаҫҫӗ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, Чӑваш наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова 55 ҫул тултарнӑ.
Вӑл 1986 ҫулта Шупашкарти ӳнер училищинчен черченипе рисовани преподавателӗ пулма вӗренсе тухнӑ. Каярах пӗлӗвне И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче туптанӑ, ҫав аслӑ шкулта историк тата истори преподавателӗ пулма вӗреннӗ.
Чӑваш наци музейне Ирина Меньшикова 15 ҫул ӗнтӗ ертсе пырать. Республикӑн Культура министерствинче палӑртнӑ тӑрӑх, Ирина Меньшикова — хӑй ӗҫӗнчи чӑн ӑста, вӑл ертсе пынипе музей ҫӗнӗ шая тухнӑ.
Раҫҫейри этнографи музейӗн директорӗ Юлия Купина чӑваш тӗррине тӗрлеме вӗренесшӗн. Ҫакӑн пек каланӑ вӑл республика Элтеперӗпе Олег Николаевпа тӗл пулсан.
Мускавран пирӗн пата килнӗ хӑнапа Олег Николаев «Вышитая Россия» (чӑв. Тӗрленӗ Раҫҫей) пӗтӗм Раҫҫейри фестивале Чӑваш Енре ирттерессине сӳтсе явнӑ. Фестивале пирӗн республикӑра йӗркелеме ҫӗршывӑн культура министрӗ Ольга Любимова кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче сӗннӗ.
Аса илтерер: Раҫҫейӗн тӗрленӗ карттине хатӗрлессипе ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнчи 260 ӑста ӗҫленӗ. Ӗҫре 50 ытла материалпа усӑ курнӑ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче «Илем кӳрекен алӑсем» курав уҫӑлнӑ.
Курава Ольга Светопольская ал ӑсти шӑрҫаран тӗрлӗ техникӑпа хатӗрленӗ илемлӗ картинӑсем, тухьясем, пуҫа ҫыхмалли тата кӑкӑр умне ҫакмалли эрешлӗ хатӗрсем вырӑн тупнӑ. Кун пирки музей ертӳҫи Антонина Андреева халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Куславкка районӗнчи Аслӑ Куснар ялӗ ҫывӑхӗнче «Чӗмсӗр чикӗсен строителӗсене халалласа» асӑну комлпексӗ ӗҫлет. Ӑна нумаях пулмасть окоп чавнӑ паттӑрсене халалласа туса лартнӑ.
Асӑну комплексӗнче музей та тӑвасшӑн. Кӑрлач уйӑхӗнче кун тӗлӗшпе конкурс ирттерессине пӗлтернӗ. Унта икӗ заявка килнӗ. Станислав Удяков архитекторӑн проекчӗ ҫӗнтернӗ.
Иккӗмӗш проекчӗ - Анастасия Черновӑн. Музея тунӑ чухне архитекторсен сӗнӗвӗсене шута илӗҫ.
Шупашкарти Чӑваш тӗррин музейӗнче пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче «КӖЛЕТ. Обыденная и обрядовая стороны клети» ятлӑ курав уҫӑлӗ. Курав музейӑн этнографи коллекцийӗнчи япаласемпе паллаштарӗ.
Кӗлет — чӑваш кил-ҫуртӗнчи уйрӑм хуралтӑ. Чылай чухне ӑна тӑватӑ стеналлӑ пураран тунӑ. Унта хресчен апат-ҫимӗҫ, тыр-пулпа ҫӑнӑх, савӑт-сапапа япаласем упранӑ. Вӗсене ҫӳпҫере тытнӑ. Ҫулла кӗлетре каннӑ.
«Кӗлет» сӑмах чӑваш чӗлхине вырӑссенчен кӗнӗ.
Чӑвашсем качча каякан хӗре туй умӗнхи кун кӗлетре тумлантарнӑ.
Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче «Чӑваш чӗлхи ячӗпе» ятпа поэзи каҫӗ иртнӗ. Музей ертӳҫи Антонина Андреева пӗлтернӗ тӑрӑх, унта чӑваш писателӗсене аса илсе вӗсен хайлавӗсене вуланӑ, чӗлхе илемӗпе унӑн пуласлӑхӗ ҫинчен ҫырса хӑварнӑ литература палӑкӗсем ҫамрӑк ӑрусемшӗн уйрӑмах кирлине палӑртнӑ.
Поэзи каҫӗнче Иосиф Трер, Петӗр Хусанкай сӑввисем хӗрӳллӗн янӑранӑ. Юлия Дмитриева мӑшӑрӗн сӑввине вуланӑ. Алексей Енейкинӑн «Несӗлсен пехилӗпе пурӑнар» сӑвви те кашнин чунне хускатнӑ.
Раҫҫей ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗсем Лидия Сарине, Светлана Асамат, Нина Пӑрчӑкан, Зоя Сывлӑмпи, Владимир Мишшан хӑйсен сӑввисене вуланӑ, пултарулӑх лаҫҫине епле пырса кӗни ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Кашни сӑвӑҫах хӑй вӑхӑтӗнче кам та пулин хавхалантарнӑ. Владимир Мишшаншӑн Анатолий Смолин тата Хӗветӗр Акивер вӗренрӳҫӗ евӗр пулнӑ пулсан Елена Николаевӑна Энтип Ваҫҫи хавхалантарнӑ.
Ольга Светопольская авалхи юрӑсене юрланӑ.
+3.3 °C