2024 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитӗ. Ҫавна май республикӑн Министрсен Кабинечӗн тӗп мероприятисен планне ҫирӗплетнӗ.
Культура учрежденийӗсем чылай мероприяти ирттерме палӑртса хунӑ. Чӑваш наци музейӗ «Поэзи ҫеҫпӗлӗ» регионсем хушшинчи конкурс йӗркелӗ. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ «Культурный код «Сеспель» (чӑв. «Ҫеҫпӗл» культура кочӗ) поэзи фестивалӗ йӗркелӗ, «Ҫӗн Кун Ачи» спектакль лартӗ.
Ӗнер, раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Владимир Семенов артист «Театр – ман ӑраскал» моноспекакле хутшӑнчӗ.
Аса илтерер: театрти артистсен пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштаракан моноспектакльсен ярӑмне Нина Григорьевӑпа уҫнӑччӗ, кайран Нина Яковлева пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑччӗ.
Уйӑхра пӗрре ирттерекен ӗнерхи моноспектакльте театрти кӗҫӗн залри сцена ҫине Раҫҫей тава тивӗҫлӗ, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Владимир Семёнов тухрӗ.
Сцена ӑсти Шупашкар районӗнчи (халӗ округ теҫҫӗ) Ҫӗньял-Покровски ялӗнчен. Ленинградри музыкӑпа кинематографи театрӗн институтне вӗренме илесси ҫинчен пӗлтерӗве курнӑ хыҫҫӑн вӑл артист пулас ӗмӗтпе ҫунатланса кайнӑ. Сумлӑ тӳресем ун чухне 3 хӗрпе 3 каччӑна суйласа илнӗ. Владимир Семёнов сумлӑ ҫав йыша лекнӗ.
«Сирӗн ума телейлӗ ҫын тӑрать», — тесе каларӗ хӑйӗн пирки арист. Вӑл юратнӑ ӗҫре тӑрӑшса ӗмӗрленӗшӗн тата мӑшӑӗпе ӑннишӗн те хӑйне ҫавӑн пеккисен йышне кӗртет.
Моноспектакль вӑхӑтӗнче артист тӗрлӗ ҫулта вылянӑ спектакльсенчи сыпӑксемпе паллашма май килчӗ, куракансем унран хӑйсене кӑсӑклантаракан ыйтусене уҫӑмлатма пултарчӗҫ.
Раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче РСФСР халӑх артистки Нина Григорьева 85 ҫул тултарни, ҫав кун театрта артисткӑн пултарулӑх каҫӗ иртни ҫинчен эпир пӗлтернӗччӗ. Юбилей каҫӗнче Нина Григорьева «Анне» спектакльти тӗп сӑнара калӑпланӑ.
Ҫав каҫ артисткӑна саламлама пынисем хушшинче республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова та пулнӑ. Чӑваш Енри Театр ӗҫченӗсен союзӗн председателӗ Сергей Павлов вара Нина Григорьева ҫав союза ертсе пынӑ ҫулсене аса илнӗ май вӑл вӑхӑтра 17 артиста хваттер илме пулӑшни ҫинчен палӑртса хӑварнӑ.
Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Никита Бичурин ҫинчен спектакль хатӗрлени ҫинчен эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Ҫав ӗҫӗн премьерипе чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗнче паллашма май килӗ.
Спектакльти тӗп сӑнар — Раҫҫее Китайпа паллаштарнӑ ӑсчах, Шупашкар районӗнчи Типнерте ҫуралнӑ Никита Бичурин.
Спектакле Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн, писателӗн тата драматургӑн Николай Сидоровӑн «Ҫунатлӑ ҫамрӑклӑх» драми тӑрӑх хатӗрленӗ. Режиссёрӗ – Пушкӑртстан тата Тутарстан республикисен искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Байрас Ибрагимов. Художник-постановщикӗ – Татарстан Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Булат Ибрагимов, тумсене Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Лариса Комиссарова хатӗрленӗ. Музыки — Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн Лолита Чекушкинан, хореографийӗ – Андрей Петровӑн.
Ҫак кунсенче шкул театрӗсен «АСАМ» фестивалӗн республикӑри тапхӑрӗ иртет.
Паян Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Етӗрне, Хӗрлӗ Чутай муниципаллӑ округӗсенчи тата Ҫӗмӗрлери коллективсен спектаклӗсене хакланӑ.
Ыран сцена ҫине Муркаш, Ҫӗмӗрле муниципаллӑ округӗсенчи тата Шупашкарти 5-мӗш гимназири коллективсем тухӗҫ.
Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн спектаклӗ Мускавра иртнӗ «Золотой Витязь» XXI пӗтӗм тӗнчери форумӗнче диплома тивӗҫнӗ.
Унта чӑваш артисчӗсем «Шурҫамка» ӗҫе кӑтартнӑ. Ӑна Юхма Мишшин драми тӑрӑх Раҫҫей Федерацийӗн искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Борис Манджиев хатӗрленӗ.
Спектакле «Ҫынлӑха, ҫынпа ҫутҫанталӑк ҫураҫуллӑн пурӑннине аталантарнишӗн, Раҫҫей халӑхӗсен культура хӑйне евӗрлне упраса хӑварнишӗн» дипломпа чысланӑ. Тӗп сӑнарсене калӑпланӑ Сергей Никитинпа Антонина Казеевӑна чи лайӑх дуэт тесе йышӑннӑ. Повесть авторне Юхма Мишшине те палӑртса хӑварнӑ.
Чӑваш патшалӑх академи драма тетарӗнче Чӑваш тӗррин кунне халалласа питӗ лайӑх акци шухӑшласа кӑларнӑ.
Паян, чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, театрта «Мӗн-ши вӑл телей?» спектакль кӑтартӗҫ. Ӑна курма чӑваш кӗпине е чӑваш тӗрриллӗ тумтире тӑхӑнса кайсан тепӗр спектакле ҫур хакпа кӗртӗҫ. Асӑннӑ спектакль — премьера. Унӑн ячӗ — «Ӗмӗр сакки сарлака».
Ҫапла-ҫапла. Шӑпах ҫавӑ. Никифор Мраньккан романӗ тӑрӑх ӑна Чӑваш Республикин халӑх артистки, Наталия Сергеева режиссёр хатӗрленӗ. Премьерӑна раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗнче кӑтартӗҫ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Иван Тургеневӑн «Месяц в деревне» пьеси тӑрӑх «Пӗр уйӑх ҫеҫ пӗрле» драмӑна лартнӑ.
Асӑннӑ хайлава автор 1848-1850 ҫулсенче Парижра пурӑннӑ чух ҫырнӑ иккен. Театрта пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑй вӑхӑтӗнче ӑна цензура усӑ курма та чарнӑ пулнӑ. Пӗрремӗш хут Мускаври Пӗчӗк театрта ку пьесӑпа 1872 ҫулта спектакль кӑтартнӑ.
Спекталкь режиссерӗ – Дмитрий Миронов, художникӗ – Светлана Зверева, режиссера пулӑшаканӗ – Валерий Карпов.
Наци театрӗсен Вера Кузьмина ячӗллӗ регионсем хушшинчи «Чӗкеҫ» фестивалӗ чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче вӗҫленнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене ҫичӗ номинацире палӑртнӑ.
Ӗпхӳри «Нур» патшалӑхӑн тутар театрӗн «Фатима» спектакльне «Чи лайӑх спектакль» тесе йышӑннӑ.
«Чи лайӑх сценографи» номинацире Тутарстанри Г. Камал ячӗллӗ академи театрӗн «Пепел» спектаклӗшӗн Айдар Заббарова чысланӑ. Ҫармӑссен наци драма театрӗн «Китайская бабушка» спектаклӗнче вылянӑ Антонина Антоновӑна «Иккӗмӗш планри чи лайӑх сӑнар» номинацире палӑртнӑ, Ӗпхӳри «Нур» театрӗн артисткине Чулпан Раяновӑна — «Чи лайӑх хӗрарӑм ролӗ» номинацире; Тутарстанри Галиасгар Камал ячӗллӗ театрӑн актёрӗсене Эмиль Талипова тата Алмаз Бурганова — «Актёрсен чи лайӑх ансамблӗ» номинацире; Калмӑк Республикинчи Баатр Басангов ячӗллӗ наци драма театрӗн артистне Очир Такаева — «Чи лайӑх арҫын ролӗ» номинацире; Тутарстанри Галиасгар Камал ячӗллӗ театрӑнчи Айдар Заббарова — «Чи лайӑх режиссер» номинацире.
Чӑваш академи драма театрне вырӑс классикине чӑваш сцени ҫинче лартнӑшӑн палӑртса хӑварнӑ. Аса илтерер: фестивале чӑваш артисчӗсем Иван Тургеневӑн «Месяц в деревне» хайлавӗ тӑрӑх лартнӑ «Пӗр уйӑх ҫеҫ пӗрле» драмӑпа хутшӑннӑ.
Чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнчен пуҫласа 22-мӗшӗччен Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче СССР Вера Кузьмина ячӗллӗ «Чӗкеҫ» фестиваль иртет. Ҫав вӑхӑтра чӑваш сцени ҫинче Азербайджан, Калмӑк, Крым, Тутарстан, Пушкӑртстан, Мари Эл республикисенчи театрсен чи лайӑх спектаклӗсене курма май туса панӑ.
Фестиваль уҫӑлнӑ кун калмӑксем спектакль кӑтартнӑ, чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче — пушкӑртсем тата азербайджансем, чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче — ҫармӑссем.
Паян, чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, Крым тутарӗсем Александр Пушкинӑн «Бахчисарайский фонтан» поэми тӑрӑх Эдип Эмир лартнӑ драмӑна курма май пур. Чӳк уйӑхӗн 21-мӗшӗнче тутарсем спектакль кӑтартӗҫ, чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче — чӑвашсем.
+3.3 °C