Комсомольски районӗнче «Яланах — театр» ятпа драма кружокӗсен курав-конкурсӗ пырать. Ҫак тупӑшӑва Вӑрманхӗрри Чурачӑк клубӗ ҫумӗнчи Е.Степанова ертсе пыракан драма кружокӗ те хӑпартлансах хатӗрленчӗ. Курава валли Альбина Сухан драматургӑн «Пулӑ пуҫӗнчен ҫӗрет» пьеси тӑрӑх хатӗрлерӗҫ. Чи пирвайхи курава Хырхӗрри культура ҫуртӗнче лартма шутларӗҫ. Палӑртнӑ вӑхӑта халӑх та пуҫтарӑнчӗ, районти ятарлӑ комисси членӗсем те килсе ҫитрӗҫ.
Шӑппӑн та пӗр тикӗссӗн чаршав икӗ еннелле уҫӑлчӗ. Ҫцена ҫинче пысӑк пуҫлӑхӑн пӳлӗмӗ, курӑмлӑ вырӑнта — президент сӑнӳкерчӗкӗ. Паллӑ пулчӗ — ӗҫ-пуҫ хальхи вӑхӑтра пулса иртет. Пуҫлӑхӗ хӑй те (ун сӑнарне Г.Бормотина питех те ӑста калӑпланӑ) сӗтел хушшинче хутсем уҫкаласа-пӑхкаласа тем шырать, куҫлӑхне шӑла-шӑла хутран-ситрен ҫыркалать, хӑйне мӑнаҫлӑн тыткалать. Чӑн та, пуҫлӑхсен пурнӑҫне пит аван пӗлсе кӑтартнӑ автор: паянхи кун хутсене вӑхӑтра тӗрӗс-тӗкел туса пырсан — эсӗ лайӑх ӗҫлетӗн, хут тума пӗлеймерӗн, е ерҫеймерӗн — начаррисен шутне кӗртсе хураҫҫӗ.
Ыран, кӑрлачӑн 23-мӗшӗнче Чӑваш Республикин театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвне йӗркеленӗренпе 70 ҫул ҫитет.
1943 ҫулта ӑна Раҫҫейри театр пӗрлешӗвӗн чӑваш уйрӑмӗ евӗр йӗркеленӗ. Чи пӗрремӗш ертӳҫи вырӑнӗнче Вырӑс драма театрӗн актёрӗ Б.И. Праудин пулнӑ. Ун хыҫҫӑн ҫак ӗҫе А.Н. Васильева, Л.Н. Родионов, Г.В. Мордкович, Б.С. Марков, В.И. Родионов, М.И. Денисов, Н.И. Григорьева, И.Г. Иванов, В.Н. Яковлев йӗркелесе пынӑ. Хальхи вӑхӑтра, 2011 ҫулхи пуш уйӑхӗнчен пуҫласа, театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвне Медведев Геннадий Павлович ертсе пырать.
Паянхи кун театр ӗҫченӗсене пӗрлештерекен пӗрлӗхре 211 пайташ тата Шупашкарта вырнаҫнӑ 7 организаци шутланать.
Ӗнер, чӳкӗн 24-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен театрӗнче Иосиф Трер ҫырнӑ «Ама кайӑк ҫулӗпе» спектаклӗн премьери пулчӗ.
Пьесӑра чӑвашсен йӑли-йӗркипе сӑмахлӑхӗ тӗп вырӑнта. Ӗҫсем ҫимӗк умӗн пулса иртеҫҫӗ. Сӑнарсем: Ама кайӑк, усал Иййе, Хӗвел хӗрӗ Тилли. Тӗп сӑнарӑн — Кӗҫӗннин — чылай пӑтӑрмахпа инкек-синкек урлӑ тухма тивет.
Спектакль режиссёрӗ те ӑна лартаканни те — унӑн авторӗ, Иосиф Трер. Вылякансем шутӗнче: Людмила Павлова, Ольга Почалкина, Светлана Дмитриева, Дмитрий Петров, Владимир Свинцов, Ольга Мацуцына, Венера Пайгильдина, Надежда Садовникова, Ирина Архипова, Николай Тарасов.
Чӳкӗн 9-мӗшӗнче Елчӗк районӗн Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта вӗрентекенсем Шупашкарти К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче Ф.Павлов ҫырнӑ «Ялта» спектакле кайса курчӗҫ. Пултаруллӑ ҫыравҫӑ драмӑра ӗлӗкхи чӑваш ялӗнче пулса иртекен ӗҫ-пулӑма ӗнентерӳллӗ сӑнласа кӑтартнӑ. Империализм вӑрҫине пула Елюкпа Ванюкӑн телейӗ пӗр туххӑмрах чӑл-пар саланса каять. Елюк, мӑшӑрӗ вӑҫӑра вилнӗ тесе, улталанса Ҫтаппана качча тухать. Туй вӑхӑтӗнче Ванюк хӑйӗн юратнӑ ҫыннине персе вӗлерет.
Куракансене Елюкпа Ванюкӑн телейсӗр шӑпи шухӑша ячӗ. Спектакльре ӗлӗкхи чӑваш вӑййи-ҫуйне, юрри-такмакне илемлӗн кӑтартса панине палӑртмалла. Ванюк рольне вылякан В. Карпов артист калӑпланӑ сӑнар уйрӑмах асра юлмалла пулса тухнӑ.
«Ялта» спектакль пурин кӑмӑлне те кайрӗ.
И.А. Гончаров ячӗллӗ Чӗмпӗр облаҫӗн драма театрӗнче юпан 16-мӗшӗнче (19:00) «Айтар» спектакль курма пулӗ, ӑна Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ лартӗ. Билетсене 41-79-61, 70-76-39 телефонсемпе туянма май пур, хакӗ: 150–300 тенкӗ. Театр адресӗ: Чӗмпӗр хули, Совет урамӗ, 12а ҫурт.
«Айтар» — Пётр Осипов ҫырнӑ 4 пайлӑ драма. Пӗрремӗш хут ӑна Хусанта 1924 ҫулта лартнӑ. 1927 ҫулхи раштавӑн 7-мӗшӗнче драмӑна Чӑваш патшалах драма театрӗнче вылянӑ: Пётр Осипов режиссёр пулнӑ, Айтар сӑнарне И.И. Илларионов, Пинерпине Ф.Д. Дмитриева, Сентиере Г.В. Парне вылянӑ. 1934 ҫулта Пётр Николаевич драмӑн ҫӗнӗ вариантне — хальхи вӑхӑтра лартакан варианта — калӑпланӑ. «Айтара» вырӑсла, тутарла тата удмуртла куҫарнӑ.
Авӑнӑн 5-9-мӗшӗсенче Иваново тӑрӑхӗнче Пӗтӗм Раҫҫейри «Провинцири театр тӗлпулӑвӗсем» ялти театр ушкӑнӗсен III фестивалӗ иртӗ. Вичугӑри культура ҫуртӗнче ҫав кунсенче пурӗ 16 спектакль курма пулӗ. Театр ушкӑнӗсем Мускав, Улатимӗр, Ҫӗнҫӗпӗр, Мурманск, Архангельск, Омск, Свердловск, Вологда, Ярославль, Иваново облаҫӗсенчен тата Чӑваш Республикипе Мари Элтен пулӗҫ.
Пирӗн республикӑран фестивале Элӗк районӗнчи «Ял тӑрӑхӗсен культурӑпа кану центрӗ» МБКУ ҫумӗнчи халӑх театрӗ хутшӑнӗ. Элӗксем Н.Айзманӑн «Кай, кай Ивана» (реж. И. Афанасьев) спектаткльпе паллаштарӗҫ.
«Ял тӑрӑхӗсен культурӑпа кану центрӗ» МБКУ ҫумӗнчи халӑх театрӗ 44 ҫул хушши куракансене хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарать. Кашни спектакле халӑх лӑк тулли пухӑнни те вӗсен ӑсталӑхне пысӑккӑн кӑтартать. Артисем шутӗнче вара — ахаль халӑх, вӗсен тӗп ӗҫӗ ачасене пӗлӳ парассипе, суту-илӳ тӑвассипе, чир-чӗртен сыватассипе ҫыхӑннӑ пулин те пултарулӑх ӑсталӑхӗ те вӗсен ҫӳлти шайра. Паянхи кун халӑх театрне пурӗ 50 ҫына яхӑн ҫӳрет.
Мӗнех, ӑнӑҫу сунар вӗсене!
Пушӑн 10-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ҫӗнӗ спектакль премьери пулчӗ — Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗ Андриян Павлов режиссёр пулса ҫур ӗмӗр каялла Петр Осипов ҫырнӑ камичӗ тӑрӑх «Икӗ каччӑн пӗр шухӑш» спектакль лартрӗ. Сцена илемне хатӗрлекенӗ — Чӑваш Ен халӑх художникӗ Юрий Матросов, ташӑсене лартаканӗ — Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Анатолий Музыкантов.
Каласа хӑварас пулать — спектакль паянхи кун та хӑйӗн ҫивӗчлӗхне ҫухатман: юратупа ҫемье, пуянлӑхпа чухӑнлӑх, туслӑхпа ултав теми яланах актуаллӑ. Артистсем те хӑйсен сӑнарӗсене лайӑх вылярӗҫ — халӑх тӑвӑллӑ алӑ ҫупса хакларӗ. Уйрӑмах А. Степанов выляни куракансен кӑмалне кайрӗ — Эрех Ваҫҫи сӑнарӗпе вӑл халӑха култарма та пултарчӗ, шухӑша яма та.
Виҫӗмкун «Икӗ каччӑн пӗр шухӑш» камите курма май килмерӗ пулсан театр сцени ҫинче ӑна тепӗр хут пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче лартӗҫ. Билет туянма, тӑванӑрсене пӗрле чӗнме ан манӑр!
Паллашӑр: «Чӗнтӗрлӗ чаршав» ӑмӑртун ҫӗнтерӳҫи, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн актиси Оксана Драгунова («Пӗртен-пӗррескерӗм» спектакльти Анюта ролӗшӗн «Чи лайӑх хӗрарӑм сӑнарӗ» ята тивӗҫнӗ)
Оксана Драгунова 1989 ҫулхи раштавӑн 19-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗн Асанкассинче ҫуралнӑ. Пӗлтӗр, 2011 ҫулта, Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтне вӗренсе пӗтернӗ.
Студент вӑхӑтӗнче «Заветная мечта» конкурса хутшӑнса 1-мӗш премие тивӗҫнӗ, Ольга Ырсем ячӗллӗ сӑвӑ вулакансен ӑмартӑвӗнче 2-мӗш вырӑна тухнӑ. Тӗп сӑнарсене те сахал мар вылянӑ: «Ромеопа Джульеттӑри» Джульетта, В. Шекспирӑн «Двенадцатая ночь» спектакльте — Виола, И.С. Тургеневӑн «Месяц в деревне» спектакльте — Вера, А. Островскийӗн «Гроза» спектакльте — Катерина, А.К. Толстойӑн «Власть тьмы» спектакльте — Анютка, М. Достоевскийӗн «Идиот» спектакльте — Аглая.
Театрти пӗрремӗш пысӑк сӑнарӗ — Людмила Сачковӑн «Пӗртен-пӗрескерӗм» пьеси тӑрӑх лартнӑ спектакльти Анюта — ӑна тӳрех тенӗ пек чапа кӑларнӑ. Сцена ҫинче вӑл юратма пултаракан сӑнара калӑплама пултарнӑ.
Опера арийӗсем, Бродвей тата Голливуд кӗввисем, халӑх юррисем… Пӗр каҫлӑха Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ юрӑ-кӗвӗ тӗнчине путрӗ. Кунта виҫӗ тенор гала-концерчӗ иртрӗ. Сцена ҫинче Давид Гвинианидзе, Георг Эннарис тата Алехандро Олмедо юрларӗҫ. Вӗсем Шупашкара пӗрремӗш хут килнӗ. Пурне те килӗшекен опера арийӗсене, неополитансен юррисене, Бродвейпа Голливуд кӗввисемпе Латинла Америка юррисене, тӗрлӗ халӑхсен кӗввисене шӑрантарчӗҫ. Ҫак концертӑн премьери Мускавра, Пӗтӗм тӗнчери музыка ҫуртӗнче пулнӑ, ун хыҫҫӑн Европа тата Америка ҫӗршывӗсенче хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Давид Гвинианидзе «Тӗнче ӑстисем» (выр. «Таланты мира») фондӑн президенчӗ, маларах вӑл Мускаври Ҫӗнӗ Опера театрӗнче тата «Геликон-Опера» солисчӗ пулнӑ. Ҫак фонда вӑл 9 ҫул каялла пуҫарнӑ, халӗ организаци пӗтӗм тӗнчери чи пултаруллӑ 200 ытла вокалистпа музыканта пӗрлештерсе тӑрать. Алехандро Олмедо Плосидо Доминго паллӑ тенор патӗнче юрлама вӗреннӗ. Нью-Йоркри «Метрополитен-оперӑн» ертсе пыракан юрӑҫи пулнӑ.
Иоаким Максимов-Кошкинский ячӗллӗ халӑх театрӗ йӗркеленнӗренпе кӑҫал 45 ҫул ҫитрӗ. Ҫак тапхӑрта артистсем сахал мар спектакль хатӗрленӗ. Ятарласа вӗренмен, чун ыйтнипе ҫӳрекенскерсен ҫитӗнӗвӗсем те сумлӑ. Халӑх театрӗ Петӗр Хусанкай ячӗллӗ культура керменӗнче вырнаҫнӑ.
Чӑваш халӑх драма театрӗ 1966 ҫулта ӗҫлеме пуҫланӑ. Ӑна Виталий Горбунов пуҫарса янӑ. 40 ҫул ӗнтӗ пултарулӑх ушкӑнне Нина Панина ертсе пырать. Вӑл — паллӑ режиссер, пултаруллӑ педагог, Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ.
Халӑх театрӗн репертуарӗ пуян. Куракан умне пултарулӑх ушкӑнӗ 7 спектакль кӑларма пултарать. Вӗсен шутӗнче Волковӑн «Туй икерчи», Угаринӑн «Улькка кинӗн виҫӗ кинӗ», Стаднюкӑн «Юратупа кавӑн», Нина Панинӑн «Йӑх вӑрманӗ» тата ыттисем.
Ҫӗннисенчен пӗри репертуарта грузи драматургӗн «Ханума» пьеси. Кӑҫалхи сезона та артистсем ҫӗнӗ спектакльпе пуҫласшӑн.
Спектакльсенче усӑ куракан япаласене, сцена ҫине тухмалли ҫи-пуҫне артистсем хӑйсем ӑсталаса илемлетеҫҫӗ. Ӗҫ хыҫҫӑн пушӑ вӑхӑт тупӑнсанах вӗсем репетицисем ирттереҫҫӗ, ҫитӗнӗвсене, ҫитменлӗхӗсене пӗрле пухӑнса сӳтсе яваҫҫӗ.
+5.3 °C