Шупашкарта Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн «Георги хӑйӑвӗ» акци ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Унпа килӗшӳллӗн, ЧР хула администрацийӗн культура тата туризм аталанӑвӗн управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта 35 пин ытла хӑю валеҫме палӑртнӑ.
Хӑюсене хулара ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗсенче валеҫӗҫ. Волонтерсенчен ӑна Модӑсен ҫурчӗ, Республика тӳремӗ, Хӗрлӗ тӳрем тата халӑх нумай пухӑнакан вырӑнсенче илме май пулӗ.
Акцие ирттермешкӗн 30 пин ытла хӑю туяннӑ. Ҫавӑн пекех ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче училище-техникумра, аслӑ шкулсенче Георги хӑйӑвне валеҫме палӑртнӑ. Кун валли тепӗр 5 пин яхӑн хӑю туяннӑ.
Вӗсен хушшинче такам та пулчӗ: вӗрентекенӗ те, вӗренекенӗ те, пуҫлӑхӗ те, пуҫлӑха пӑхӑнаканӗ те, библиотекарӗ те, калем ӑсти те, авторӗ те, авторӗн геройӗ те. Сӑмахӑм — Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗ «Выдающиеся люди вашего района» (чӑв. Сирӗн районӑн пултаруллӑ ҫыннисем) интернет-конкурсӑн ҫӗнтерӳҫисене чыслани пирки.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче паян иртнӗ темиҫе мероприятирен пӗри шӑпах ҫакӑ пулчӗ те. Ӑна республикӑн парламент пурнӑҫне 20 ҫул ҫутатса тӑракан пичет кӑларӑмӗ хӑйӗн 20 ҫулхине халалласа ҫавра сӗтел евӗр йӗркелерӗ.
Ҫур ҫула тӑсӑлнӑ интернет-конкурс вӑхӑтӗнче пӑтӑрмах та пулса иртрӗ. Ҫӗнтерес тесе хӑш-пӗр автор хальхи интернет технологийӗсемпе усӑ курса хӑйшӗн суя сасӑсем хушма пӑхрӗ. Теприсем конкурента сирес тесе те ҫапла хӑтланчӗҫ пулмалла. Апла-и, капла-и, чи-чи лайӑх материал авторӗсене палӑртрӗҫ-палӑртрӗҫех. Кашни районтан пӗрер ҫынна чысларӗҫ паян. Вӗсенчен чи-чисене, абсолютлӑ ҫӗнтерӳҫӗсене, ик автора уйӑрса илчӗҫ. Ку ята Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Мишеркассинчи чӑваш чӗлхипе литературин учителӗ Светлана Храмова тата Етӗрне районӗнчи тӗп вулавӑшри сектор заведующийӗ Наталья Мазюкова тивӗҫрӗҫ.
Ҫӗрпӳре ӗҫ ҫыннине халалласа палӑк уҫӑ. Ӑна культура ӗҫченӗсем хайсен професси уявне ҫав хулана пухӑнса уявланӑ кун, пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, халӑхпа тата тӳре-шарапа уҫнӑ.
Палӑка Культурӑна аталантаракан тата библиотекӑн районти центрӗ умӗнче вырнаҫтарнӑ.
Ҫӗрпӳ хулине шӑратса тунӑ кӳлепесем ахаль те илем кӳреҫҫӗ-ха. Вӗсем хулари паркра тата ача пахчинче вырӑн тупнине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, хулари ҫул ҫавринчен инҫех мар вырӑнта тимӗртен ӑсталанӑ урам шӑлакан тӑрать. Вӑл, аллине шӑпӑр тытнӑскер, иртен-ҫӳрене тирпейлӗ пулма ыйтать. Хулара Эдуард Успенский ача-пӑча ҫыравҫин хайлавӗнчи Печкин сӑнарӗ те вырӑн тупнӑ. Пӗлтӗр Ҫӗрпӳ ярмӑркки вӑхӑтӗнче Печкин патне Матроскин кушак аҫипе Шарик йытӑ хушӑннӑ. Унсӑр пуҫне ҫӗрпӳсем II Екатерина статуйине ӑсталассипе тимленине, ӑна хулари паркра лартассине пӗлтернӗччӗ. Тимӗр кӳлепесене юсанмалли 9-мӗш колонире айӑплава ирттерекенсем хатӗрленӗ.
Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче филармонии залӗнче вӑрнарсен Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкарти «Туслӑх» ентешлӗхӗн савӑнӑҫлӑ каҫӗ пулса иртрӗ. Уяв яланхи пекех ентешлӗхӗн гимнне пурте ура ҫине тӑрса юрланипе пуҫланчӗ. Юрӑ-ташӑ ӑстисем хӑйсен пултарулӑхне кӑтартнӑ май экран ҫинче вӑрнарсен паллӑ ҫыннисен, ӗҫ паттӑрӗсен, культурӑпа ҫутлӑх ӗҫченӗсен, кунтан тухнӑ чаплӑ ҫар ҫыннисен сӑнӳкерчӗкӗсем ылмашӑнса тӑчӗҫ.
Хӑйне евӗрлӗ, пӗр кӑкран ҫӗкленекен «Туслӑх йывӑҫне» Чӑваш наци конгрессӗн пуҫлӑхӗ Николай Угаслов пуҫарӑвӗпе вунӑ район ентешлӗхӗсене ертсе пыракансем алӑ ҫине алӑ хурса илем кӳчӗҫ, юлташлӑха, чӑвашлӑха малашне те пӗрле ҫирӗп тытса пыма тупа турӗҫ. Вӑрнарсен «Туслӑх» ентешлӗхӗн ҫулталӑкри ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен унӑн ертӳҫи Андрей Суварин каласа пачӗ, ҫамрӑксене ӗҫе хӑнӑхтарас, вӗсен культурине ӳстерес, спорта явӑҫтарас, ваттисене пулӑшас енӗпе мӗн-мӗн туса ирттернине пӗлтерчӗ. Ентешлӗх ертӳҫи хӑйӗн пуҫаруллӑ ӗҫӗшӗн Чӑваш наци конгрессӗн Хисеп хутне илме тивӗҫрӗ. Вӑрнарсен «Туслӑх» ентешлӗхне пуҫарса янӑ Леонид Тянгова ура ҫине тӑрса асӑнчӗҫ, ҫав вӑхӑтра унӑн ҫитес ӑрусене халалласа ҫырнӑ чуна пырса тивекен сӑвви янӑрарӗ.
Чӑваш Енре Аслӑ Ҫӗнтерӗвӗ уявлама хатӗрленеҫҫӗ. Кӑҫал ветерансене парне памашкӑн 731 пин тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.
Чиновниксем Аслӑ Ҫӗнтерӗве мӗнле уявламаллине канашлура сӳтсе явнӑ. Халӗ Чӑваш Енре Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин 1250 сусӑрӗ тата хутшӑнаканӗ пурӑнать. 49 ҫынна «Ленинград блокадинче пулнӑ» палла тивӗҫнӗ. Фашистсен концлагӗрӗнче 79 ҫын пулнӑ. Ветерансен 62 тӑлӑх арӑмӗ пурӑнать. 18,9 пин тыл ӗҫченӗ кун кунлать.
Чиновниксем хальлӗхе уйӑрнӑ укҫа-тенке мӗнле пайлассине каламаҫҫӗ. Шутласан, вӑтамран ку категорие кӗрекен кашни ҫынна 29 тенкӗ лекет.
Ҫар конфликтне хутшӑнса пуҫ хунӑ салтаксен вилтӑприсене те йӗркене кӗртӗҫ.
Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхрисен ӗҫӗ ал тупанӗ ҫинчи пек те, вӗсен кӑлтӑкӗ те, чуна парса тӑрӑшни те ҫынсен куҫӗ умӗнче. Паян вӗсем хӑйсен професси уявне палӑртаҫҫӗ.
Календарьпе вырсарни куна лекнӗрен пулӗ, уява Шупашкар районӗнче эрнекунах палӑртнӑ. Асӑннӑ тытӑмра ӗҫлекенсене чыслама-саламлама республика шайӗнчи пуҫлӑхсем иккӗн тан: Тариф енӗпе ӗҫлекен патшалӑх службин пуҫлӑхӗ Альбина Егорова тата пичет министрӗ Александр Иванов килсе ҫитнӗ. Республика шайӗнчисем терӗм те, ҫапли-ҫаплах-ха, анчах иккӗшӗ те вӗсем Шупашкар районӗнчи ҫынсемех. Иккӗшӗ те Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче чылай ҫул тӑрӑшнӑскерсем.
Тӗрлӗ шайри чыслава ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхра тӗрлӗ должноҫре тӑрӑшакан ҫын тивӗҫнӗ. Вӑл шутра ку отрасльте нумай ҫул ӗҫлекенсем те пур. Ҫавсен йышӗнче, тӗслӗхрен, «Теплоэнергосети» тулли мар яваплӑ общество пуҫлӑхӗ Николай Елагин та пур.
Пӗтӗм тӗнчери театр кунӗ ҫывхарнӑ май республикӑра «Чӗнтӗрлӗ чаршав» конкурс ирттерме хатӗрленнине маларах эпир пӗлтернӗччӗ.
Театр ӳнерӗн Пӗтӗм тӗнчери кунне пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче уявлаҫҫӗ. Асӑннӑ конкурса Чӑваш Енре яланхиллех ҫав кун пӗтӗмлетӗҫ.
Театрсем пирки пӗтӗмӗшле каласан, паян пирӗн республикӑра патшалӑхӑн профессилле театрӗсем улттӑ. Раҫҫей тата тӗнче шайӗнче ят-сум ҫӗнсе илнӗ театр учрежденийӗсен шутне республикӑн Культура министерстви Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне кӗртет. Ҫакна вӑл ҫав театр пӗтӗм тӗнче шайӗнчи балет тата опера фестивалӗсем ирттернипе те сӑлтавлать тесе ӑнланма пулать асӑннӑ ведомствӑн сайтӗнчи хыпар тӑрӑх. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ тата Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ пирки те ыррине самай калама пулать. Чӑн та, унта лартакан спектакльсемпе миҫе ӑру ӳсмен-ши?! Вырӑс драма театрӗн те хӑйӗн кураканӗ. Патшалӑхӑн шутланакан драмӑн сӑнавлӑ театрӗ те ҫак ӳнере юратакансем хушшинче ятлӑрах та, сумлӑрах та пулса пырать темелле. Пукане театрне вара пӗчӗк куракансем кӑна мар, вӗсене курма ертсе пыракан аслисем те кӑмӑллаҫҫӗ.
«Ҫӑварни уявӗ ӗлӗкренпех пырать. Ҫак вӑхӑтра хӗллепе ҫуркунне тӗл пулаҫҫӗ, тавлашаҫҫӗ, вӑй виҫеҫҫӗ, урӑхла каласан, кӗрӗкпе сӑхман тӗл пулаҫҫӗ. Ҫӑварни тени, тепӗр майлӑ, «ҫу эрни», «хӗле ӑсатни, ҫуркуннене кӗтни», — тесе ӑнлантарнипе пуҫланӑ Вӑрнар районӗнчи Хирпуҫ ял тӑрӑхӗ хӑйсем патӗнче ҫав уява кӑҫал епле палӑртнине паллаштарассине.
Чӑн та, Ҫӑварни эрнинчи кашни кунӑн хӑйӗн пӗлтерӗшӗ пур: тунтикун тӑвансем, тус-йыш пӗр-пӗринпе тӗл пулнӑ, хӗвел питлӗ икерчӗпе чей ӗҫнӗ; ытларикун хуйхӑ-суйхӑ ҫинчен манса кайса вылянӑ, кулнӑ; юнкунпа кӗҫнерникун кашни килтех тутлӑ апат-ҫимӗҫ пӗҫерсе ҫинӗ, тӑвансем пӗр-пӗрин патне хӑнана ҫӳренӗ; эрнекун ҫамрӑк мӑшӑрсен упӑшкисем арӑмӗсен амӑшӗсене хӑйсем патне хӑнана чӗнсе икерчӗпе сӑйланӑ, юрама тӑрӑшнӑ; шӑматкун хӗр-пултӑрсем пӗрле пухӑнса икерчӗ, кукӑль пӗҫерсе ҫинӗ, юрӑ юрланӑ; вырсарникун — кӗҫӗн Ҫӑварни, ялӗпех хӗле ӑсатнӑ, ача-пӑча катаччи чупнӑ.
Авалтан килекен йӑлапа Хирпуҫ ялӗнче уяв иртнӗ. Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.Н. Терентьев, ял старости Л.П. Харитонова, ӗҫ ветеранӗ И.
«Ҫӑлкуҫ» кафере паян чӑвашсен Ҫӑварнине уявласа пылпа икерчӗ ҫирӗҫ. Мероприятие Чӑваш наци культурин «Сӑвар» фончӗ йӗркелерӗ.
Чи малтанах пухӑннисем Шупашкарти Арбат урамӗнче вырнаҫнӑ юпа патне кайса ваттисене ҫӑкӑрпа асӑнчӗҫ, кӗлӗ сӑмахӗсене каларӗҫ. Тӗлпулӑвӑн малалли пайӗ ӑшӑ кафере иртрӗ — чӑваш наци юхӑмӗнче палӑрнӑ ҫынсем «Алран кайми, аки-сухи» юрра ушкӑнпа юрларӗҫ, ваттисене асӑнчӗҫ, хӗле ӑсатса ҫӑва хӑвӑртрах ҫитме йыхравларӗҫ.
Нумаййӑн пухӑнмарӗҫ пулин те чӑвашлӑх умӗнче тӑракан ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явма та вӑхӑт тупрӗҫ: Конституцирен «патшалӑх» сӑмаха кӑларса пӑрахнине, вӑл республикӑна мӗнле витӗм кӳнине, ӑна тавӑрма мӗн-мӗн тума пултарнине. Ҫитес вӑхӑтри мероприятисем пирки те сӑмах пулчӗ, вӗсене ҫитсе кашни хӑйӗн сумлӑ сӑмахне калама пулчӗ.
Раҫҫейӗн маркетологӗсен гильдийӗн канашӗн пайташӗ Николас Коро сӑнанӑ тӑрӑх, Раҫҫей арҫынӗсем хӑйсен мӑшӑрӗсене парнепе савӑнтарма пӗлмеҫҫӗ. Ҫавна курах кашни виҫҫӗмӗш хӗрарӑм хӑйне Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ ячӗпе парнеленӗ косметикӑпа парфюма лавккана тавӑрса пама хатӗр.
Кун пек пӗтӗмлетӳ патне пӗлтӗрхи пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗ хыҫҫӑн хӗрарӑмсен хушшинче ирттернӗ ыйтӑм хыҫҫӑн ҫитсе тухнӑ.
Маларах асӑннӑ гильди тӗпчевӗ тӑрӑх, парнен пӗрре виҫҫӗмӗш пайӗ кухньӑпа ҫыхӑнни, йӑлари техника тата ҫипуҫ, парфюмерипе косметика. «Чечек уйрӑм парне шутланмасть. Ӑна мӗнпе те пулин пӗрле параҫҫӗ», — тенӗ эксперт «Русская служба новостей» (чӑв. Хыпарсен вырӑс служби) радиостанцие.
Николас Коро суту-илӳ сечӗсен прогнозне тӗпе хурса кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗ валли парне туянма арҫынсем пӗлтӗрхинчен 15 поцент ытларах тӑкакланӗҫ тесе каланӑ. Анчах ку вӑл «пӑхаттирсем» хаклӑрах парне туяннипе ҫыхӑнман. Парнине вӗсем йӳнӗрехпе илме тӑрӑшаҫҫӗ-ха. Апла пулсан ҫакӑ тавар хакланнине палӑртать тесе ӑнланмалла ӗнтӗ.
Николос Коро арҫынсем премиум сегменчӗллӗ гаджетсем парнелессе шанма сӗнмест.
-6.7 °C