«Idel.Реалии» сайтра Виталий Станьял ертсе пыракан Чӑваш ваттисен тӗп канашӗ шкулсенче чӑваш чӗлхине вӗренттерессипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва ҫӗршыв ертӳҫисен ячӗпе шӑрҫаланипе ҫыхӑннӑ ӑнланманлӑх пирки каласа кӑтартнӑ. Унта Чӑваш халӑх сайтӗнче чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай сӑмахӗсене те илсе кӑтартнӑ: «Нумаях пулмасть эп ЧР пуҫлӑхӗн сайтӗнче Кураковпа Игнатьев тӗл пулнине ҫирӗплетекен видеона куртӑм. Хӑрушӑ! Кураков ӗмӗрӗ тӑршшӗпех политика ... (сӑмахӗ илемлӗ мар та, кунта ҫырмӑпӑр. — Авт.) пулнӑ. Кун пирки пурте пӗлеҫҫӗ. Анчах та Кураков КУ ӖҪРЕ халь хӑйӗнчен те иртсе кайрӗ. Халь, пур чӑвашӑн та Тӑван Чӗлхемӗре хӳтӗлемелле чухне, вӑл, намӑссӑр, Станьяла питлет, «тӑрӑ шыв» ҫине кӑларать.
Паянтан пуҫласа маншӑн Кураков текен чӑваш ҫук! Кун пирки эп ӑна тин кӑна шӑнкӑравласа каларӑм.
Станьялпа та нумаях пулмасть калаҫса илтӗмӗр.
Чыс та мухтав вилӗмсӗр Виталий Станьяла!», — тесе поэт сайтӑн хурал кӗтесӗнче каланине «Idel.Реалии» ӳкерчӗк евӗр илсе кӑтартнӑ.
Иркутск тарӑхӗнчи чӑвашсем этнокараокене хутшӑнма чӑвашсен ушкӑнне пухнине пӗлтереҫҫӗ. Унта лекес тесен конкурс витӗр тухмалла. Унӑн пӗрремӗш тапхӑрӗ — ас-тӑн вӑййи. Слайдра кӑтартнӑ халӑх инструменчӗсене пӗлмелле. Конкурсӑн иккӗмӗш тапхӑрӗ — «Угадай мелодию» (чӑв. Ҫемме уйӑр) мелпе караокене хутшӑнмалла. Ҫав вӑхӑтра тӗнчери халӑхсен тӗрлӗ чӗлхипе караоке мелӗпе юрламалла. Куҫарӑвӗ кириллицӑпа пулӗ.
Конкурса хутшӑнакан чӑвашсен чӑваш чӗлхипе юрлама хатӗрленмелле. Этнокараокене раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 18 сехетре ирттерӗҫ. Вӑл Иркутскри Гагарин урамӗнчи 11-мӗш ҫуртри «Нежный бульдог» ресторанта пулӗ. Йӗркеӳлӗҫӗсем этнокараоке кӑсӑклӑ та савӑнӑҫлӑ пуласса шантарса унта хутшӑнма кӑмӑлтан йыхравлаҫҫӗ.
Юрий Янилкин блогер Фейсбукри хӑйӗн страницинче темиҫе кун каярах Чӑваш Енӗн культура министрӗн Константин Яковлевӑн ячӗпе ҫыру вырнаҫтарнӑ. Унта вӑл Ютуб видеохостингра ofizery канала тытса пынине пӗлтернӗ. 6 ҫул ӗҫлекен канал чӑваш культурин, эстрадин, классика музыкин, ӳнерӗн ҫитӗнӗвӗсемпе паллаштарнине палӑртнӑ. Каналпа паллашма ҫырӑннисен шучӗ 1700-тен иртнӗ, куллен 2 пине яхӑн ҫын унти видеосене пӑхать-мӗн. Ултӑ ҫулта канала 2,5 миллион хут пӑхнине, унта 5 пине яхӑн видео пулнине те асӑннӑ.
Каналта Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн симфони оркестрӗн 85 ҫулхи юбилей концертне те вырнаҫтарнӑ иккен. Анчах автор правине пӑснӑ тесе видехостинга ҫӑхавлакансем тупӑннӑ, хостинг канала хупасси пирки блогера асӑрхаттарнӑ.
Каярах ҫак ыйту татӑлнӑ. Театрӑн ертӳҫисем ҫӑхавламанни, унта ӗҫлекенсем кӑмӑлсӑрланни палӑрнӑ.
Паян, чӳкӗн 17-мӗшӗнче, «Асам» III кинофестивале пӗтӗмлетӗҫ, ҫӗнтерӳҫисене чыслӗҫ. Вӑл 13 сехетре «Ҫеҫпӗл» кинотеатр ҫуртӗнче иртмелле.
Чӑваш халӑх сайчӗ сире хӑш номинацире кам мала тухнине онлайн мелӗпе пӗлтерсе тӑрӗ! Пирӗнпе пулсан эсир хыпарсене чи малтан пӗлӗтӗр!
Ҫакӑнпа эпир хамӑр онлайна вӗҫлетпӗр. Тепӗр кинофестивальччен!
Марат Никитинӑн тепӗр фильмне чӑваш халӑхӗ пирки ӳкерме шантарчӗҫ.
Гран-при кӑҫал та Марат Никитин фильмне лекрӗ. FUGA фильм тивӗҫрӗ.
Гран-при париччен хисеп хучӗсемпе чысларӗҫ.
Сцена ҫине Ултиар Цыпленков хӑпарать. Вӑл ҫӗнтерӳҫе пӗлтерӗ.
Дуняша стайлсем юрланӑ хыҫҫӑн гран-при кама лекнине пӗлтерӗҫ. Кама лекессине ӑнлантӑр та ӗнтӗ пуль? Куракансем вӑл фильма пысӑк хак панӑччӗ, ӑна ҫитекеннисем ҫук тенӗччӗ.
Халь ӗнтӗ гран-при ҫеҫ юлчӗ пулас. Пирӗн вулакансем кинофестивальпе ытлашши кӑсӑкланмаҫҫӗ пулас, нихӑште хӑйӗн шухӑшне пӗлтермерӗ-ха.
Куракансен кӑмӑлне кайнӑ фильмсем: "Движение в Чебоксарах" тата "Дамский угодник".
Андрей Армант оператора ("Битва за Новоюжку") тата Алексей Енейкина ("Пирӗн пуласлӑх туслӑхра") чысларӗҫ.
"Шанчӑк" номинаципе Николай Медведьев чыслать.
Купӑсҫи - Егор Матвиевский.
Чи лайӑх илемлӗ фильм тесе "Битвӑ за новоюжку. Политик" пӗлтерчӗҫ. Режиссерсем: Юрий Спиридонов тата Дмитрий Цыганов.
Чи лайӑх докуменлӑ фильм - "Шагнувшие в бессмертие". Реж. В. Васильев.
Чи лайӑх кӗске фильм - "Мэтр". Леонид Трифонов чыслать.
Тӑхтав вӑхӑтне "Янташ" ушкӑна пачӗҫ.
Арҫын рольне чи ӑста выляканӗ вара - Василий Павлов (Ехрем хуҫа)
Зоя Аристархова хӗрарӑм рольне чи ӑста вылякан тесе пӗлтерчӗҫ. (Йӑх вӑрманӗ)
Иккӗмӗш планри арҫын рольне чи ӑста вылякан Сергей Трапыцын.
Анна та Демьян та тухмарӗҫ, инҫетрисем иккен.
Иккӗмӗш планри хӗрарӑм рольне чи ӑста вылякан - Анна Троянская (FUGA).
Эпизодлӑ арҫын рольне чи ӑста вылякан - Демьян Корягин. Мэтр кинори.
Эпизодлӑ хӗрарӑм рольне чи ӑста вылякан - Римма Гаврилова
Чи лайӑх вылякансене сцена ҫине кӑлараҫҫӗ. Светлана Асамат чыслать.
И лайӑх сасӑ режиссерӗ - Алексей Гордеев. ("Мэтр" фильм)
Илтимер Иосиф Трера пурнӑҫ ҫулне тупма пулӑшнӑшӑн тав турӗ.
Чи лайӑх монтаж режиссерӗ - Виктор Чугаров.
Чи лайӑх оператор - Илтимер Ефремов.
Чи лайӑх композитор - Фуга фильм кӗвӗҫи - Ян Тараненко тата Илья Чесноков
Чи лайӑх сценаришӗн Татьяна Ильина тивӗҫрӗ. Николай Угаслов чысларӗ.
Пӗрремӗш вырӑна Иванова Ирина (Шупашкар), иккӗмӗш - Бабичева Диана (Питӗр), виҫҫӗмӗш - Слепых Юлия (Ӗренпур). Иккӗшӗ инҫетрен ҫитеймен.
Халь плакатсен ӑмӑртӑвне пӗтӗмлетеҫҫӗ. Праски Витти чыслать.
Кӳлепене кӑҫал чи малтан пирӗн Лапсар тӑрӑхӗнчи ҫын тивӗҫрӗ :)
Ятарлӑ номинаци. Чӑваш кино ӳнерне алаталтарнӑшӑн ятарлӑ парнене Леонид Трифонова чысларӗҫ. Культура министрӗн ҫумӗ чысларӗ.
Жюри пайташӗсемпе паллаштараҫҫӗ.
Конкурса хутшӑннӑ ӗҫсемпе паллаштараҫҫӗ.
Чӑваш пикисем фестиваль кӳлеписене илсе тухрӗҫ.
Ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем "Чӗрӗ сас" спектакльти пӗр пая лартаҫҫӗ.
В 1930-х годах чувашскому кино пришел кирдык терӗ, паян вара вӑл чӗрӗлчӗ терӗ. Пурне те ӑнӑҫу сунчӗ.
Сцена ҫине Иосиф хӑй тухрӗ.
Аса илтеретпӗр, ку фильмри тӗп роле Иосиф Трер вылянӑ.
Пуҫланчӗ. "Ҫеҫпӗл" фильм кӑтартаҫҫӗ.
Иртнӗ ҫулсенче чыславра халӑх уҫнинчен сахалрахччӗ. Кӑҫал вара ку ҫитменлӗхе пӗтернӗ. Залра халӑх уҫнӑ вӑзӑтринчен те ытларах.
Николай Угаслов ҫитрӗ. Министрсем пулмаҫҫӗ пулас. Культура министрӗн ҫумӗ ҫитмелле. Яковлев командировкӑран таврӑнайман терӗҫ.
Сӑмах май зал паян та лӑк тулли пулӗ. Пӗчӗк ҫав ку зал.
Чыслав вӑхӑтӗнче фотосем пулмӗҫ пуль. Ҫыхӑну кунта япӑхрах.
Сирӗн шутпа хӑш фильм гран-прине тивӗҫӗ? Комментарисенче ҫырӑр. //пире пӗлтерчӗҫ ӗнтӗ, анчах эпир сире халех каламӑпӑр. Тӑхтама тивӗ.
Кинофестивале чаплӑн мӗнле уҫнипе паллашма пултаратӑр: chuvash.org/news/17424.html — ӑна та эпир онлайн мелпе ҫутатса пытӑмӑр.
Чи малтанах аса илтерер, пӗлтӗрхи кинофестивальте гран-прине Владимир Карсаковӑн «Сурӑм хӗрӗ» тивӗҫнӗччӗ; виҫӗмҫул — Марат Никитинӑн «Хорло» фильмӗ.
Пӗрремӗш ҫавра. Кам эс – Хӗвел ачи е лӑпӑр-лапӑр?..
«Тин вара ҫунса, ялкӑшса чӑвашӑн кӗтнӗ Хӗвелӗ тухӗ те Чӑваш ҫӗрне, нумай асап курнӑ ҫӗре, хӑй ҫуттипе ачашласа, ҫутатса ярӗ!..» (Ҫеҫпӗл Мишши. Пирӗн вӑй, 1918).
Совет Союзӗнче ҫӗн йӗркелӳ (перестройка) пуҫланнӑранпа (1985 ҫултан) чӑвашӑн кӗтнӗ Хӗвелӗ тӳпене хӑпарчӗ. 1987–1993 ҫулсенче Чӑвашӑн кӗтнӗ хӗвелӗ енне эпир, Ҫеҫпӗлӗмӗр калашле, Чӑваша юратса тапакан чӗреллисем, питпе ҫаврӑннӑччӗ, чӑвашлӑх ӑшшине, вӑйне туйнӑччӗ… «Чӑваш!.. / Ҫӗклен те ҫунатлан! / Куҫна тӗлле хӗвел ҫине» (Ҫеҫпӗл Мишши. Чӑваш! Чӑваш!.. 1921). «Вӑхӑт ҫитӗ, вӑхӑт пулӗ…» тенӗ Ҫеҫпӗл. Вӑхӑт иртсен (Мартин Хайдеггерла каласан, пур-ӑн-ӑ(ӗ)ҫ (бытие) пирки мансан – seinsvergessenheit) Чӑвашӑн кӗтнӗ хӗвелне эпир асӑрхами пултӑмӑр. Хӑнӑхрӑмӑр, йӗркеллӗ япала пек йышӑнтӑмӑр…. Чӑвашӑн кӗтнӗ Хӗвелӗ ӗмӗрех тӳпере пулӗ терӗмӗр пулмалла…
«Заставлять человека учить язык, который для него родным не является, так же недопустимо, как и снижать уровень и время преподавания русского в школах национальных республик РФ.
Паян — паллӑ поэтӑмӑр Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑ кунӗ. Ҫут тӗнчене вӑл 1899 ҫулта килнӗ. Ҫак кун Шупашкарти палӑк патӗнче яланах халӑх пухӑнать — чӑваш халӑхӗн хастарӗсем кӑҫал та ҫак лаптӑка пуҫтарӑнчӗҫ. Ҫамрӑксем те пурччӗ, тӳре-шара та.
Уява Валери Туркай халӑх поэчӗ ертсе пычӗ. Тухса калаҫакансен йышӗнче ЧППУ ректорӗ Владимир Иванов, паллӑ чӑваш поэчӗсем Раиса Сарпи, Юрий Сементер, чӑваш халӑх ҫыравҫи Анатолий Кипеч, ЧНК вице-президенчӗ Тимӗр Тяпкин, Петӗр Хусанкай ывӑлӗ Атнер Хусанкай тата ыттисем тухса сӑмах каларӗҫ. Чӗлхе ыйтӑвне те хускатрӗҫ — Мускав тӳри-шарисен политикипе килӗшменни пирки пӗлтерчӗҫ. Лапкӑ пурӑннӑ ҫӗртех ҫак ыйтӑва ҫӗклени халӑхсем хушшинчи хирӗҫӗве ҫӗкленине каларӗҫ. «Эпир вырӑс чӗлхине хирӗҫ мар, ҫапах та пирӗн тӑван чӗлхе халӑхӑмӑрӑн тӗп пуянлӑхӗ», — терӗ Валери Туркай.
Уява Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввине пӗрле вуланипе тата чечек хунипе вӗҫлерӗҫ.
Фонограммӑпа юрлакансене «Контактра» халӑх тетелӗнчи «Киремет tv» ушкӑнра арҫын ачаран тӗслӗх илме сӗннӗ. Хӑйӗн ятне пытарса Шӗвӗртӳк аппа тесе ҫыракан ҫав этем ҫапла ҫавӑрттарнӑ: «Пустуях калаҫҫӗ: куракан фонограмма плюспа юрланине йӗркеллӗ пулӑм евӗр йышӑнать, хӑнӑхрӗ тесе. Ҫакна хирӗҫлес килет. Ҫынсем искусствӑллӑ хӑтланусенчен йӑлӑхрӗҫ, вӗсем чӑн-чӑннине курасшӑн. Полина Борисовӑн концертӗнче эпӗ хам асӑрхарӑм ҫакна.
Полина ашшӗпе пӗрле номер хатӗрленӗ. Раҫҫей культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Геннадий пичче купӑс каласа хӗрӗпе пӗрле халӑх юррине шӑрантарчӗ. "Ҫапла мӗн пӗчӗкрен аттепе пӗрле юрласа ӳснӗ эпӗ", - аса илчӗ Полина. Вӗсене зал тӑвӑллӑн алӑ ҫупрӗ. Чи лайӑх номер пулчӗ вӑл маншӑн. Патреккелтен ҫитнӗ фольклор ушкӑнне те лайӑх йышӑнчӗ куракан. Полинӑн ывӑлӗ Максим, амӑшӗн пӗр концертӗнчен те юлманскер, хальхинче «Кампур» юрра шӑрантарчӗ. Хӑйсене чӑваш эстрадинче ят-сум ҫӗнсе илнӗ тесе шутлакан юрӑҫсене ҫак арҫын ачаран тӗслӗх илме сӗнес килет: Максим пек чӗрӗ сасӑпа юрлӑр! Вара сирӗншӗн те алӑ ҫупма ӳркенмӗҫ».
Ыран, чӳкӗн 16-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑ кунӗ. Ҫак кун кашни ҫулах тӗрлӗ мероприятисем иртеҫҫӗ. Кӑҫал та пурне те Ҫеҫпӗл Мишши палӑкӗ умне чечексем хума йыхравлаҫҫӗ. Пуҫламӑшӗ — 9 сехетре.
Хальхи вӑхӑтра чӑваш чӗлхине вӗрентесси енӗпе, чӑваш чӗлхин статусне пӗчӗклетесси енӗпе питӗ хытӑ пусӑрӑнтарнӑ вӑхӑтра чӗлхе пирки те сахал мар тухса калаҫакансем пулӗҫ.
Ҫеҫпӗл Мишши палӑкӗ умне чечек хунӑ хыҫҫӑн сумлӑ делегаци КАнаш районне, паллӑ поэтӑмӑр ҫуралнӑ тӑрӑхне ҫул тытӗ.
Чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Тутапстанри Пӑва районӗнчи Кипеккассинче «Пӑва районӗнчи чӑваш пики — 2017» титулшӑн ӑмӑрту пулса иртнӗ.
Тӳрере культура управленийӗн ертӳҫисем, Пӑва тӑрӑхӗнчи Чӑваш наципе культура центрӗн ертӳҫи Владимир Ильин, Рункӑ ял хутлӑхӗн пуҫлӑхӗ Роберт Гордеев, 2017 ҫулхи «Уяв пики» Анастасия Павлова, 2016 ҫулхи «Раҫҫей чӑваш пики» Ксения Романова пулнӑ.
Сцена ҫинче ултӑ хӗр тухнӑ. Спонсорсем хушшинче чӳречепе алӑк кӑларакансем те, ылтӑн сутакансем те, усламҫӑсем те пулнине пӗлтерет «Сувар» хаҫатра Константин Малышев.
Тӗрлӗрен номинацире мала тухнисене ювелир салонӗнче тавар туянмалӑх 5 пин тенкӗлӗх сертификат панӑ.
Мӑкӑр шкулӗнче 11-мӗш класра вӗренекен Екатерина Тюплина мала тухнӑ. Екатерина кӑҫал «Тӑхӑрьял шӑпчӑкӗнче» те палӑрнӑ, ҫитес ҫул ҫуркунне Хусанта иртекен «Тутарстанри чӑваш пики» конкурсра Пӑва районӗн чысне хӳтӗлӗ.
«Раҫҫей чӑваш пики» конкурса кӑҫал раштав уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ирттерӗҫ. Кун пирки Чӑваш наци конгресӗн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева паян Фейсбукра ҫырнӑ.
«Раҫҫейри чӑваш наци культура автономийӗсене, Чӑваш Республикинчи районсенчи ЧНК уйрӑмӗсене тата «Чӑваш пики» конкурсӑн вырӑнти ҫӗнтерӳҫисене пӗлсе тӑма!», — палӑртса каланӑ ҫав хыпарта.
Аса илтерер, маларах ӑна чӳк уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ирттерме палӑртнӑччӗ, халӗ ӑна раштав пуҫламӑшне куҫарнӑ. Конкурс Шупашкарти культурӑпа ӳнер искусствисен институтӗнче иртӗ.
«Раҫҫей чӑваш пики» ятшӑн тупӑшас шухӑшлӑ пикесен congress21@mail.ru электрон пуштӑпа чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗччен ыйту ҫырмалла е ЧНКна кӗрсе тухма та пулать.
Ыйтса пӗлмелли телефонсем: (8352) 62-35-61, 89199725359, 89278447648.
-13.7 °C
