Трак тӑрӑхӗнчи шкулсенче пилеш пухасси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ — ак ҫак кунсенче те Красноармейскинчи вӗренӳ учрежденийӗ таврашӗнче ӳсекен пилеш йывӑҫҫисем тавра шкул ачисем пухӑнчӗҫ. Ӗҫе ертсе пыраканӗсем — С.Н. Дмитриева класс ертӳҫи тата социаллӑ педагог М.И. Кириллова.
10-мӗш класра пӗлӳ пухакансем пилеш пухма уроксем хыҫҫӑн пуҫтарӑннӑ. Ӗҫ кал-кал пынӑ май тупӑшӗ те сахал мар — патшалӑх валли вӗсем пурӗ 50 килограмма яхӑн пуҫтарма ӗлкӗрнӗ.
Пилеш йышӑҫӗ пирӗн тӑрӑхра сахал мар ӳсет. Ятарласа лартнисем те чылай тӗл пулаҫҫӗ — ара чӑваш тӗнче курӑмӗпе ҫак йывӑҫран усал-тӗсел те хӑрать-ҫке. Ҫӳллӗшпе пилеш 20 метра яхӑн ӳсме пултарать. Ҫупа ҫӗртме уйӑхӗнче чечеке ларать те ҫырлисем — сапакӑн-сапакӑн пухӑннисем — авӑн-юпа уйӑхӗсенче пиҫеҫҫӗ.
Тутарстанӑн Ҫӗпрел районӗнчи Ҫӗнӗ Упи ялӗ ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне ырӑ хыпарпа пуҫларӗ тесе пӗлтерет «Сувар» хаҫат. Тунтикун, авӑнӑн 2-мӗшӗнче, кунта ҫӗнӗ шкул ҫуртне тума пуҫланӑ. Ку вырӑнти халӑха калама ҫук пысӑк савӑнӑҫ кӳчӗ тесен те йӑнӑш пулмӗ пуль.
Упи ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А. Яруткин каласа панӑ тӑрӑх шкул кӑна мар, ялта ача пахчи те, фельдшерпа аккушер пункчӗ те пулмалла. Алексей Егорович ҫӗнӗуписен ӗмӗтне пурнӑҫласа ялта ҫӗнӗ шкул тума пуҫланӑшӑн Тутарстанӑн Президентне Р.Минниханова, район администраци пуҫлӑхне А.Шадрикова тав сӑмахӗсем каланӑ.
Паян, авӑнӑн 1-мӗшӗнче Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Вӑрмар районӗнчи Аслӑ Пинер ялӗнче 160 ача вӗренмелли шкула уҫнӑ ҫӗре хутшӑннӑ.
Ҫӗнӗ шкул ҫуртне 1929 ҫулта хута янӑ ҫурт вырӑнне лартнӑ. Ҫак ӗҫе «Республикӑри ялсен социаллӑ аталанӑвӗ» программӑпа килешӳллӗн пурнӑҫланӑ, пурӗ 107,6 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Ҫӗнӗ шкулта хӑтлӑ вӗренӳ пӳлӗмӗсем, ҫӑвӑнма, хӑвӑнса тӑхӑнӑма май паракан спорт залӗ, акт залӗ, апатланмалли пӳлӗм, медицина блокӗ пур тата ытти те. Шкул таврашӗнче вара спорт площадки, пахча-ҫимӗҫ ӳстермелли йӑрансем, ӑшӑту котельнийӗ, икӗ урапа кӗртсе лартмалли гараж вырнаҫнӑ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче шкула Аслӑ Пинерпе Вӑтакас ялӗнчи 90 вӗренекен пӗлӳ пухма тытӑнӗ. Михаил Игнатьев шкул ачисемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсене, вӗрентекенсен шкул коллективне пӗлтерӗшлӗ пулӑмпа саламланӑ, Аслӑ Пинер ял тӑрӑхӗн пӗр кунта 3 уяв — Пӗлӳ кунӗ, 2013–2014 ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫывхарни тата шкул уҫӑлнӑ — пулнине палӑртнӑ.
Кӗркуннен пӗрремӗш кунхине вӗренекенсемпе студентсем валли хӑйӗн алӑкӗсене пӗтӗмӗшлӗ пӗлӳ паракан 490 шкул, 11 пуҫламӑш профессилӗ вӗренӳ учрежденийӗ, 26 (пӗтӗмпе вӗсем — 31) вӑтам профессилӗ вӗренӳ учрежденийӗ тата 12 аслӑ пӗлӳ паракан учреждени уҫӗ. Авӑн 2-мӗшӗнче вара уяв линейкине 5 вӑтам профессилӗ вӗренӳ учрежденийӗпе 9 аслӑ пӗлӳ паракан учрежденийӗ ирттерӗ.
Пӗлӳ кунне уявланӑ ҫӗрте тата ҫамрӑксем йышлӑ ҫӳренӗ вырӑнсенче йӗркене 800 яхӑн полици ӗҫченӗ тытса пырӗ. Унсӑр пуҫне ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне 100 ытла яхӑн ҫул-йӗр хурал службипе, патшалӑх инспекци йӗркелесе пырӗ.
Сиссе те юлаймарӑмӑр ҫуллахи кунсем хыҫа та юлчӗҫ. Кӗркунне ҫитнӗрен ӳсекен ӑру пӗлӳ илме вӗренӳ учрежденийӗсене ҫул тытрӗ. Вӗренӳ ҫулӗн пахалӑхне ӳстерес тӗллевсемпе республикӑра тӗрлӗ саккун проекчӗсем пурнӑҫа кӗнӗ. Вӗсенчен пӗри вӑл — шкулсене ҫӗнӗ автобуссемпе тивӗҫтересси.
Кӗҫнерникун, ҫурлан 29-мӗшӗнче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремре Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев республика шкулӗсене 22 шкул автобусӑн уҫҫисене панӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятире Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов тата Хула кунӗнче массӑллӑ ирхи вӑй-хал хусканӑвне йӗркелеме пулӑшнӑ волонтёрсем хутшӑннӑ.
Михаил Игнатьев вӗрентекенсене тата шкул ачисемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫывхарнӑ ятпа саламланӑ тата «Шкул автобусӗ» проекта пурнӑҫа кӗртнӗрен республикӑра 60% автобус ҫӗнӗлнине палӑртнӑ, кӑҫал шкулсем пурӗ 44 автобуспа хуҫаланнӑ имӗш.
Унсӑр пуҫне Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов Хула кунӗнче массӑллӑ ирхи вӑй-хал хусканӑвне 28 250 ҫын хутшӑннине пӗлтернӗ, ҫапла вара ҫак кӑтарту Раҫҫей тата Европа рекордне кӗнӗ.
Ӗнер, ҫурлан 22-мӗшӗнче, Шупашкара вӗренӳ тата ӑслӑлӑх ӗҫӗн пайне сыхлакан федераллӑ службӑн ҫӗнӗ ертӳҫи Сергей Кравцов килсе ҫитнӗ. Талӑк хушшинче вӑл Чӑваш Республикин Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа тӗл пулнӑ, ача ҫурчӗпе психологи-вӗренӳ реабилитацийӗпе коррекци центрне кӗрсе тухнӑ. Унсӑр пуҫне ӗнер республика тӗп хулинче вӗрентекенсен конференцийӗ иртнӗ, Сергей Кравцов унта та тухса калаҫнӑ.
— Чӑваш Республикинчи вӗренӳ системи лайӑх аталану кӑтартать, унсӑр пуҫне федераллӑ проектсенчен нумайӑшне те хутшӑнать. Сирӗн тӑрӑхра пуҫтарнӑ сӑнава ҫӗршывӑн ытти хуласемпе ялсенче те усӑ курма мелле пулӗ, — тенӗ ертӳҫӗ.
Сергей Кравцовпа Михаил Игнатьев республикӑра вӗренӳ системине аталӑнтарас ыйтӑва татса панӑ. Республика Элтеперӗ вӗрентекенсен шалу укҫи мӗнлерех ӳсни ҫинчен ӑнлантарса панӑ тата ҫӗнӳ вӗренӳ ҫулӗ тӗлнӗ пӗтӗм шкул ачасене йышӑнма хатӗр пулассине шантарса каланӑ.
Вӑрнар районӗнчи Мӑн Явӑш шкул ачисем совет самани вӑхӑтӗнчи шкул формипе ҫӳреме тытӑнӗҫ. Кун пек пӗтӗмлетӳ патне учительсемпе ашшӗ-амӑшӗ пӗр шухӑшлӑн пырса тухнӑ.
Вӗсен шучӗпе, хурапа шурӑ е хӑмӑрпа шурӑ тӗслӗ кӗпепе саппун хӗрачасене питех те илем кӳрет. «Тепӗр тесен, ӑна ҫӗлеттерме те ытлашши тӑкакланма тивмӗ», — тӗв тунӑ вӗсем.
Ҫапах та арҫын ачасен форми епле пулӗ-ши — кун пирки информацире асӑнман...
Ӗнер, ҫурлан 20-мӗшӗнче, 11 сехетсенче Вӑрнар районӗн полици хурал пайне палламан ҫын шӑнкӑравланӑ. Вӑл Ярмушка ялӗнчи шкулта бомба вырнаҫтарнӑ тесе пӗлтернӗ.
— Ҫав вӑхӑталла асӑннӑ шкулта икӗ-виҫӗ ҫын кӑна пулнӑ. Арҫын ача полицие вырӑнти таксофонран шӑнкӑравланӑ. Кун йышши пӑтӑрмахпа эпир пӗрремӗш хут тӗл пултӑмӑр, — пӗлтерет Ярмушка ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ.
Учреждение килсе ҫитнӗ полици ӗҫченӗсем шкул лаптӑкне тӗплен пӑхсан тухнӑ, анчах та бомба таврашне асӑрхаман. Вара йӗрке хуралҫисем суя пӗлтерӗве хыпарлакана шырама тытӑннӑ. Шӑнкӑравлаканни иккен Пӑрачкав районӗнче пурӑнакан 12 ҫулхи шӑпӑрлан пулнӑ. Вӑл Ярмушка ялӗнче хӑйӗн тӑванӗсем патӗнче хӑнара пулнӑ. Хӑйӗн суя шӑнкӑравне арҫын ача «полици ӗҫченӗсем мӗнле ӗҫленине курас килетчӗ» тесе ӑнлантарнӑ.
Суя пӗлтерӳшӗн явапне ачан ашшӗпе-амӑшӗн тытмалла пулӗ.
Ачасен интересӗсене хӳтӗлессипе туса ирттермелли ӗҫсене пурнӑҫлассипе ҫак эрнере координаци канашӗн ларӑвӗ иртнӗ. Республикӑн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов унта сусӑр ачасен пурнӑҫне ҫӑмӑллатас ыйтусем тавра тухса калаҫнӑ.
Хальхи вӑхӑтра пирӗн республикӑра сусӑр ачасен хисепӗ 5 пине яхӑн. Вӗсенчен 1 150-шӗ — шкул ҫулне ҫитменнисем. Сусӑрсене вӗрентме ятарлӑ учрежденисем пур. Хӑшӗсем вара муниципалитет шкулӗсенче те ӑс пухаҫҫӗ. Пӗлтӗр вӗсенче 2 100 ача вӗреннӗ. Ку йышран 210-шӗ пӗлӗве дистанци мелӗпе шӗкӗлченӗ, 507-шӗ патне учительсем киле пырса ҫӳренӗ. Ҫапах та сусӑрсене вӗрентессинче йӑлтах кал-кал теме ҫук. Шкулсенче логопедсемпе дефектологсем ҫитмеҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра ҫавӑн йышши 71 специалист тӑрӑшать. Вӗсенчен пысӑк йышӗ, 55 логопедпа дефектолог, тӗп хулари шкулсенче ӗҫлет, Ҫӗнӗ Шупашкарта — 6 специалист, Ҫӗрпӳ хулинче тата Ҫӗмӗрле районӗнче — 2-шер, Улатӑрпа Канаш хулисенче. Вӑрнар, Хӗрлӗ Чутай, Вӑрмар тата Шупашкар районӗсенче — пӗрер.
Лаптӑксене симӗслентерсе тирпей-илем кӗртес енӗпе Трак тӑрӑхӗнче ҫулленех курав-конкурс ирттереҫҫӗ.
Вӑл кӑҫал та ял тӑрӑхӗсем, предприятисемпе организацисем тата учрежденисем, уйрӑм ҫынсем хутшӑннипе 5 енпе иртнӗ. Курав-конкурса пурӗ 15 ӗҫ тӑратнӑ.
Номинацисемпе ҫӗнтерӳҫӗсен йышне камсем кӗнӗ-ха? Ялсене тирпей-илем кӗртессипе, акӑ, пӗрремӗш вырӑна Мӑн Шетмӗ, иккӗмӗшне — Упи, виҫҫӗмӗшне Кӗҫӗн Шетмӗ ялӗсем йышӑннӑ.
Организацисен территорийӗсене симӗслентерсе тирпей-йӗркене кӗртессипе малти виҫӗ вырӑна «Бытовик» АХО, Красноармейскинчи райпо тата «Чесла» ТМЯО тивӗҫнӗ — вӗсене I–II–III степеньлӗ дипломсемпе чыслӗҫ тата 10–5–3 пин тенкӗ укҫан преми парӗҫ.
Социаллӑ сферӑри учрежденисен территорийӗсене тирпей-илем кӗртессипе 1–2–3-мӗш вырӑнсенче Именкассипе Карай шкулӗсем тата «Парус» ача пахчи мала тухнӑ — вӗсене укҫа ытларах лекӗ — дипломсемсӗр пуҫне 20–10–5 пин тенкӗпе хаваслантарӗҫ.
Уйрӑм секторти урамсенче тирпей-йӗрке тӑвассипе Еншик Чуллӑ ял тӑрӑхне кӗрекен Именкассинчи К.
+25.3 °C