Чӑваш Енри ҫынсем ултавҫӑсен серепине тӑтӑшах ҫакланаҫҫӗ. Шупашкарта пурӑнакан 59 ҫулти арҫын та шӑнман пӑр ҫине ларса юлнӑ.

Пӗррехинче ун патне хӗр шӑнкӑравланӑ та укҫа тавӑрма пулӑшма шантарнӑ. Вӑл пирамидӑна хывнӑ укҫа-тенке тавӑрса пама пулӑшакан компани консультанчӗ-мӗн. Чӑнах та, унччен арҫын панкрута тухнӑ микрофинанс организацине укҫа хывнӑ пулнӑ.

Хӗр нухрата тавӑрма питӗ ҫӑмӑл пулнине ӑнлантарнӑ: телефон ҫине ятарлӑ программа кӑна лартмалла. Ӑна вӑл телефон ҫине ярса панӑ. Шупашкар ҫынни йӑлтах пурнӑҫланӑ та… каллех укҫасӑр тӑрса юлнӑ. Хайхискер хӗре онлайн-банка кӗмелли парольсене каланӑ. Темиҫе минутран ҫыхӑну татӑлнӑ, банк карточки ҫинчен 20 пин тенкӗ ытла «хырса» кайнӑ.

Транспорт реформи... Шупашкар пуҫлӑхӗсен хулари транспортра йӗрке тӑвас шухӑш пурри пирки калаҫӑвӗ нумая тӑсӑлчӗ. Хӑвӑрт туса ирттересшӗн пулчӗҫ те анчах ӗҫ ҫӑмӑл кусмарӗ. Чӑрмантараканни самай тупӑнчӗ пулас: хӑш-пӗр маршрутсемпе килӗшӳ вӑйӗ пӗтменни те, хӑлӑх хирӗҫ пулни те… Ҫавах та кӑҫалхи раштав уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче халӑх ӗҫе ҫӗнӗлле ҫӳреме пуҫларӗ. Хам та ҫак ҫӗнӗлӗхсемпе усӑ курса пӑхрӑм. Темиҫе кун автобуссемпе троллейбуссенче ярӑнса курнӑ хыҫҫӑн ҫуралнӑ шухӑшсене сире те пӗлтерес тетӗп.

Пӗрремӗшӗнчен, ман шухӑш ҫакнашкал: транспорт реформи кирлех пулнӑ пуль. Анчах ӑна мӗнле пурнӑҫлани ман кӑмӑла ҫавах каймасть. Чӑн та ҫынсем валли тӑвас тенӗ пулсан, эпӗ калӑпӑр, автобуссене темиҫе категорине ҫеҫ уйӑрнӑ пулӑттӑм. Троллейбуссене тивмӗпӗр, вӗсен ҫулне тем тесен те хӑвӑрт улӑштарма май ҫук, ҫавӑнпа сӑмах автобуссемпе маршруткӑсем ҫинчен. Пысӑк тата вӑтам автобуссемпе (пӗрремӗш ушкӑн) кашни «шӑтӑка» ярса илмелле пулнӑ, пӗчӗккисене вара (иккӗмӗш ушкӑн) — «комфорт» шайне хӑпартса. Ҫак самай тавлаштаракан иккӗмӗш ушкӑнра хӑвӑрт ҫӳрекен комфортлӑ пӗчӗк автобуссене ҫеҫ хӑварма сӗннӗ пулӑттӑм.

Малалла...

Раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче «Иван Яковлев ҫамрӑксен чӗринче» документлӑ фильма хӑтлӗҫ. Вӑл Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче 16 сехетре пуҫланӗ.

Фильма ӳкерессипе «Чӑвашкино» патшалӑхӑн киностудийӗ тата электрон документацийӗн архивӗ» хысна учрежденийӗ нумай ҫине тӑчӗ. «И.Я. Яковлев чӑваш халӑх чӗринче» республикӑри мероприятисен ярӑмне (ӑна Чӑваш Енӗн Культура министерстви хатӗрленӗ) пӑхӑнса ирттернӗ ӗҫ пулчӗ вӑл.

Фильма кӑҫалхи ака-авӑн уйӑхӗсенче ӳкернӗ. Ҫавна май Тутарстанри Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушкинче, Чӗмпӗр, Мускав, Шупашкар хулисенче, Шупашкар тата Елчӗк районӗсене ҫитнӗ.

Тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларнӑ ҫын ҫинчен, сӑмах май, халиччен чӑвашла документлӑ фильм ӳкермен-ха.

Ҫӗнӗ ҫул елкине лартма ӗлкӗртӗр-и? Ҫук тӑк туянма васкӑр. Кӑҫал Шупашарта чӑрӑш пасарӗсем 14 адреспа ӗҫлӗҫ. Чӗрӗ чӑрӑшсене Ҫӗнӗ ҫул умӗн икӗ эрне сутӗҫ.

Елка туянас тесен ҫак адрессемпе ҫитмелле: Гагарин урамӗ 29, Калинин урамӗ 100, Трактор тӑвакансен проспекчӗ 71, «Шупашкар» суту-илӳ ҫурчӗ, Ильбеков урамӗ 7/2, Эгер бульварӗ 47, Хусанкай урамӗ 22, Афанасьев урамӗнчи суту-илӳ картишӗ, «Салют» культура керменӗ, Энтузиастсен урамӗ 31, Эльгер урамӗнчи суту-илӳ комплексӗ, Мускав проспекчӗ 40, «Ахазов урамӗ» чарӑну, «Европа» лавкка умӗнчи лапам.

Палӑртмалла: пӗлтӗр чӑрӑшсене Шупашкарта 13 адреспа сутнӑ.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Шупашкарта Трактор савутӗнче инкек пулнӑ. Кӑнтӑрла, 13 сехет тӗлӗнче, ҫӑмрӑк арҫын шар курнӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ.

«1988 ҫулта ҫуралнӑ ҫамрӑк ҫынна пресс лапчӑтса лартнӑ. Унӑн кӗлеткин аялти пайӗ суранланнӑ. Ӑна васкавлӑ медпулӑшу пульницине илсе кайнӑ», - ҫапла пӗлтернӗ хаҫата. Арҫыннӑн сывлӑхӗ йывӑртарах.

Аса илтерер: виҫӗмкун Шупашкарта тепӗр инкек пулнӑ. «Кувшинка» микрорайонта хӗр 15-мӗш хутран ӳкнӗ. Телее, вӑл чӗрех. Хӗр пульницӑра выртать.

Чӑваш Енри ӗҫлев центрӗсене пӗрлештерме йышӑннӑ. Ку ыйтӑва ӗнер, раштавӑн 12-мӗшӗнче, иртнӗ Министрсен Кабинечӗ ӗнерхи ларӑвӗнче тишкерсе ырланӑ. Пӗрлештересси ҫинчен калакан ӗҫлӗ хута Иван Моторин премьер-министр ӗнерех алӑ пуснӑ.

«Шупашкар хулин халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрӗ» хысна учрежденине малашне «Чӑваш Енӗн халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрӗ» теме йышӑннӑ. Ята ылмаштарнипех ҫырлахман. Ҫав центр тытӑмне республикӑн районӗсемпе хулисенчи мӗнпур центра кӗртнӗ.

Чӑваш Енӗн Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, штата 57,8 единица таран чакарӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах 22 ҫӗнӗ единица кӗртӗҫ. Ӗҫлекенсен пӗтӗмӗшле йышӗ 318,5 штат единицинчен иртмелле мар. Ҫакна Правительствӑн йышӑнӑвӗнче пӑхса хӑварнӑ.

Шупашкарти Ленин районӗн прокуратури «ЭКО» тулли мар яваплӑ общество ӗҫне тӗрӗсленӗ. Организаци Ҫӗнӗ Шупашкарта килсӗр йытӑсемпе кушаксене тытас енӗпе ӗҫлет. Хула администрацийӗ унпа 400 чӗрчун тытмашкӑн ҫурла уйӑхӗнче килӗшӳ тунӑ.

Акӑ мӗн паллӑ пулнӑ: ҫурлан 13-мӗшӗнчен пуҫласа авӑнӑн 13-мӗшӗччен хуҫасӑр 75 чӗрчуна тытнӑ, вӗсене ҫавӑнтах яланлӑхах ҫывратса янӑ. Килӗшӳре палӑртнӑ тӑрӑх вара, йытӑсемпе кушаксене вӑхӑтлӑх пункта илсе ҫитермен. Килӗшӳре те кун пирки ҫырман-мӗн. Чӗрчунсене вӗлерни – саккуна пӑсни, тен, йытӑ е кушак килтен тухса тарнӑ, ӑна хуҫи шырать?

Прокуратура суда тавӑҫ тӑратнӑ, кун хыҫҫӑн организацие ҫапкаланчӑк чӗрчунсене тытма чарнӑ.

ҪҪХПИ сӑнӗ.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Шупашкарти «Ҫӗнӗ хула» микрорайонта инкек пулнӑ: вӑйпитти арҫынна ҫӑмӑл машина вилмеллех таптанӑ. Ҫул урлӑ юраман ҫӗрте каҫнӑскер авари вырӑнӗнчех вилсе кайнӑ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» портал хыпарлать.

Хайхи пӑтӑрмах каҫхи 7 сехет те 50 минут тӗлӗнче Шупашкар проспектӗнчи 15-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче пулнӑ. «Шкода Октавиа» маркӑллӑ ҫӑмӑл машина рулӗ умӗнче ларса пынӑ 33 ҫулти арҫын тӗттӗмре ҫул урлӑ чупса каҫакана асӑрхаса ӗлкӗреймен. Специалистсем малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх вара, водитель ҫул ҫинче тимлӗхе ҫухатнӑ.

Палӑртса хӑвармалла, аварие пула килне таврӑнайман арҫын 1975 ҫулта ҫуралнӑскер пулнӑ. Вырӑна ҫитнӗ медицина ӗҫченӗсем арҫыннӑн чӗри тапма чарӑннине ҫирӗплетнӗ.

Эрнекун, раштав уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Шупашкарти Мускав кӗперне уҫӗҫ. Ӑна тӗплӗн юсас ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн хута ярӗҫ. Шупашкар влаҫӗсем тата регион ертӳҫисем объект республикӑшӑн пӗлтерӗшлине палӑртаҫҫӗ. Кӗпер республикӑн тӗп хулин историлле пайӗнче вырнаҫнӑ, Шупашкарӑн икӗ районне ҫыхӑнтарать.

Кӗпере юсама 1,5 миллиард тенкӗ ытла ларнӑ. Ҫав шутран пысӑк пайне, 1,1 миллиард ытларах, федераци хыснинчен уйӑрнӑ.

«Ултӑ полосаллӑ кӗпер транспорт ҫӳрессине ҫӑмӑллатмалла, ҫавӑнта инкексем пулассине чакармалла», – тесе ҫырнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Инстаграмра. Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков унта ҫырнӑ тӑрӑх, кӗпер уҫнӑ чух техника парадне ирттерӗҫ.

Республикӑн Стройминӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗпере Шупашкара йӗркеленӗренпе 550 ҫул, Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине уявласси ҫинчен РФ Президенчӗ 2012 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче кӑларнӑ 1061-мӗш хушупа килӗшӳллӗн юсанӑ.

Кӑҫалхи раштавӑн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн Шупашкарта транспорт реформине пуҫарнӑ хыҫҫӑн транспорт епле ҫӳрени хулара пурӑнакансене ҫав-ҫавах калаҫтарать. Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн редакторӗ Сергей Мясников паян ҫак ыйтӑва Фейсбукра хускатнӑ.

Ӗҫтешӗмӗр ҫырнӑ тӑрӑх, «Благовещенски микрорайон - Садовӑй ҫулпа ҫӳрекен 12-мӗш маршрут. Хӗрӳ вӑхӑт — 12 сехет те 20 минут. Юлашки чарӑнура 3 автобус ларать. Сывлӑш турттарса ывӑннӑ. Пӗри 2 пассажирпа кайрӗ. Маршрута Энгельс тата Николаев урамӗсемпе янӑ — вӑл яланах пушӑ тенӗ пек хутлать».

Аса илтерер, Шупашкарӑн кашни районӗнче пуҫару ушкӑнӗсем йӗркелесшӗн. Вӗсен транспорта епле маршрутпа ҫӳретсен аваннине халӑх шухӑшне шута илсе пӗлтермелле. Ҫак ыйтупа ыран, раштавӑн 13-мӗшӗнче, хулан виҫе районӗн администрацийӗсенче 17 сехетре пуху иртмелле. Автобуссен схемине og21.ru порталта халӑхпа сӳтсе явма палӑртаҫҫӗ.