Эрнекун Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче ҫӗршывра кӑҫал Литература ҫулталӑкӗ, Чӑваш Енре Константин Ивановӑн иртнине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫрӗҫ.
Программӑна аван йӗркелени пин ҫынлӑ залрисенчен чылайӑшне килӗшрӗҫ. Ҫӑмартара та ҫӳпӗ тупакансем, тен, тиркемелли тупӗҫ те пулӗ-ха, анчах пӗлтӗр Культура ҫулталӑкне уҫнӑ чухнехинчен аванрах пулчӗ тесе хакланине темиҫе ҫынран та илтме тӳр килчӗ. Культура ҫулталӑкне уҫнине пӗлтӗр кайса курман та, калама хӗн.
Театрӑн фойинче ҫыравҫӑсен темиҫе пӗрлешӗвӗ хӑйӗн йышне кӗрекен авторсенчен хӑшӗсенчен ӗҫӗсенчен курав хатӗрленӗччӗ. Республикӑри ытти учреждени те хӑйӗн ӗҫне кӑтартакан курав йӗркеленӗ. Ҫӗнӗ ҫул елки те фойере пурччӗ. Анчах ӑна теттесемпе мар, кӗнекесемпе илемлетнӗ.
Литература ҫулталӑкне уҫма Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑнчӗ. Залра ытти хӑш-пӗр тӳре-шара та пурччӗ.
Кирек епле уяври пекех официаллӑ ҫак мероприятире те чыславсем пулчӗҫ. Сӑмахран, Шупашкарти 4-мӗш лицейра вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентекен Валентина Михайловӑна «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ» хисеплӗ ят панӑ.
Ыран, кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче, Студентсен кунӗнче, Шупашкарта пилӗк мероприяти ирттерме палӑртнӑ.
Студентсем тата Татьянӑсем Чӑваш наци музейне, Чапаев музейне тата хулари ытти музея ҫитсе курма пултарӗҫ. Студент пулнине ӗнентерекен билет пулсан ҫамрӑксем экспозиципе тата уйрӑм куравпа паллашма пултарӗҫ.
Кунсӑр пуҫне мӗн пур студент паркри кирек мӗнле аттракционпа ярӑнма та пултарать. «Ҫӗнӗ ӑру» каток ҫинче пӑр ҫинчех ташӑ каҫӗ ирттерӗҫ. Эрешлесе ярӑнассипе ӑсталӑх класӗсем, конкурссем иртӗҫ.
Татьянӑсен кунӗнче Шупашкарти катоксем,спорт залӗсем, бассейнсем, йӗлтӗр йӗрӗсем студентсемшӗн тӳлевсӗр пулӗҫ. Студент билечӗ ҫеҫ кӑтартмалла.
Ҫавӑн пекех студентсем театрсене йӳнӗрех хакпа кӗме пултарӗҫ.
Тата тӗрӗсрех калас тӑк, пӗремӗкпе те мар-ха, канихветпе. Патшалӑхӑн ҫул-йӗр инспекторӗсем ҫуран ҫӳрекенсене пылакпа астарма шут тытнӑ. Канихвечӗ ахальли мар — «Хаваслӑ ҫуран ҫӳрекен» ятлӑскер. Ун хучӗ ҫине ҫул-йӗр правилине аса илтерекен тӑватӑ йӗркеллӗ сӑвӑ ҫырса хунӑ. Пылак ҫимӗҫе вырӑнти кондитер предприятийӗсенчен пӗринче кӑлараҫҫӗ.
Ӑна инспекторсем ҫуран ҫӳрекенсене кӑна мар, водительсене те валеҫсе панӑ. Сӑмах май вӗсем ҫул ҫинче асӑрхануллӑ пулмаллине те аса илтернӗ, шоферсене — ҫуран ҫӳрекенсене ирттерсе ямаллине.
Тимлӗх, чӑн та, кирлех. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ҫынсем ҫине машинӑсем республикӑра 65 хутчен пырса кӗнӗ. Вӑрмар, Улатӑр районӗнче пӗрер ҫын, Шупашкарта иккӗн вилнӗ.
Панкрута кӗрсе ӳкнӗ Чӑваш Енри предприятисем РФ Пенси фончӗ умӗнче темиҫешер миллион тенкӗ парӑма кӗрсе кайнӑ. Ку укҫа виҫи 223 мллион тенкех ҫитнӗ. Кунта пени те кӗрет, тӗп парӑм та. Юлашкинчен асӑнни 140 миллион тенкӗрен иртнӗ.
Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ тӗлне панкрутри предприятисемпе уйрӑм усламҫӑсен хисепӗ 320-е ҫитсе кайнӑ. РФ Пенси фончӗн Чӑваш Енри Уйрӑмӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пенси страхованийӗпе Атӑлҫи пир-авӑр компанийӗ, Етӗрнери тимӗр япаласен савучӗ, «Чӑваш Енӗн авиалинийӗсем» акционерсен обществи, Муркаш районӗнчи «Ударник» федерацин унитарлӑ предприятийӗ, Шупашкарти «Электровӑй» электрооборудовани савучӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарти «Ремсервис» муниципалитет предприятийӗ, Канаш районӗнчи «Керамика» тулли мар явпалӑ общество уйрӑмах пысӑк парӑмлӑ.
Шупашкарти Кӑнтӑр поселокӗнчи хӑш-пӗр урамра пурӑнакансем 21-мӗш ӗмӗрти ырлӑх ҫуккишӗн пӑшӑрханаҫҫӗ иккен. Урамра пурӑнакансем пӳртрен таса мар шыв тухса каймалла тӑвасшӑн. Анчах ун валли канализаципе насус станцийӗ кирлӗ, канализаци пӑрӑхӗ хумалла. Ҫынсем хӑйсен кӗсйинчен те «кӗмӗл» хывма хирӗҫ мар-мӗн.
Халӑх пуҫарулӑхне шута илсе хула влаҫӗсем асӑннӑ проект валли Шупашкар хыснинчен 1 миллион тенкӗ уйӑрма пӑхса хӑвранӑ. Ҫитмен пайне ҫынсем хӑйсем пухса парӗҫ.
Пӑрӑх тӑршшӗ 2,5 километрпа танлашӗ. Вӑл 100-е яхӑн пӳрте ҫыхӑнтарӗ. Канализаци пӑрӑхне Фадеев, Бажов, Михайловский, Боголюбов, Руставели урамӗсенч пурӑнакансем валли хурӗҫ.
Ҫывӑх вӑхӑтра Шупашкарта тата тепӗр вӑй-хал культуипе сывлӑх комплексӗ тума палӑртаҫҫӗ. Вӑл Эгер бульварӗчне вырнаҫӗ.
Ҫӗнӗрен хӑпартаканни те ыттисем пекех нумай функциллӗ пулассине шантараҫҫӗ. Унта спорт тата тренажер залӗсем, фитнес валли лапам, бассейн пӑхса хӑвармалла. Комплекс пӗр сехетре 150 ҫынна йышӑнайӗ. Ҫӗнӗ спорт сооруженийӗнчи спортӑн тӗп енӗ бокс пулмалла-мӗн. Ҫапах та спортӑн ытти енне те сирсе хӑвармӗҫ. Фитнес-аэробика, баскетбол, волейбол, мини-футбол выляма, ишме майсем йӗркелесшӗн.
Ҫак кунсенче строительсем ӗҫе кӳлӗннӗ. Спорт комплексне кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн вӗҫӗнче хута ярасшӑн.
Кунта сӑмах Михаил Игнатьев Элтепер Пӗтӗм Раҫҫейри Азербайджан Конгресӗн ертӳҫисемпе тӗл пулни пирки пырать. Чӑваш Енпе Азербайджан Республики килӗштерсе ӗҫлессине сӳтсе явнине Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ.
Курнӑҫӑва асӑннӑ Конгресӑн ӗҫ тӑвакан директорӗ Ильгар Гаджиев тата ҫав органӑн регионти уйрӑмӗн ертӳҫи Азиз Бадиров хутшӑннӑ. Республика ертӳҫисенчен Элтеперсӗр пуҫне ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов, экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин, культура министрӗ Вадим Ефимов, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пулнӑ.
Михаил Игнатьев Чӑваш Еншӗн усӑллӑ пысӑк бизнес-проектсене аталантарма хатӗррине палӑртса хӑварнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал кӗркунне Шупашкарта 5,7 пин ача парта хушшине пӗрремӗш хут ларӗ. Шӑматкун, кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче, ачасене 1-мӗш класа ҫырӑнтарма тытӑнаҫҫӗ.
Ҫак кунран пуҫласа ашшӗ-амӑшӗ ача ҫӳреме тытӑнмалли шкула пырса ыйту ҫырма пултарать. Хӑйсен ҫумӗнче паспорт, ача ҫуралнине ӗнентерекен свидетельство, ача ҫав территорире пурӑннине ӗнентерекен документ пулмалла.
Ыйтусене утӑн 30-мӗшӗччен кашни кун йышӑнаҫҫӗ. Паллах, вырсарникунпа уяв кунӗсене шута илмесӗр.
Ачана пурӑннӑ тӑрӑхран урӑх ҫӗрте вырнаҫнӑ шкула ярас текенсене утӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа авӑнӑн 5-мӗшӗччен пушӑ вырӑнсене ҫырӑнтараҫҫӗ. Кӑрлачӑн 24-мӗшӗнче вара пулас шкул ачисене тата вӗсен ашшӗ-амӑшне уҫӑ алӑксен кунне йыхравлаҫҫӗ. Ку вӗсене шкулпа лайӑхрах паллашма пулӑшать.
Паллӑ чӑваш сӑвӑҫи Петӗр Хусанкай ҫут тӗнчене 1907 ҫулхи кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче килнӗ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх унӑн вил тӑпри умне чӑваш халӑхӗн хастар ҫыннисем кӑҫал та пухӑнчӗҫ.
Мероприятие «Самант» журналӑн редакторӗ Владимир Степанов хатӗрленӗ, вӑлах ертсе пычӗ. Хӑйӗн сӑмахӗнче вӑл иртнӗ ҫулсенче асӑну епле иртнине пӗлтерчӗ — хӑш ҫулхине ҫанталӑк мӗнле пулнӑ, миҫе ҫын тата кам-кам килнӗ. Кӑҫал пӗлтӗрхипе танлаштарсан йыш пысӑкччӗ — Антер Хусанкайпа унӑн арӑмӗ Гажидма Домбаевна, Владимир Милютин, Виталий Станьял, Алексей Сӗрмек, Геннадий Дегтярёв, Ирина Кириллова, Александр Кузнецов тата ыттисем. Пухӑннисем патне Надежда Иванова та шӑнкӑравларӗ — вӗренӳ институтне пӗлӳ ӳстерме пынӑ Канаш районӗнчи чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем те ҫав самантра ура ҫине тӑрса поэта асӑнни пирки пӗлтерчӗ.
Пухӑннӑ халӑх палӑк умӗнче Петӗр Хусанкайӑн сӑввисене вуларӗ, паллӑ сӑвӑҫӑн пурнӑҫне тата ӗҫӗ-хӗлне аса илчӗ. Мероприяти чечек хунипе тата пӗрлехи сӑн ӳкернипе вӗҫленчӗ.
Кӑрлачӑн 24-мӗшӗнчен пуҫласа нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗччен Шупашкарта Шотланди культурин фестивалӗ иртет.
Роберт Бернс поэта халалланӑ фстивальпе килӗшӳллӗн икӗ конкурс йӗркелеҫҫӗ. Пӗри — ачасен ӳкерчӗкӗсен «Юмахри Шотланди» конкурс тата сӑвӑ вулакансен «Манӑн чӗре — тусем ҫинче» конкурсӗ.
Фестивале Мускаври Scottish SpiritS пултарулӑх ушкӑнӗ пӗрремӗш хут хутшӑнать. Вӑл ачасене «Зеленое знамя фей» (чӑв. Фейӑсен симӗс ялавӗ) интерактивлӑ Шотланди юмахне кӑтартӗ.
Мускаври паллӑ аккордионист Анатолий Исаев та фестивале хутшӑнӗ. Шотланди культурипе шупашкарсем кӑна мар, Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем те пуллашма пултараҫҫӗ. Унти 11-мӗш шкулта музыкӑпа литература каҫӗ йӗркелӗҫ.
Фестиваль пӗрремӗш хут иртмест. Ун пирки официаллӑ сайтӗнче ытларах пӗлме пулать: http://scotincheb.jimdo.com.
-4.7 °C