Юлашки вӑхӑтра хуратул кӗрпи хакланни Раҫҫейри пур тӑрӑха та пырса тиврӗ темелле. Паллах, ҫав йышра Чӑваш Ен те.
Ҫитменнине, пирӗн республика хуратул чи хаклӑ сутакан регион йышне кӗнӗ. Раштав уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Шупашкар ҫак ҫимӗҫ чи хаклӑ тӑракан хуласен йышне кӗнӗ.
Республикӑра ҫавӑн пекех сӗт хакланнӑ. РФ Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, уйӑх пуҫланнӑ тӗле хуратул хакӗ 56 процент хӑпарнӑ. Шупашкарта вара — 117%!
Паллах, лавккасенчи хаксем пӗр пек мар. Анчах федераци министерстви вӑтам хака кӑтартать — 67,23 тенкӗ. Кун пирки «Наша версия. Марий Эл, Чувашия» хаҫат ҫырать.
Ҫак хаҫат сӗт хакланни пирки те ҫырать. Чӑваш Енре унӑн хакӗ 38 процент ӳснӗ. Вӗретнӗ сӗт вара ытлах хакланман — 10 процент ҫеҫ хӑпарнӑ.
Халӑх тетелӗнче Франци юрӑҫин Жан-Марк Леклеркӑн «Cheboksaro» юррине нумай ҫын итлет-мӗн. 1998 ҫулта JoMo kaj Liberecanoj альбомра тухнӑ юрӑ Атӑл ҫинчи Шупашкар хитрелӗхӗ пирки.
Халӑх тетелӗпе усӑ куракансем юрра итлеҫҫӗ те репост тӑваҫҫӗ, хӑйсен страницисене вырнаҫтараҫҫӗ, Франци юрӑҫисем Шупашкар пирки пӗлнинчен тӗлӗнеҫҫӗ.
Жан-Марк Шупашкарта иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсен варринче пулса курнӑ-мӗн. Лингвист тата эсперантист хулара иртнӗ чӗлхе фестивалӗсене килсе курнӑ.
Жан-Марк Шупашкара хаклӑ чулпа танлаштарать, вырӑнти халӑх тараватлӑхне палӑртать.
Вӑл 1977 ҫулта юрлама тытӑннӑ, 1988 ҫулта эсперантист пулса тӑнӑ. Хӑй Лионра ҫуралнӑ, анчах Тулузра пурӑнать. Унӑн кӗвви хӑйне евӗрлӗхӗпе уйрӑлса тӑрать. Вӑл халӑх юррисене тата композицийӗсене рок стильпе шӑрантарать. Пӗтӗмпе 22 чӗлхепе юрлать: ҫав йышра — эсперанто тата чӑваш чӗлхисем. Ҫавна пулах унӑн ятне Гиннесс рекорчӗсен кӗнекине кӗртнӗ.
Паян, раштавӑн 16-мӗшӗнче, Шупашкарта «Культура ҫулталӑкӗнчен — Литература ҫулталӑкне» Чӑваш Республикин культура ӗҫченӗсен канашлӑвӗ иртнӗ.
Мероприятие Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Вӑл культура ӗҫченӗсене хисеп грамотисем, тав хучӗсем панӑ. Элтепер Чӑваш Ен ӗлӗкхи историллӗ ҫӗр пулнине палартнӑ.
Фестивальте республикӑри культурӑсен программисен директорне тата Республикӑри культурӑпа халӑх пултарулӑхӗн керменне ятарлӑ урапа уҫҫисене панӑ.
Михаил Игнатьев ҫавӑн пекех патшалӑх наградисене тата культура ӗҫченӗсен хисеплӗ ячӗсене панӑ. Чи лайӑх муниципалитетсене, чи лайӑх культура ӗҫченӗсене укҫа илмелли сертификат тата урапа уҫҫисем панӑ.
Культура ҫулталӑкне пӗтӗмлетнӗ ҫӗре 400 ытла хӑна хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче — Мӑкшӑ Республики, Мускав, Санкт-Петербург, Чӗмпӗр облаҫӗ.
Савӑнӑҫлӑ лару-тӑру хыҫҫӑн пленар ларӑвӗсем иртнӗ, тӗрлӗ ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Фестиваль раштавӑн 17-мӗшӗнче Раҫҫей халӑх артисчӗн, Пысӑк театр солисчӗн Владимир Маторинӑн пысӑк концерчӗпе вӗҫленӗ.
Сӑнсем (11)
Вӑхӑт сисӗнмесӗр шӑвать — «Тӑван радио» эфирта янӑрама пуҫланӑранпа ҫулталӑк хыҫа юлчӗ. Ӑна Наци радиовне анлӑлатас тӗллевпе йӗркеленӗ. Ҫапла майпа республикӑри районсем кӑна мар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Шупашкар тӑрӑхӗнче те чӑвашла радио сассине илтнӗ.
Икӗ чӗлхепе янӑракан радиона халӑх хапӑлласа йышӑннӑ. Унта чӑвашла, вырӑсла юрӑсем янӑраҫҫӗ. Ҫавӑн пекех информаци, аналитика, социаллӑ, ҫутта кӑларакан кӑларӑмсем куллен эфира тухаҫҫӗ.
Раштавӑн 16-мӗшӗнче «Тӑван радио» радиоитлекенсене парнесемпе, лайӑх кӑмӑлпа савӑнтарӗ. 19 сехетре пурне те «Мега Молл» суту-илӳ комплексӗнче кӗтеҫҫӗ. Унта ҫуралнӑ кун ячӗпе шоу иртӗ.
Чӑваш Енре чӳкӗн 5-мӗшӗнчен пуҫласа раштавӑн 5-мӗшӗччен «Донор уйӑхлӑхӗ» донор акцийӗ иртнӗ. Унта ытларах ҫамрӑксене хутшӑнтарма тӑрӑшнӑ.
Акцие Республикӑри юн илекен станципе «Сывлӑхлӑ наци» ирттернӗ. Уйрӑмах И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн, Шупашкарти медицина колледжӗн тата ытти вӗренӳ организацийӗн студенчӗсем хастар пулнӑ.
Пӗр уйӑхра акцие 600 ытла ҫамрӑк хутшӑннӑ. Вӗсенчен 500-шӗ донор пулса тӑнӑ. Ҫапла майпа 260 ытла литр юн хатӗрленӗ. Юн панӑ студентсене Юн служби сувенирсеме чысланӑ.
ЧР Сывлӑх министерстви тунӑ пӗтӗмлетӳпе килӗшӳллӗн, кӑҫал 11 уйӑхра 16 пин ытла ҫын донор пулнӑ. Вӗсем пулӑшнипе 13 пин ытла литр юн хатӗрленӗ. Ҫак тапхӑрта Юн служби тӗрлӗ ҫӗрте 279 донор кунӗ тата акци йӗркеленӗ.
Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремре пӑртан кӳлепесем касса кӑларма тытӑннӑ.
«Кӑҫал иртнӗ мероприятисемпе проектсем хула ҫыннисен асӗнче юлӗҫ. Вӗсене хула ҫыннисем хастар хутшӑнчӗҫ. Массӑлӑл спорт мероприятийӗсем, ушкӑна хускану тунисем, Пӗтӗм тӗнчери спорт форумӗ, Спорт бултварӗ, ГТО нормиснее тытни — уйрӑмах асра юлчӗҫ», — тесе шухӑшлаҫҫӗ хула администрацийӗнче. Ҫавна май пӑр кӳлеписене ҫав мероприятисене те халаллама шут тытнӑ. Спорт тематикиллисем виҫҫӗ пулӗҫ. Вӗсем тӑршшӗ — икӗ метр ҫӳллӗш.
Тӗп каток варрине фигуристка скульптурине вырнаҫтарӗҫ. Хӗл Мучи резиденцийӗпе юнашар Ҫӑмӑл атлетикӑпа Европа кубокӗн символӗ вырӑн тупӗ. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ патне «Шупашкар хурчкисем» баскетболистсен командинчи мечӗк перекен баскетболист скульптурине лартӗҫ.
Паян «Про Город» редакцин порталӗнчен Шупашкарта пурӑнакан Анастасия Павлова пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл унӑн иккӗмӗш сыпӑкри пиччӗшӗ темиҫе кун каялла килтен тухса кайнӑ хыҫҫӑн таврӑнманнине каласа кӑтартнӑ.
20 ҫулти Игорь Савченко раштавӑн 8-мӗшӗнче ҫар комиссариатне кайса шута тӑнӑ. Ҫав кун 16 сехет те 40 минутра ӑна «Неон» клуб умӗнче юлашки хут курнӑ.
Анастасия каланӑ тӑрӑх, Игорӗн савнӑ хӗрӗ пур. Игорь лӑпкӑ ҫын. Унпа ҫумӑн паспорт тата ҫар билечӗ пулмалла. Игорь ҫартан раштавӑн 6-мӗшӗнче ҫеҫ таврӑннӑ.
Каччӑ килтен никама каламасӑр нихӑҫан та тухса кайман. Тӑванӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, вӑл юлташӗпе Муркаш районне кайма пултарнӑ. Игоре курнӑ ҫынсене 8-902-240-81-14 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.
Сусӑрсене пулӑшас тӗллевпе ӗҫлекен федераци программи ҫулсерен ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ ӗҫсем тӑвать. Кӑҫал Чӑваш Енре социаллӑ тытӑмри 27 объекта сусӑрсене кӗрсе ҫӳремелле меллӗ майсем тунӑ. Вӗсенчен 3-шӗ — Патӑрьел районӗнчи, Ҫӗнӗ Шупашкарти, Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центрсем.
Акӑ инженер-радиотехник специальноҫӗпе аслӑ шкул пӗтернӗ ҫамрӑк каччӑ сусӑр кӳмипе ҫӳреме пултарасса шухӑшламан та. Анчах чир шала кайса вӑл сусӑрланнӑ. Темиҫӗ ҫул каялла Сергея ӗҫпе тивӗҫтерекен центра шута тӑратнӑ. Халӗ унта улшӑнусем пулнине вӑл та сиснӗ: кӳмепе кӗрсе ҫӳреме меллӗ. Пандус пур, чӗнмелли пускӑч та кунтах. Алӑксем те сарлака.
Пӳлӗм планӗсене сусӑрсен обществисемпе канашласа тунӑ. Шупашкарта кӑна 30 пин ытла сусӑр пурӑнать. Центр директорӗ Анатолий Малов каланӑ тӑрӑх, ҫурта ятарласа центр валли туман. Вӑл ача пахчи пулнӑ. Халӗ пандуса кирлӗ пек тунӑ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центра 537 сусӑр килнӗ, вӗсенчен 60 процентне ӗҫ тупса панӑ.
«Павлов кунӗсем» музыка фестивалӗнче Ф.П. Павлов ячӗллӗ Шупашкарти музыка училищин пӗчченшер тата хорпа юрлакан уйрӑмӗ «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр» театрализациленӗ концерт-спектакль кӑтартнӑ.
Каҫа Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ, искусствоведени докторӗ Михаил Кондратьев академик тата Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, «Уяв» фольклор ансамблӗн ертӳҫи Зинаида Козлова профессор хутшӑннӑ. Шӑпах ҫаксем иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулӗсенче халӑх юррисене юрласси чакнине асӑрхаса чӗртсе тӑратма шут тытнӑ тесе пӗлтерет республикӑн Культура министерстви.
Программӑра Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчи фольклорне кӑтартнӑ. Уявӑн иккӗмӗш каҫне чӑваш фольклорне халалланӑ. Уяв хӑнисене Самар облаҫӗнчи «Епле килтӗр, тӑвансем» хӑна юррипе уҫнӑ, кайран анатри чӑвашсен «Саккӑрӑн, саккӑрӑн» ташӑ такмакӗсем малалла тӑснӑ. Людмила Петухова ертсе пыракан «Янтал» фольклор ансамблӗн юрри-ташшине те куракансем тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑннӑ. Вӗренӳ ҫулӗ вӑхӑтӗнче ушкӑн 50-а яхӑн концерт кӑтартать иккен. Хальхинче вӑл Пушкӑртстанри, Тутарстанри тата Сарту тӑрӑхӗнчи юррисене, ҫавӑн пекех анатри чӑвашсен такмакӗсене шӑрантарнӑ.
Чӑваш Енре куҫ япӑх куракан шӑпӑрлансем валли пӗр ача пахчи ҫеҫ ӗҫлет. Кӗҫех кунашкал ачасем валли 137-мӗш садикре ҫӗнӗ ушкӑн уҫмалла. Унта 129 шӑпӑрлан ҫӳрет.
Ҫакна йӑлтах «Шкул умӗнчченхи вӗренӗве ҫӗнетни» программа пулӑшнипе пурнӑҫлама май пур. Ҫӗнӗ ушкӑна тумашкӑн тата хатӗр-хӗтӗрпе тивӗҫтермешкӗн 1,5 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Елена Сахарова пӗлтернӗ тӑрӑх, строительство тата юсав ӗҫӗсем вӗҫленнӗ. Сӗтел-пакан лартмалли ҫеҫ юлнӑ. Кун хыҫҫӑн ушкӑн ачасене йышӑнма хатӗр пулӗ.
137-мӗш ача пахчин заведующийӗ Людмила Ростовцева шӑпӑрлансен куҫ ҫивӗчлӗхне лайӑхлатассишӗн хӑйсенчен мӗн килние тӑвасса пӗлтернӗ. Юлашки 3 ҫулта вӗсен алли витӗр 102 ача тухнӑ. Вӗсенчен 40-шӗ пачах е япӑх куракансен шкулне ҫӳремеллисем пулнӑ.
-4.7 °C