Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкар мэринче хула пурнӑҫӗн кӑткӑс ыйтӑвӗсене татса панӑ. Ытларах ӗнтӗ ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ тӗлнелле шкул ҫурт-йӗрне йӗркене кӗртесси, юсав ӗҫӗсем ҫинчен сӑмах пынӑ.
Хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов палӑртнӑ тӑрӑх кӑҫалхи юсав ӗҫне яваплӑха туякансене шанса парсан лайӑх пулӗччӗ. Пӗлтерхи пек шар курасси те пулмӗ.
Хула алминистрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хӑйӗн калаҫӑвӗнче ҫуллахи кану кунӗсенче спортпа кӑсӑклаканакан ачасен йышӗ самай чакни ҫинчен те сӑмах хушрӗ. Ладыков шухӑшӗпе ачасене спортпа ытларах интереслентерес тесен — ҫав шутра вӗренӳ вӑхӑтӗнче кӑна та мар — ҫӗнӗ майсем шутласа кӑлармалла.
«Парӑмсене татса парасси — ҫӗнӗ куна лӑпкӑн кӗтсе илни!» Ҫак лозунгпа тейӗн Шупашкарти суд приставӗсем ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗпе хула урамӗнче акци ирттернӗ. Акцин тӗллевӗ — хула ҫыннисене патшалӑх парӑмӗсене, штрафсене тӳллесе татасси ҫинчен аса илтересси. Суд приставӗсем халӑх хушшиче ятарлӑ машин патне пырса парӑмсене тӗреслесси ҫинчен ятарлӑ чӗнӳ хучӗсем сарнӑ.
Калинин районӗнче суд приставӗсен пайӗн пуҫлӑх ҫумӗ Игорь Смирнов пӗлтернӗ тӑрӑх парӑмсем пурри ҫинчен пӗлес кӑмӑл тӑвакансем ҫитерӗклех пулнӑ. Темиҫе сехет хушшинче приставсем 150 ҫына тӗресленӗ. Хӑйсенне кӑна мар, килтисемпе тӑвансен парӑмӗсене те тӗпчесе пӗлнӗ. Вӗсенчен 17 ҫынни тӳлевсене тӳрех татса панӑ.
Кун йышши акцийӗ суд приставӗсем кашни эрнерех ирттерме палӑртнӑ. Ятарлӑ акци халӑха парӑма татса парасси ҫинчен аса илтерет, мӗнпур штрафсене таҫта ҫӳремесӗрех хӑвӑрттӑн тӳлессе татма май парать.
Иртнӗ шӑматкун Шупашкар хулинче Раҫҫей шайӗнче иртекен «Симӗс марафон 2013» ӑмӑрту иртрӗ. Ӑна йӗркелеме пулӑшакансенчен пӗри вӑл пирӗн ҫӗршывӑн чи пысӑк банкӗ — Перекет банкӗ. Раҫҫейӗн 42 хулинче пӗр вӑхӑтра 4 километр 200 метр тӑршшӗ символла дистанцие чупса тухма темиҫе пин банк ӗҫченӗ, партнёрӗ, банк клиенчӗ старта тухнӑ.
Марофона Ҫӗрпӳ районӗнчен тата Мари Эл шкул-интерначӗн ачисем те килсе ҫитнӗ. Вӗсем валли ертӳҫӗсем ятарлӑ вӑйӑсем, ӑмӑртусем ирттернӗ, Сбербанк парнисемпе тивӗҫтернӗ. Пӗтӗмӗшле Шупашкар хулинчи «Симӗс» марафона 1 000 ҫын хутшӑнӑ, ҫӑмӑл атлетика ӑмӑртӑвне — 700. Кун йышши ӑмӑрту ирттересси чӑннипех те халӑшӑн самаях усӑллӑ. Спортпа малашне те туслӑ пулмалли шухӑша ҫынсен ӑсӗнче ҫирӗплетет.
Ашшӗ-амӑшӗ хӑйсен ачисене вӗрентни, кирлӗ чухне канаш пани, хӑш-чухне хытӑрах калани те кирлӗ ӗнтӗ. Анчах та килтисем шӑпӑрлансене сӑмахпа ҫеҫ мар «тӑна кӗртесшӗн», ача ҫине аллӑ йӑтнисем те час-часах тӗл пулаҫҫӗ.
Шупашкар районӗн прокураторинче паянхи кун 33 ҫулхи Андрей Сергеев хӑйӗн 4 ҫулхи ачана хытах сусӑрлани пирки пуҫиле ӗҫе суд канашлӑвне ярса панӑ.
Прокуратура ӗҫченӗсен ӑнлантару хучӗ тӑрӑх акан 13-мӗшӗнче каҫ-кӳлем еннелле Сергеев Шупашкар районӗнчи Ишек ялӗнче паллакан хӗрарӑм патӗнче хӑнара пулнӑ. Ҫав вӑхӑтра пӳрте арҫынӑн 4 ҫулхи ывӑлӗ пылчӑклӑ пушмакӗпе кӗрсе кайса урая вараланӑ пулать. Ҫакӑ Сергеева килӗшмен. Вӑл ачана ҫенӗкелле илсе тухнӑ та виҫӗ хутчен питрен чышкӑпа ҫапнӑ. Ҫак ӗҫ-пуҫа пула ача хытах сусӑрланнӑ, ӑна васкавлӑ пулӑшупа Шупашкар пульницине леҫнӗ.
Ҫитес кунсенче Сергеева суд айӑплӗ.
Ав, кӗҫех Шупашкарта самай шавлӑ иртекен кинофестиваль кӑҫаллӑха хӑйӗн ӗҫне вӗҫлерӗ те. Фестиваль конкурсне тӑратнӑ 12 кинона куракансем юратсах пӑхрӗҫ. Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вара фестиваль хупӑннӑ кунне жюри членӗсем чи кӑмӑлла каякан кинофильмсене палӑртрӗҫ.
Кино уявне республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хӑйӗн арӑмӗпе килсе ҫитнӗ. Фестиваль пӗтӗмлетӗвне пуҫтарӑннӑ ҫынсене, республика хӑнисене Михаил Васильевич саламларӗ. Хӑйӗн калаҫӑӗнче кӑҫалхи фестиваль пӗлтӗрхи ҫулсенчен лайӑхрах, сумлӑрах иртнине палӑртса хӑварчӗ.
Кинофестиваль пӗтӗмлетӗвӗсем вара ҫапларах:
«Море» (чӑв. Тинӗс) фильм — чи лайӑх оператор ӗҫӗ.
«Олимпийская деревня» (чӑв. Олимп ялӗ) фильм — чи лайӑх сценари.
«Доктор» (чӑв. «Тухтӑр») фильм — чи лайӑх режиссёр ӗҫӗ.
Шупашкар кинофестиваль ҫӗнтерӳҫӗ ятне вара — «Все ушли» (чӑв. «Никам та юлман») фильм — Гран-при ҫӗнсе илнӗ.
Кӑҫал, ҫу уйӑхӗнче Шупашкарта, хула кӳлмекӗнче вырнаҫнӑ Анне монуменчӗ хӑйӗн 10 ҫулхи пӗчӗк юбилейне уявлать.
Аннесене халаланӑ монумент авторӗ Владимир Нагорнов кӳлепеҫӗ. Монумент тӑршӗ 46 метр: вӗсенчен 30 метр постамент йышӑнать, анне палӑкӑн кӗлетки мара 16 метр ҫӳллӗш.
Монумента уҫнӑ ҫулсенче Чӑваш Енӗн пуҫлӑхӗ вырӑнӗнче Николай Васильевич Федоров пулнӑ. Паянхи кун та хула илемне кӳрекен монумента уҫнӑ чухне Николай Федоров ҫапларах сӑмахсем каланӑ пулнӑ: «Тӗнчипе палӑксен йышӗ тем чухлӗх ӗнтӗ, вӗсем тӗрлӗ енлӗ пултаруллӑ ҫынсене халаланнӑ. Пирӗн Раҫҫейре тӑван ҫӗршыв ирӗкӗшӗн тӑшмана хирӗҫ ҫапӑҫӑва тухма хавхалантаракан Анне сӑнарӗн мӑнаҫлӑ монумӗнче пур. Ҫапах та чи уҫӑ кӑмӑллӑ, пирӗн хушӑра пурӑнакан хӗрарӑмсем-аннесен сӑнарне халалланӑ монумента паянхи кунччен те эпӗ курман».
Ку палӑк тавра темле сас-хура та тухрӗ пулин те, ун пирки мӗн кӑна калаҫмарӗҫ пулин те вӑл хулан пӗр палли пулса тӑчӗ теме пулатех. Пирӗн хулана унччен Чапаев палӑкӗпе палланӑ пулсан юлашки вӑхӑтсенче Анне монуменчӗпе те час-часах усӑ курни куҫ кӗрет.
Шупашкарти халӑхсем хушшинче иртекен VI кинофестиваль паян хӑйӗн юлашки кунне каҫрӗ. Шӑпах паян кино уявӗн чи маттурисене, чи хастаррисене палӑртӗҫ. Ҫапах та ирттернӗ кинофестиваль кӑлтӑксемпе ҫитменлӗхӗсем ҫинчен эпир ҫак самантрах каласа пама пултараятпӑр.
Фестиваль хӑнисем, конкурса тӑратнӑ киносене курма килекенӗсем чӑтӑмсӑр асӑннӑ кинофестиваль президентне Карен Шахназарова кӗтнӗ. Анчах килме шанӑҫ панӑ кино ӑсти хӑйӗн сӑмахне пур-пӗр тытайман, ҫынсен кӗтни кӑлӑха пулнӑ имӗш. Карен Георгиевич иккен ҫак кунсенче Сочире, Раҫҫей Федераци пуҫлӑхӗн пухӑвӗнче. Ҫапах та кинофестиваль президенчӗ Чӑваш республикин Элтеперӗ патне янӑ ҫырура ҫитес ҫулсенче Шупашкара килесси ҫинчен шантарсах калаҫать.
Халӑха пӑлхантаракан тӗпӗр ҫитменлӗх вӑл киносене палӑртнӑ йӗркепе кӑтарманни. Куракансем каланӑ тӑрӑх кино йӗркине пӗр хутччен кӑна мар пӑснӑ пулнӑ.
Тата тӗпер кӑткӑслӑ кӑлтӑк — куракансем хушшинче кинотеатрти вырӑнсене пайласси. Кассӑсенче тӳлевсӗр билетсене ҫынсем илсе пӗтернӗ теҫҫӗ пулин те залра темшӗн нумай чухне ларас вырӑнсем пуш пушах пулнӑ-мӗн.
Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкарта Чернышевский урамӗнчи 16 ҫурт таврашӗнче мотоциклист виҫ ҫулхи ачана ҫапса кайнӑ. 24 ҫулхи «Honda» хуҫи ҫул ҫине чупса тухакан шӑпӑрлана тӳрӗх асӑрхаман пулнӑ, ҫавна пула вӑхӑтра чарӑнайманнипе ача мотоцикл урапи айне лекнӗ.
Асӑннӑ инкеке пула виҫ ҫулхи ача хытах сусӑрланнӑ, паянхи куна вӑл Ачасен хула больницинче 3-мӗш реанимацинче выртать.
Иртнӗ кунсенче республика таврашӗнче пӗтӗмӗшле ҫул ҫинче 2 инкек пулнӑ, вӗсенче икӗ ҫын аманнӑ. Шел пулин те ҫул ҫинчи инкексем нумай чухне ӳсӗр шоферсене пула тухаҫҫӗ. Шоферсен те, ҫул ҫине тухнӑ ватти-вӗттин те асӑрханулӑрах пулмалла. Пирӗн малашлӑх, сывӑ, тӗрӗс-тӗкел ҫӳресси нумай чухне хамӑртан килет.
Ӗнер Шупашкар хулинчи ҫӳллӗ ҫуртсенчен пӗринче пурӑнакансем ҫӗр чӗтреннине сиснӗ иккен. 9-мӗш хутра пурӑнакансем ҫавна уйрӑмах туйнӑ. Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин республикӑри управленийӗ ҫутҫанталӑкӑн ҫак пулӑмне Охотск тинӗсӗн акваторийӗнче ҫӗр чӗтреннипе сӑлтавлать иккен. Пирӗнпе кӳршӗллӗ регионсенче пурӑнакансем те ҫавна сиснӗ. Хваттерсенче люстрӑсем силленеҫҫӗ тесе Чулхула облаҫӗнче, сӑмахран, Инкеклӗ ӗҫсен министерствин вырӑнти управленине 100 ытла ҫын шӑнкӑравланӑ. Халӗ лару-тӑру чиперех-мӗн. Ҫапах та ҫӑлавҫӑсем ун пеккине сиссен ҫӳллӗ е ишӗлекен ҫуртсенче пурӑнкансене урама тухма сӗнеҫҫӗ.
Ҫӗр чӗтреннине Чӑвашра туйни пӗлтӗр те пулнӑччӗ. Ун чух вӑл Шупашкарӑн Юханшыв порчӗ ҫывӑхӗнче сисӗннӗччӗ. «Ҫанталӑк хӑвӑрт ӑшӑтса янине кура тӑпра аялалла аннӑ тата кӑштах куҫнӑ-тӑр», — ҫапларах ӑнлантарма пӑхнӑччӗ ҫӑлавҫӑсем ун чух.
Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев право йӗркине сыхлас енӗпе ирттернӗ координаци канашлӑвӗнче каланӑ-мӗн. Regnum информаци агентстви хыпарланӑ тӑрӑх, кунта сӑмах нумай хваттерлӗ ҫуртсемпе вӗсен умӗсем пирки пырать. Ҫак ӗҫе пурнӑҫлама муниципалитетсене ҫулталӑк ҫурӑ вӑхӑт панӑ иккен — камерӑсене 2014-мӗш ҫул вӗҫлениччен лартса ӗлкӗрмелле. Подьездсемпе картишсене камера лартма хваттер хуҫисен те «кӗмӗл» хывма тивӗ.
Хальӗхе республикӑра 7 300 ытла камера кунӗн-ҫӗрӗн ӳкерет иккен. Вӗсем пулӑшнипе преступленисене уҫса пама та ҫӑмӑл. Тата вӑрӑ-хурахӗсем те камерӑраy сисчӗвленессе шанаҫҫӗ. Сӑмах май каласан. Ҫынсем укҫа уйӑрнипе паянхи кун тӗлне нумай хваттерлӗ 73 ҫурта камерӑпа тивӗҫтернӗ иккен. Тепӗр 26-шӗнче ку ӗҫе пуҫӑннӑ.
-1.7 °C