Чӑваш Енӗн профессионал писательсен пӗрлӗхӗпе Чӑваш телекуравӗ Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Упи ялне Валентина Тарават ҫыравҫӑна 70 ҫулхипе чыслама кайса килнине эпир пӗлтернӗччӗ.
РФ культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗпе ҫыхӑннӑ халӗ тата тепӗр ырӑ хыпар. Ун пирки Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» хаҫат пӗлтерет.
«Тӗлӗнмелле хыпар ҫитрӗ редакцине. Августӑн 23-мӗшӗнче Аслӑ Нагаткинра юбилейне паллӑ тӑвакан Валентина Тарават патне хӑнана Ульяновск облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Сергей Морозов тата облаҫри саккун кӑларакан Пухӑвӑн председателӗ Анатолий Бакаев килсе чечек ҫыххисем панӑ. Анатолий Бакаев юбиляра саламланӑ май ӑна ылтӑн сехет парнеленӗ. Пирӗн республикӑри чӑваш ҫыравҫисенчен хӑшӗ ҫакӑн пек хисепе тивӗҫӗ-ши?» — тесе ҫырнӑ статьяра.
Чӑваш Енӗн профессионал писательсен пӗрлӗхӗпе Чӑваш телекуравӗ Валентина Тарават ҫыравҫӑна 70 ҫулхи юбилейпа саламлама ҫитсе килнӗ.
Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Упи ялне Валентина Тарават ҫыравҫӑна чыслама кайса килнине Марина Карягина тележурналист Фейсбукри хӑйӗн страницинче ӗнер пӗлтернӗ.
Тӗрлӗ ҫулта Чӗмпӗр тата Амур облаҫӗсенчи больницӑсенче медсестрара тата медпункт заведующийӗнче ӗҫленӗ ҫын халӗ — РФ культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ. Ҫапла-ҫапла, культурӑн. Валентина Тарават — чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ 26 кӗнеке, 100 ытла юрӑ авторӗ. «Аппӑшне саламлама, паллах, шӑллӗ те, Анатолий Музыкантов, хӑй ертсе пыракан «Сӑвар» ташӑ ушкӑнне илсе пынӑ. Унӑн хӗрӗ те, Ирина Музыкантова, таҫтан та пуҫтарӑннӑ зал тулли халӑха темиҫе юррипе савӑнтарчӗ», — тесе ҫырнӑ Марина Карягина.
Шупашкар районӗнче тухса тӑракан «Тӑван Ен» хаҫат ҫитес ҫулхи утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 85 ҫул тултарать. Ҫак куна унтисем халех хатӗрленме тытӑннӑ.
Юбилея халалланӑ мероприятисен шутне редакци ӗлӗкхи пичет машинисене пухнине кӗртмелле. Кивӗ, сайра тӗл пулакан ҫав япалана хаҫатҫӑсем хаваспах кӗтеҫҫӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем тӗрлӗ ҫулта тӗрлӗ ятпа тухса тӑнӑ район хаҫачӗн («Ленин ҫулӗпе», «Колхозник хаҫачӗ», «Ленинец») иртнӗ ӗмӗрӗн 20-60-мӗш ҫулӗсенчи подшивкисене пухассине пӗлтереҫҫӗ. Хаҫат кун-ҫулӗпе ҫыхӑннӑ ытти япалана та унта кӑмӑлтан кӗтеҫҫӗ. Пухнӑ япаласенчен хаҫатҫӑсем музей кӗтесӗ йӗркелесшӗн.
«Хаҫат юбилейӗ умӗн» ят панӑ рубрикӑна вара хаҫатӑн тӗп редакторӗнче ӗҫленисене халалланӑ. Хальлӗхе Анатолий Семенов, Андрей Михайлов тата Василий Петров ҫинчен каласа кӑтартма ӗлкӗрнӗ. Ленинград тата Мускав тӑрӑхӗнче тухса тӑракан хаҫатҫӑсен опычӗпе паллашнӑ хыҫҫӑн Андрей Михайлов штатра тӑман корреспондентсен сетьне йӗркелесе янӑ. Вӑл пуҫарнӑ «Ятман Якур ятранах ятлать» рубрикӑна та аслӑрах ҫулхисем астӑваҫҫӗ пулӗ. Кайран, эп астӑвасса, вӑл рубрикӑра «ятранах» сӑмахӗ тухса ӳкнӗччӗ.
Шупашкар районӗнчи Шемшер ялӗнче ҫуралса Китайра тӗпчев ӗҫӗпе тимлесе пурӑннӑ Иакинф Бичурин ҫуралнӑранпа килес ҫул 240 ҫул ҫитет. Кӳкеҫре вырнаҫнӑ «Бичурин тата хальхи самана» музейӑн попечительство канашӗн пайташӗсем «Н.Я. Бичурин йӗрӗпе» туристла ҫулҫӳрев йӗркеленӗ май Иакинф архимандрит пулнӑ вырӑнсенчен хӑшӗсене ҫитсе курнӑ.
Ҫулҫӳреве хастарсем Кӳкеҫри Бичурин пахчинчи ӑсчахӑн палӑкӗ умне чечек хунинчен пуҫланӑ. Унтан Никита Бичуринӑн тӑван кӗтесне, Типнере, кайнӑ. Унти асӑну чулӗ умне те чечек хунӑ. Ҫула тухнисем унтан Сӗве хулине кайнӑ. Шӑпах унта Никита Бичурин тӗн ӗҫне пуҫланӑ. Кайран Хусана ҫитнӗ. Ӑсчахӑн унти тапхӑрӗ 16 ҫула пынӑ: 13 ҫул (1786—1799 ҫулсенче) вӗреннӗ, 2 ҫул вӗрентнӗ, 1 ҫул мӑнастире ертсе пынӑ. Хусанта Пичуринский хушамата тата Иакинф манах ятне илнӗ.
Ҫапла вара кӳкеҫсем Никита Бичурин 1777 ҫултанпа 1802 ҫулччен пулнӑ вырӑнсене ҫитнӗ.
Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи Николай Кондрашкин скульптор тата художник ҫитес уйӑхра пултарулӑхри хӑйӗн ҫур ӗмӗрхи юбилейне паллӑ тӑвӗ. Ҫав ҫын — тӗрлӗ преми лауреачӗ. Вӗсен шутӗнче обществӑллисем те пур. Сӑмахран, Пӗрлештернӗ пӑлхарсен пӗрлешӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ те шутланать.
Николай Кондрашкина Чӑваш халӑхӗн ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗн пӗтӗм тӗнчери уйрӑмне йӗркелесе яраканӗ тата ертсе пыраканӗ тесе хаклаҫҫӗ.
Художник тата кӳлепеҫӗ культура ӗҫӗнче 1966 ҫултанпа тӑрӑшать. Чӗмпӗрте вӑл хӑйӗн ӳнер лаҫҫине уҫнӑ. Хамӑр ҫӗршыври паллӑ ҫынсен ячӗсене ӗмӗрлӗхе асра хӑварассипе тӗрлӗ проект пурнӑҫа кӗртессипе сахал мар тӑрӑшнӑ. 2008 ҫултанпа Николай Кондрашкин Чӗмпӗрти чӑвашсен пӗрлӗхне ертсе пырать.
Пултарулӑхра 50 ҫул ӗҫленине Николай Кондаршкин Чӗмпӗр облаҫӗнчи Аслӑ Нагаткин ялӗнче авӑн уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 12 сехетре унти Культура ҫуртӗнче уявлӗ.
«Чӑваш Ен» ПТРК ӗҫенӗсем кӑҫал юбилей паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫавна май вӗсем тӗрлӗ проект хатӗрлеҫҫӗ.
Нумаях пулмасть ПТРК ҫурчӗ умӗнче телевизор палӑкне вырнаҫтарнӑ. Ӑна кивӗ 67 телевизортан хатӗрленӗ. Композици 2 метр ҫӳллӗш.
Кивӗ телевизорсене республикӑра пурӑнакансем илсе килнӗ. Юбилей ячӗпе укҫасӑрах парса хӑварнӑ. Кун вырӑнне ПТРК вӗсен хушшинче лотерея ирттерме, ҫӗнтерӳҫе ҫӗнӗ телевизор парнелеме шантарнӑ. Ҫынсем пӗтӗмпе 300 яхӑн кивӗ, тӗрлӗ маркӑллӑ телевизор йӑтса пынӑ.
Палӑк валли малтанах каркас тунӑ. Унтан телевизорсене ҫирӗплетнӗ. Композици каҫхине ҫутатать. Ҫумӑра та, юра та чӑтать вӑл. Палӑка камера «сыхлать».
Ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Максим Ястран (Григорьев) сӑвӑҫ 100 ҫул тултарать. Вӑл 1916 ҫулта Элӗк районӗнчи Вӑрманкас Юнтапа ялӗнче чухӑн хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. Ҫамрӑклах тӑлӑха юлнӑ поэт хӑйӗн 27-мӗш хӗлне кӗреймен — Тӑван ҫӗршыва хӳтӗлесе Сталинград патӗнчи ҫапӑҫура пуҫ хунӑ.
Максим Ястран — поэт, куҫаруҫӑ, публицист, журналист. Пӗчӗк ялтан тухнӑ чӑваш каччин ял урамӗ унӑн ячӗпе хиспленсе тӑрать, ҫуралнӑ вырӑнта пӗчӗк палӑк лартнӑ, 2011 ҫулта Вутланти вулавӑша ун ятне панӑ.
Ястран ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине хатӗрленсе Элӗкри тӗп вулавӑш ятарлӑ планпа ӗҫленине пӗлтерет. Информаци пайӗ Максим Ястран пурнаҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен материал пуҫтарса дайджест хатӗрлесе кӑларнӑ, Чӑваш Республикин Наци вулавӑшенчен кӗнекесем илсе килнӗ. Районти тӗп вулавӑшра йӗркеленӗ «Максим Ястран — 100 ҫул» кӗнеке куравӗ ҫурла уйӑхӗ вӗҫлениччен ӗҫлӗ.
Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центр пулӑшу кирлисене май килнӗ таран пурне те алӑ пама тӑрӑшать. Теприсем, тен, ҫын пулӑшӑвне йышӑнасшӑнах та мар пулӗ, ҫапах та центр специалисчӗсем вӗсене те тимлӗх уйӑрма ӑнтӑлаҫҫӗ.
Ишек ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан Мария Никиолаева ӗмӗрне пӗччен пурӑнса ирттернӗ. Нумаях пулмасть вӑл 90 ҫул тултарнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче ҫемье пурнӑҫӗ ӑнман та, шӑпа ҫавӑн пек пӳрнӗ пуль тенӗ-ши, Мария Никифоровна кун хыҫҫӑн куна никамсӑрах кунланӑ. Вӑй-халӗ тапса тӑнӑ чух ӗне те усранӑ. Халӗ, ҫул кайнӑҫемӗн, унтан-кунтан ыратаканӗ те сиксе тухать, выльӑх-чӗрлӗхпе аппаланма ҫӑмӑл мар. Пӗччен чуна йӑпатма кинеми темиҫе кушак та усрать, чӗлхесӗр янаварсемпе чунне йӑпатать.
Нумаях пулмасть 90 ҫулхи ватӑна ҫуралнӑ кунпа Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центр пуҫлӑхӗ Любовь Ананьева саламланӑ. Кинемее кӑштах та пулин пулӑшу кӳрес тесе социаллӑ ӗҫчен ҫирӗплетесси пирки калаҫса татӑлнӑ.
Шупашкар районӗнче 90 ҫулхи юбилея кӑҫал 47 ҫын паллӑ тунӑ. Тем те пулнӑ вӗсен вӑрӑм ӗмӗрӗнче: савӑнӑҫӗ те, хуйхи те.
Ҫӗньял ял тӑрӑхӗнчи Арккасси ялӗнче пурӑнакан Мария Николаевӑна та шӑпа самай тӑлланӑ. Мӑшӑрӗ унӑн Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ. Анчах вӑрҫӑ участникӗн ӗмӗрӗ вӑрӑм пулман: хӗрарӑм 32 ҫулта упӑшкисӗр тӑрса юлнӑ. Алӑри сакӑр ачаран чи асли вӑл вӑхӑтра 11 ҫул тултарса ӗлкӗрнӗ, кӗҫӗнни — ултӑ уйӑх. Ачасемшӗн тапаҫланнӑ та амӑшӗ. Колхозра ӗҫленӗ, ҫирӗп хуҫалӑх тытнӑ, ҫӗлеме ӑста пулнине кура кӳрше-арша та ҫав енпе пулӑшнӑ.
Паян М.Н. Николаеван 17 мӑнук, мӑнукӗсен 30 ачи, мӑнукӗсен ачисен икӗ ача пур. 57 ҫынран тӑракан пысӑк йыш кашни ҫулах кинемее Ҫӗнтерӳ кунӗпе саламлать. Анчах ҫакӑ кинемее ҫамрӑксем ҫулталӑкра пӗрре кӑна аса илнине пӗлтермест: вӗсем яланах унпа. Юратаҫҫӗ ватта, хисеплеҫҫӗ. Хӑй те Мария Николаевна пуринпе те ӑшшӑн сӑмахлать.
Нумаях пулмасть ҫитнӗ юбилей ячӗпе кинемее ҫывӑх ҫыннисем кӑна мар, Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центр пуҫлӑхӗ Любовь Ананьева тата Ҫӗньял ял тӑрӑхӗнчи ветерансен канашӗн ертӳҫи Ксения Михайлова та саламланӑ.
Кӑҫал Максим Григорьев поэт ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитет. Халӑх ӑна Максим Ястран ятпа пӗлет. Ҫавна май Элӗк районӗнче ӑна халалласа ирттермелли мероприятисен планне хатӗрленӗ. Ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Вутланри культура ҫуртӗнче пултарулӑх каҫӗ иртӗ.
Шӑпах ҫак кун 100 ҫул каялла Максим Григорьев Вӑрманкас ялӗнче кун ҫути курнӑ. 1936–1939 ҫулсенче вӑл «Пионер сасси», «Ҫамрӑк большевик», «Чӑваш коммуни» хаҫатсенче, Халӑх пултарулӑх ҫуртӗнче ӗҫленӗ. Ястран «Садра калаҫни» сӑвӑпа чапа тухнӑ. Унӑн хӑш-пӗр поэми чӑваш поэзийӗн ылтӑн фондне кӗнӗ.
Максим Ястран Г.Гейнен, А.Пушкинӑн, М.Лермонтовӑн, Т.Шевченкӑн, В.Маяковскин, К.Симоновӑн, С.Михалковӑн тата ыттисен хайлавӗсене чӑвашла куҫарнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи пуҫлансан Ястран «Чӑваш коммуни» хаҫатра корреспондентра ӗҫленӗ. 1942 ҫулта ӑна Хӗрлӗ Ҫара илнӗ. Вӑл Сталинград хулине хӳтӗленӗ. Ястран 1942 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче ҫак хула ҫывӑхӗнче паттӑрла вилнӗ. 1962 ҫулта ӑна СССР ҫыравҫисен пӗрлӗхне кӗртнӗ.
+12.3 °C