Кунта сӑмах Олимп ҫулӑмӗ пирки пырать. Ӑна ҫӗршыв тӑрӑх илсе ҫӳренине тӗрлӗрен йышӑнакансем пур та. Ҫак темӑна кунта та хускатнӑшӑн вулакансем кӑмӑлсӑрланмасса шанатӑп. Олимп вӑййи, мӗн тесен те, тӑтӑш пирӗн ҫӗршывра иртекен мероприяти мар та, ҫапла чыса тивӗҫнин савӑнӑҫне ҫапла палӑртма шухӑшланине ӑнланма пулать те пулӗ. Юрӗ, ку вӑл ум сӑмах вырӑнне пултӑр тейӗпӗр.
Олимп ҫулӑмӗ Шупашкара ҫак уйӑхӑн 27-мӗшӗнче килсе ҫитмелле. Ӑна епле ирттерессине паян республикӑн Правительство ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ҫулӑма йӑтма 163 ҫынна явӑҫтармалла. Вӗсенчен кашнине 200-е яхӑн метр лекӗ. Трассӑн пӗтӗмӗшле вӑрӑмӑшӗ — 33 километр. Ҫулӑм Чӑваш Ене ҫитсен ӑна илсе каяс ҫул ҫинче транспорт чупассине вӑхӑтлӑха чарма тивӗ. Шупашкарта хӑш-пӗр вырӑнта ҫула ирхи вунӑ сехетрен пуҫласа каҫхи вуннӑччен пӳлӗҫ. Тӗплӗнрех пӗлес тесен ҫак каҫӑпа пӑхма пулать: gov.cap.ru/info.aspx?gov_id=49&type=news&id=2671565
Шупашкарти Ленин районӗн официаллӑ сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх паян уйрӑм кил-ҫурт талкӑшӗнчи ҫулсене юртан епле тасатнине тӗрӗсленӗ иккен. Ҫурт-йӗрти комуналлӑ хуҫалӑхпа хӑтлӑх пайӗн специалисчӗсем Пушкин, Пасар тата Колхоз урамӗсене ҫитсе курнӑ. Ҫавӑн пекех вӗсем хӑйсен сӑмсисене Дача тӑкӑрлӑкне те чикнӗ тет. Тӗрӗслев ҫул-йӗре йӗркеллех тытнине кӑтартса панӑ имӗш.
Каласа хӑварас пулать, раштавӑн 31-мешӗччен уйрӑм кил-ҫурт таврашӗнчи ҫулсене УММ-1 организаци тасатать. Кайран кам тасатса тӑрасси пирки Ленин районӗн официаллӑ сайчӗ пӗлтермест.
Ялӗсенче хӑйсенче мар-ха. Вӗсен тӗлӗнче. Хусана Мускавпа пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссем ҫӳремелли ҫул тӑвасси пирки маларах эпир темиҫе те хыпарланӑччӗ. Ку ыйтӑва проектӑн ӗҫ ушкӑнӗн ларӑвӗнче черетлӗ хут хускатнӑ. Ӑна Чӑваш Енӗн транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министрӗ Михаил Янковский ертсе пынӑ.
Аса илтеретпӗр, пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑс пирӗн республика территорийӗпе иртнӗ май Етӗрне, Муркаш, Шупашкар тата Сӗнтӗрвӑрри районӗсем урлӑ каҫса кайӗ. Чарӑнӑвне Етӗрне районӗнчи Полянки тата Шупашкар районӗнчи Мӑнал ялӗ тӗлӗнче палӑртнӑ.
«Сапсана» Раҫҫейре 2018 ҫулта футбол енӗпе иртекен тӗнче чемпионачӗ тӗлне чуптарма тытӑнасшӑн. Проекта пурнӑҫланӑ чух ҫӗр ыйтӑвӗ сиксе тухма пултарать. Ҫапах та ку вӑл пысӑк чӑрмав кӑларса тӑратмасса шанаҫҫӗ. Сочинче иртекен Олимпиадӑна хатӗрлесе строительство ӗҫӗсене пуҫарнӑ чух ҫӗр ыйтӑвне хӑвӑрт татса пама пултарнине аса илеҫҫӗ. Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑс ҫулӗ тума, тен, ҫӗнӗ саккун та йышӑнма тивӗ. Ку вӑл, эпир ӑнланнӑ тӑрӑх, тӗпрен илсен ҫӗр ыйтӑвӗпе ҫыхӑннӑ. Саккун пирки «Скоростные магистрали» акционерсен обществин ҫӗрпе пурлӑх ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен департаменчӗн пуҫлӑхӗ Ольга Гладышева палӑртнӑ.
Шупашкарта автомашинӑсене эвакуацилеме пуҫлаҫҫӗ. Нумай хваттерлӗ ҫуртсен умне лартса тухнӑ машинӑсем лартса тухни коммуналлӑ хуҫалӑх машинисене те чӑрмантарни каламасӑрах паллӑ. Хӗлле лару-тӑру уйрӑмах ҫивӗчленет — урамра ларакан машинӑсене пула юр тасатма та йывӑр.
Шупашкарта йышӑннӑ хӑтлӑх кӳмелли правилӑсемпе килӗшӳллӗн унта-кунта лартса хӑварнӑ машинӑсене эвакуацилеме тытӑнӗҫ. Ятарлӑ рейдсене каҫсерен ирттерме палӑртаҫҫӗ. Ятарлӑ автопредприятин кун валли виҫӗ эвакуатор пур-мӗн.
Ҫапах та ҫапла кӑра мера йышӑниччен хула влаҫӗсем «Лартма юрмасть» текен асӑрхаттару паллисем вырнаҫтарма палӑртаҫҫӗ. Ятарлӑ асӑрхаттарусем 66 штук иккен. Вӗсене машинӑсем уйрӑмах хутлакан ҫул-йӗр хӗрне е машинӑсене кӗрсе тухма йывӑр вырӑнсене вырнаҫтарса тухӗҫ.
Ҫул-йӗр ҫинчи инкексене пула вӑрҫӑри пек халӑх тӑкӑнать теҫҫӗ хӑш-пӗр сӑнавҫӑсем. Чӑн та, аварисенче мӗн чухлӗ ҫын пурнӑҫӗ татӑлмасть-ши! Ҫил кастарса вӗҫтерекен машинӑсене светофорсем мӗн тесен те «ҫӑварлӑхлаҫҫӗ».
Ҫак уйӑхра пирӗн республика лаптӑкӗнче тӑватӑ светофор хута янӑ. Вӗсенчен иккӗшне М-7 текен автоҫул ҫинче — вӑл трасса Мускава Ӗпхӳпе ҫыхӑнтарать — вырнаҫтарнӑ. Ҫавсенчен пӗри Муркаш районӗнчи Калайкасси ялӗ патӗнче, тепри — Ҫӗрпӳре. Шупашкара хӗвелтухӑҫ енчен кӗнӗ ҫул ҫинче те халӗ светофор пур. Кунсӑр пуҫне «Ҫӗрпӳ–Чӗмпӗр» трасса ҫинче, Канаш хулинче, вырнаҫтарнӑ.
Анчах, Турра шӗкӗр, салонти ҫынсем аманман. Инкеке автобус паян, чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, лекнӗ. Киров хулинчен Шупашкара килекенскер асӑннӑ облаҫри Советски районта ҫул айккине пӑрӑнса кӗрсе ҫаврӑнса ӳкнӗ.
Аварие лекнӗ автобусра 15 ҫын ларса пынӑ иккен. Телее, вӗсенчен нихӑшӗ те аманман. Автобуса хӑйне те темех пулман, кӑшт кӑна лапчӑннӑ. Ҫаврӑнса ӳкнӗ транспорта юсама янӑ, ҫынсем тепӗр автобуспа Шупашкара килсе ҫитнӗ.
Ку пӑтӑрмах кӑҫал ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкарта пулса иртнӗ. Тимлӗ пулманнипе мартшрутлӑ таксинче ларакан хӗр хӑйне кирлӗ чарӑнура анса юлайман пулнӑ. Вара ӑна водитель Ҫӳрҫӗр-Хӗвеланӑҫ районӗнче вырнаҫнӑ «Промнефть» станци лаптӑкӗнче антарса хӑварнӑ. Хайхи маршрутка тапранма пуҫлансан хӗр ӑна хӑваласа ҫитес тесе хыҫҫӑн чупма тытӑннӑ. Руль умӗнче ларакан 31 ҫулхи Мастеров Александр чупакана асӑрхамасӑр ҫапса кайнӑ пулнӑ. Хӗре тӳрех васкавлӑ пулӑшу пульницинчи реанимаци пайне леҫнӗ, анчах та шел пулин тухтӑрсем сусӑрланнӑ хӗре ҫӑлса хӑварайман.
Шупашкарти Мускав районӗн сучӗн пӗтӗмлетӗвӗпе Мастерова «ҫул-ҫӳрев йӗркине пӑсса асӑрхануллӑ пулманнипе ҫын пурнӑҫне татни» статьяпа айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Ӑна 3 ҫуллӑх колони-поселение ӑсатма йышӑннӑ тата 3 ҫуллӑх руль умне ларма чарнӑ.
Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, Мастеров хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ, анчах та йышӑннӑ приговора улӑштарма ыйтнӑ. Суд вӑл ыйтнине пурнӑҫламан.
Шупашкарти Ленин районӗнче пурӑнакан пӗр арҫынна руль умне правасӑр ларнӑшӑн урам шӑлма янӑ.
Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекторӗсен тӗлне вӑл маларах та ҫакланнӑ-ха. Ҫул-йӗр правилине пӑснине кура ӑна правасӑр хӑвармалла та тунӑ. Вӑл пур — ним пулман пекех руль умне ларса тухнӑ. «Renault» машина хуҫине суд нумаях пулмасть 150 сехет ӗҫлеттерме йышӑннӑ. Тӳре йышӑнӑвне пурнӑҫа кӗртсе арҫынна «Жилкомсервис-1» текен предприятие тӗрлӗ ӗҫе пурнӑҫлама вырнаҫтарнӑ. Федерацин суд приставӗсен службин республикӑри управленийӗн пресс-секретарӗ Антон Антонов пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫыннӑн халӗ урам шӑлма тата территорие хӑтлӑх кӳрессипе ытти ӗҫе пурнӑҫлама тивет.
Ӗнер Муркаш районӗнче казахсен номерӗллӗ автобуса тытса чарнӑ. Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекторӗсем ыйтнине тӳрех пурнӑҫлама васкаман-ха вӑл — пӗрех лешсем ӑна чарнӑ-чарнах.
Унта ларса пыракан ҫынсен докуменчӗсене, вӗсем 94-ӗн пулнӑ, тӗрӗслеме тӑрсан хайхисем ҫапӑҫмах пуҫланӑ иккен. Ют ҫӗршыв ҫыннисен хушшинче пирӗн ҫӗршыва саккунлӑ мар майпа килнисем 42 пассажир тупӑннӑ. Автобусра ларса пыракан мӗнпур пассажиртан пӗри таджик пулнӑ, ыттисем Узбекистанра ҫыннисем иккен. Автобус водителӗсем казах ҫыннисем-мӗн. Йӗрке хуралҫисемпе хирӗлнӗ вӑхӑтра пӗр инспекторӑн тумтирне ҫурса пӑрахнӑ тата жезлне хуҫса пӑрахнӑ имӗш. Ҫакӑн хыҫҫӑн вырӑна полцин хушма нарядне чӗнсе илнӗ.
Халӗ ку факт пирки йӗрке хуралҫисене пӑхӑнманшӑн, ҫынсене саккунлӑ мар майпа пирӗн ҫӗршыва илсе кӗнӗшӗн административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Пӗр пассажир вара наркотик таврашне усӑ курнине палӑртнӑ.
Раҫҫее саккунлӑ майпа ирӗк илмесӗр Раҫҫее килнисене маларах Шупашкарта «Инди таварӗсем» курав вӑхӑтӗнче пысӑк йышпа тытса чарнӑ. Курав унччен тӗрлӗ регионта пулнӑ иккен, пирӗн патри миграци службин ӗҫченӗсем вара вӗсемпе кӑсӑкланнӑ.
Этем йӑнӑшмасӑр пурӑнаймасть ӗнтӗ. Анчах тунӑ йӑнӑша вӑхӑтра тӳрлетме пӗлес пулать. «Йӑрӑм ҫулпа» («Зебра») каҫакан ачана ҫапса каякан водитель ҫакна чухлайман иккен, пӑтӑрмах сиксе тухнӑ вырӑнтан тарас тенӗ.
Ку ӗҫ юпан 11-мӗшӗнче, 14:15 сехетсенче Шупашкарти Трактор тӑвакансен проспектӗнчи 1-мӗш корпус 1/34 ҫурт хирӗҫ пулса иртнӗ. 10 ҫулхи ача «зебра» тӑрӑх ҫул урлӑ каҫнӑ. Ӑнӑҫлӑ каҫасси пулайман ӗнтӗ унӑн, шӑпӑрлан урапа айне лекнӗ. Водителӗ вара те хӑраннипе те урӑх сӑлтавпа чарӑнса ачана пулӑшас темен, хӑвӑртлӑха ӳстернӗ те малалла чуптарнӑ. Сусӑрланнӑ ачана вара пульницӑра тивӗҫлӗ пулӑшу кӳнӗ.
Патшалӑх автоинспекцийе ҫак пӑтӑрмаха курма май лекнисене ҫак телефон номерӗсемпе шӑнкӑравлама ыйтать: 62-65-27 (Шупашкарти Раҫҫейӗн ОБ ДПС ГИБДД УМВД шырав уйрӑмӗ) е 24-07-70 (ГИБДД хурал пайӗ).
-5.7 °C