Нумаях пулмасть Раҫҫей шайӗнче иртекен «Раҫҫей хӗрарӑмӗ 2013» наци конкурсӗн ҫурма финалне тухакансене палӑртнӑ. Регионсенчи финалсем утӑн 8-мӗшӗнче — Кил-йыш тата юратупа шанӑҫлӑх кунӗнче — пуҫланнӑ. Малтанлӑха ҫак ӑмӑртӑва Раҫҫейри 28 тӑрӑхӗ хутшӑннӑ — утӑн 8-14-мӗшӗсенче кашни регионта ҫӗнтерӳҫисене палӑртнӑ. Пирӗн республикӑран вара ҫурма финала Ҫӗмӗрле хулин хӗрарӑмсен канашлӑвӗн пайташӗ Татьяна Андреева тухнӑ.
Татьяна Андреев республика чысне Раҫҫей шайӗнче иртекен ҫурма финалта хӳтӗлӗ. Финала вуниккӗн кӑна тухмаллине пӗлнӗ майӑн ӑна ҫак яваплӑ ӗҫре ӑнӑҫу сунас килет.
Конкурс ҫӗнтерӳҫине халӑх сасӑлавӗпе палӑртаҫҫӗ — вӑл авӑнӑн 2-мӗшӗнче пуҫланать те юпан 2-мӗшӗнче вӗҫленет.
«Раҫҫей хӗрарӑмӗ 2013» ӑмӑртун финалӗ вара Мускавра чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче пулӗ.
Чӑваш Ен ҫыннисен кун-ҫулӗн тӑршшӗне тухтӑрсем сӑнанӑ та ҫакӑн пек пӗтӗмлетӳ патне ҫитсе тухнӑ. Ку вӑл — пӗлтӗрхине тишкерсен.
Ӗмӗре 100 ҫулпа шутланине асра тытсан тата ҫывӑх ҫыннӑмӑрсене май килнӗ таран ытларах пурӑнтарас килнине шута илсен, ҫичӗ теҫетке ҫула вӑрӑм тееймӗн. Ҫапах та 2011 ҫулхипе танлаштарсан республикӑра пурӑнакансен кун-ҫулӗ вӑрӑмланни савӑнтарать. Чӑвашра пурӑнакансен вӑтам ӗмӗрӗ пӗлтӗр 0,64 ҫул хутшӑннӑ иккен. Ҫапла пӗлтернӗ ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова республикӑн правительство ларӑвӗнче.
Тухтӑрсен тата 100 пин пуҫне миҫе ҫын вилнине тишкерес йӑла пур. Ку кӑтарту пӗлтӗр 13,3-пе танлашнӑ. Виҫӗм ҫулхинчен ҫакӑ 2,2 процент лайӑхланнӑ-мӗн. Вӑй питтисем вилесси 6,6 процент сахалланнӑ тесе пӗлтернӗ сывлӑх сыхлав министрӗ. Кунсӑр пуҫне вӑл чӗрен ишеми чирӗпе вилекенсен шучӗ 6,2 процент, инсульт пирки пурнӑҫран уйрӑлакансен хисепӗ 10,2 процент, тӗрлӗ шыҫҫа (кунта сӑмах рак пирки пырать-тӗр) пула куҫ хупакансен йышӗ 4,9 процент чакнине палӑртнӑ.
«Эмоция» ташӑ ушкӑнӗ Пӑлхарта пӗчӗк хрусталь кӳлепине тивӗҫнӗ. Вӗсем ташланӑ чӑваш ташши жюри членӗсемпе куракансене хытах килӗшнӗ.
— Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчен конкурса килсе ҫитнӗ пултаруллӑх ушкӑнӗсем 5 кун хушши фестиваль хӑнисене савӑнтарнӑ. Эпир вара икӗ ташӑпа конкурса хутшӑннӑ: «Тутар вӑййи» тата «Наци йӑли-йӗркисенчен тытӑнса тӑракан чӑваш наци ташши». Юлашки ташӑна куракансем тӳрех тимлерӗҫ, ют ҫӗршыв ҫыннисем валли вара ташӑ чӑн та ҫӗнӗлӗх пулчӗ, — пӗлтерет хорэографи ушкӑнне ертсе пыракан Пётр Пашков.
Конкурса йӗркелесе пыракансем пирӗн ентешсене Украина тата Испани ҫӗршывӗсенче пулса иртекен ташӑ мероприятийӗсене хутшӑнма чӗннӗ. Ку шанӑҫа ҫамрӑк ташӑҫӑсем хаваспах йышӑннӑ.
Налук пухассипе пуль тетӗр-и? Ӑна-кӑна калама пултараймастӑп, мӗншӗн тесен сӑмахӑм асӑннӑ служба ӗҫченӗсем спартакиадӑра ҫӗнтерни пирки пырать.
Федерацин Атӑлҫи округӗнчи регионсем хушшинчи ӑмӑртӑвне 13 ушкӑн пухӑннӑ. Спартакиада ҫак уйӑхӑн 9-10-мӗшӗсенче Чулхулара иртнӗ. Спортсмена ҫаврӑннӑ налукҫӑсен пӗчӗк футбол, волейбол, сӗтелҫи теннис тата бадминтон енӗпе тупӑшма тивнӗ. Чӑваш Енӗн ушкӑнӗ тивӗҫлипе ӑмӑртса пӑхӑр медале ҫӗнсе илнӗ.
Паян, утӑн 12-мӗшӗнче, Хусанта иртекен Универсиадӑра пирӗн ентеш — Алина Прокопьева — чӗретле кӗмӗл медаль ҫӗнсе илнӗ. Ҫӑмӑл атлетика ӑмӑртӑвӗнче (21 ҫх 97,5 м дистанцире) пирӗн спортсменка ҫӗнтерӳҫӗрен — Маи Цуде япун спортменкинчен — 6 ҫеккунт ҫеҫ кая юлнӑ: вӑл ҫула 1 сехет те 13 минут та 12 ҫеккунтра вӗҫленӗ. Пӑхӑр медале те япун хӗре — Юкико Окуно — тивӗҫнӗ.
Аса илтеретпӗр, асӑннӑ виҫӗ атлет иртнӗ кунсенче те ҫӗнтерӳҫӗсен картлашки ҫине хӑпарнӑ. Утӑн 7-мӗшӗнче, ҫӑмӑл атлетика турнирӗн пӗрремӗш кунӗнче, 10 пин метр чупура паянхи ӑмӑртун пӗтӗмлетӗнчи пекех япун спортсменкисем — Юкико Окуно тата Маи Цуде — ҫӗнтернӗ. Алина Прокопьева та ун чухне кӗмӗл медаль ҫӗнсе илнӗччӗ.
Раҫҫей пӗрлешӳллӗ команди вара ку ӑмӑртура иккӗмӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Ӗнер, утӑн 10-мӗшӗнче, Хусанта иртекен 27-мӗш ҫуллахи универсиадӑра пирӗн ентеш, Шупашкарти аслӑ пӗлӳ паракан учрежденийӗн 2-мӗш курс студенчӗ Дмитрий Тарабин сӑнӑ ывӑтнипе ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.
РИА хыпар агенстви пӗлтернӗ тӑрӑх спортсмен сӑнӑна ывӑтса пӗрремӗш хутӗнчех чи лайӑх кӑтартусем тунӑ: сӑнӑ 83 метр 11 сантиметр тӑршӗ вӗҫнӗ. Кӗмӗл медальне Джон Роберт кӑнтӑр африканеце ҫӗнсе илнӗ. Ун кутартӑвӗ — 81,63 метр. Виҫҫемӗш вырӑна вара Фатих Аван турккӑ спортсменӗ тивӗҫне (81,24 метр).
Паян, утӑн 10-мӗшӗнче, Хусанти ҫуллахи Универсиадӑра 20 ҫухрӑм хӑвӑрт утас ӑмӑртура пирӗн ентеш, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗренекен журналистика факультечӗн студентки Ирина Юманова кӗмӗл медаль ҫӗнсе илнӗ, ӑмӑрту пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх Раҫҫей пӗрлешӳ команди ылтӑн медалне тивӗҫнӗ.
Пирӗн ентешӗ чи малтанах спортсменкӑн харпӑр тренерӗ, 20 ҫухрӑм хӑвӑрт утассипе 2004 ҫулхи Олим вӑййисен призёрӗ, Раҫҫейӗн пӗрлӗх командин лидерӗ Олимпиада Иванова ҫӗнтерӳ ятпа саламланӑ.
Ирина Юманова хӑйӗн паянхи ҫӗнтерӗве хӑйӗн пӗрремӗш тренерне тата 3 ҫул каялла вилнӗ ашшӗне халалланӑ.
Пӗтӗмӗшле илсен паянхи хӑвӑрт утас ӑмӑртура Раҫҫей команди пьедисталӑн 3 картлашки ҫине те тӑма пултарнӑ, ҫапла вара ҫӗршыв чысне тивӗҫлипе хӳтӗленӗ.
Ҫар ҫулне ҫывхаракан ҫамрӑксем нумаях пулмасть Атӑлҫи тата Урал федераци округӗсенчи Спартакиадӑна пухӑннӑ. Чӑваш Ен чысне унта Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкул каччисем — Константин Савельев, Дмитрий Почейкин, Денис Триковский, Евгений Еремин, Кирилл Ярайкин, Олег Канцеляров, Дмитрий Мидейкин, Олег Анисимов, Сергей Сарин, Стас Федотов, Николай Аливанкин — хӳтӗленӗ. Халӗ вӗсемпе тӑван тӑрӑхӗ чӑннипех хӑпартланма пултарать.
Ӑмӑртӑва Пенза, Ӑренпур, Тӗмен, Свердловск облаҫӗсенчи, Пермь Енӗнчи, Мари Элти, Пушкӑртстанри, Чӑваш Республикинчи тата Ханты-Манси автономи округӗнчи яшсем хутшӑннӑ. Вӗсем сакӑр енлӗ кӗрешес, пейнтбол, ҫар эстафети тата ҫар хатӗрленӗвӗн енӗпе тупӑшнӑ. Хӗрлӗ Чутай ачисем эстафетӑра 3-мӗш вырӑн йышӑннӑ, пейнтболпа — 2-мӗш, кӗрешессипе — 5-мӗш, ҫар хатӗрленӗвӗн ӑмӑртӑвӗнче — 1-мӗш. Ҫапла вара ушкӑнпа илсен каччӑсем Пенза облаҫӗнчи тантӑшӗсенчен виҫӗ очко сахалрах пухса иккӗмӗш вырӑна тухма пултарнӑ. Кӗркунне вӗсен Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртӑва хутшӑнма тивӗ.
Сӑнсем (19)
Ӗнерхи кун Раҫҫей спортсменӗсемшӗн чӑннипех тухӑҫлӑ пулнине федераци шайӗнчи МИХсем пӗлтерме ӗлкӗрчӗҫ ӗнтӗ. Универсиадӑра медальсемшӗн пынӑ пӗрремӗш кунхи кӗрешӳре пирӗн ҫӗршыв спортсменӗсем 17 медальлӗ пулса тӑма ӗлкӗрнӗ, вӗсенчен ҫиччӗшӗ — ылтӑн. Пиҫиххипе кӗрешекенсем тӳрех виҫӗ ылтӑна тивӗҫнӗ. Сӑмах май, спортӑн ҫак енне кӑҫал пуҫласа студентсен вӑййи шутне кӗртнӗ. Раҫҫей спортсменӗсенчен пӗрремӗш ылтӑна вара Евгений Кузнецов виҫӗ метр ҫӳллӗшӗнчен шыва сиксе ҫӗнсе илнӗ.
Чӑваш спортсменӗсемпе те мухтанмалӑх пур. Алина Прокопьева, акӑ, 10 пин метра чупса кӗмӗл медальлӗ пулса тӑнӑ.
Республикӑн тӗп хулинчи 62-мӗш шкулта вӗренекен Максим Смирнов тӗнче шайӗнчи Google Science конкурсӑн регионти тапхӑрӗнче финала тухнӑ.
Унта 120 ҫӗршыври пин ача хутшӑннӑ. «Тӗнчене ылмаштарма пултаракан 90 ҫӗнӗ шухӑш» каланӑ 90 ача хушшинче пирӗн ҫӗршыв ачисем тӑххӑрӑн иккен. Сумлӑ ҫак йышра Шупашкар хулинчи Максим та пурри, чӑннипех те, савӑнтарать. Ҫӗнтерӗве вӑл хӑй епле йышӑнни пирки калама йывӑр. Мӗншӗн ҫапларах калатӑп тетӗр-и? Ара, тӗрлӗ конкурсра ҫӗнтересси Максимшӑн ҫӗнӗлӗх мартан ҫапла каларӑм-ха. Хӑй шухӑшласа кӑларнӑ япаласемпе вӑл кӑҫал кӑна темиҫе хутчен мала тухнӑ. Акӑ, сӑмахран, «Архимед–2013» конкурсра. Тепӗр тесен6 ку конкурсӑн сумӗ тата пысӑкрах ӗнтӗ.
Хальхи конкурса ача транспорта хӑрушсӑр тӑвассипе проект сӗннӗ. Вӑл машинӑна 180 градус таран ҫаврӑнса ларма май килекен хатӗрпе тивӗҫтересшӗн иккен. Проекта шухӑшласа кӑларнӑ чух Максима ашшӗпе амӑшӗ — Петр Васильевичпа Надежда Петровна — тата аслӑ пиччӗшӗ Алексей пулӑшнӑ иккен. Тата асӑннӑ шкулта физика вӗрентекен Борис Васильев та самай тӗрев кӳнӗ-мӗн.
Ҫӗнтернӗ ятпа ачана ЧР вӗрентӳ министрӗ Владимир Иванов саламланӑ.
+9.3 °C