Чӑваш наци вулавӑшӗнче паян Чӑваш обществӑпа культура центрӗ йӗркеленнӗренпе 25 ҫул ҫитнине уявларӗҫ.

Сӑмах тухса калакансем ЧОКЦ ертӳҫине ӑнӑҫу сунчӗҫ, обществӑпа культура центрӗн ырӑ енӗсене асӑнчӗҫ. Кашни тенӗ пекех хӑйӗн парнипе тивӗҫтерчӗ. Пухӑннӑ хӑнасене темиҫе фольклор ушкӑнӗ хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗ, Юхма Мишши ҫырнӑ сӑвӑпа кӗвӗленӗ юрӑсем шӑрантарчӗ.

ЧОКЦ 1989 ҫулхи раштав уйӑхӗнче йӗркеленнӗ. Хӑйӗн тӗллевӗ шутне вӑл чӑваш наци культурин аталанӑвне; республикӑра тата унӑн тулашӗнче пурӑнакан чӑвашсене культурӑпа ӑс-хакӑл енӗпе пӗрлештерессине; халӑхра толерантноҫе сарассине кӗртет. Раҫҫейпе Эстонире вӗсен пурӗ 50 ытла уйрӑм шутланать. Чӑваш обществӑпа культура центрне мӗн йӗркеленӗренпе Чӑваш Республикин халӑх ҫыравҫи Юхма Мишши ертсе пырать.

Сӑнсем (124)

«Павлов кунӗсем» музыка фестивалӗнче Ф.П. Павлов ячӗллӗ Шупашкарти музыка училищин пӗчченшер тата хорпа юрлакан уйрӑмӗ «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр» театрализациленӗ концерт-спектакль кӑтартнӑ.

Каҫа Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ, искусствоведени докторӗ Михаил Кондратьев академик тата Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, «Уяв» фольклор ансамблӗн ертӳҫи Зинаида Козлова профессор хутшӑннӑ. Шӑпах ҫаксем иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулӗсенче халӑх юррисене юрласси чакнине асӑрхаса чӗртсе тӑратма шут тытнӑ тесе пӗлтерет республикӑн Культура министерстви.

Программӑра Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчи фольклорне кӑтартнӑ. Уявӑн иккӗмӗш каҫне чӑваш фольклорне халалланӑ. Уяв хӑнисене Самар облаҫӗнчи «Епле килтӗр, тӑвансем» хӑна юррипе уҫнӑ, кайран анатри чӑвашсен «Саккӑрӑн, саккӑрӑн» ташӑ такмакӗсем малалла тӑснӑ. Людмила Петухова ертсе пыракан «Янтал» фольклор ансамблӗн юрри-ташшине те куракансем тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑннӑ. Вӗренӳ ҫулӗ вӑхӑтӗнче ушкӑн 50-а яхӑн концерт кӑтартать иккен. Хальхинче вӑл Пушкӑртстанри, Тутарстанри тата Сарту тӑрӑхӗнчи юррисене, ҫавӑн пекех анатри чӑвашсен такмакӗсене шӑрантарнӑ.

Малалла...

Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче «Ачасем валли чӑвашсен фортепиано музыки» лекци-концерт иртнӗ. Ӑна И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн фортепиано кафедрин доценчӗ, педагогика наукисен кандидачӗ Светлана Заломнова йӗркеленӗ.

Лекци-концерта Культура ҫулталӑкне халалланӑ. «XX ӗмӗрти чӑваш композиторӗсен ача-пӑча фортепиано музыки Ӳсекен ӑрӑвӑн воспитанийӗнче» проекта Раҫҫейӗн гуманитари наукисен фончӗ укҫапа пулӑшнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасене Светлана Заломнова Геннадий Воробьев композитор пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Вӑл «Ача-пӑча сюитинчи» фортепиано валли ҫырнӑ пьесине, «Колхозри уяв» сюитӑна, «Музыка дневникӗнчи» пьесӑна янӑратнӑ. Композитор маларах ҫырнӑ хайлавсем те концертра пулнӑ.

Куравпа паллашакансем

Сӑмахӗ кунта Чӑваш наци конгресӗн «Чӑваш ялӗ» комитечӗ сӑнӳкерчӗксен куҫса ҫӳрекен куравне Патшалӑх Канашӗнче вырнаҫтарни пирки пырать-ха. «Ку куравра — Чӑваш наци конгресӗн хастарӗсем йӗркеленипе ирттернӗ Шупашкар районӗнчи Атӑлъялти ял уявне сӑнлакан сӑнӳкерчӗксем, ял халӑхӗ тӑван тавралӑха илем кӳрессишӗн тӑрӑшнӑ самантсем», — тесе пӗлтерет ЧНКн пресс-служби.

«Патшалӑх ӗҫне парӑнса ӗҫлекенсем коридорпа иртнӗ май чӑваш ялӗсем хальхи вӑхӑтра мӗнлерех аталанма пуҫланине курса ӗненччӗр», — курав тӗллевне ҫапларах уҫӑмлатать конгресӑн пресс-служби.

Курава уҫма «Чӑваш ялӗ» комитет ертӳҫи Эдуард Бахмисов, Шупашкар районӗнчи Атӑлъялти Сергейпа Елена Сорокинсем, асӑннӑ районти Леонид Фадеев таврапӗлӳҫӗ, Вӑрман Ҫӗктер ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Николай Хорасев хутшӑннӑ.

Курава уҫма Патшалӑх Канашӗнче вӑй хуракансем те пуҫтарӑннӑ паллах. Ҫав йышра асӑннӑ органӑн Аппарат ертӳҫине Анатолий Ухтиярова, ЧР Патшалӑх Канашӗн ертӳҫин ҫумне Игорь Кушева асӑннӑ.

Республикӑн саккун кӑларакан органӗнче тӗрлӗ курав унччен те иртнине унта ӗҫлекенсемпе пырса ҫӳрекенсем пӗлеҫҫӗ-ха.

Малалла...

Чӑвашла чей ӗҫме пуҫтарӑннӑ хӑнасемпе Питӗрти чӑвашсем

Чӑвашла чей ӗҫеҫҫӗ тени килӗшӳллӗнех янӑрамасть пулӗ те (ара, пирӗн халӑхӑмӑр кӑпӑклӑ сӑра вӗретессипе мӗн авалтан ӑста пулнӑ-ҫке), ҫапах та Питӗрте чӑвашла чей ӗҫнӗ. Кун пирки асӑннӑ хулари чӑвашсен ассоциацийӗ те, «Росбалт» информаци агентстви те хыпарлаҫҫӗ.

Проекта асӑннӑ информагентство йӗркелесе янӑ. «Питӗр сӑнӗсем» ят панӑскерӗн тӗллевӗ ҫамрӑксене ҫӗршывӑмӑрӑн ҫурҫӗр тӗп хулинче тата Раҫҫейре тӗрлӗ халӑх ҫынни пурӑннине кӑтартасси тесе пӗлтереҫҫӗ. Проект девизне те шухӑшласа тупнӑ. Вӑл ҫапларах янӑрать: «Расна пулин те пӗрле пурӑнар».

Чей ӗҫме йӳтӗмпе пухӑнакан мероприятие кашни эрнере тӗрлӗ халӑх ҫыннисене йыхравлаҫҫӗ иккен. Иртнӗ уйӑхӑн 28-мӗшӗнче, ав, чӑвашсене чӗннӗ.

Санкт-Петербургри чӑвашсен наципе культура автономийӗн ертӳҫипе Владимир Живовпа пырса ҫитнӗ чӑвашсем чей ӗҫме пухӑннӑ аслӑ классенчи шкул ачисемпе журналистсене тӑван халӑхӑмӑрӑн культурипе паллаштарнӑ. Сӗтел ҫинче чейпе пӗрлех хуплу пулнӑ.

Сӑнсем (2)

Петр Метин профессор

Раштавӑн 4-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта «Чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентессин ҫивӗч ыйтӑвӗсем» темӑпа филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Сӑкӑт ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Петр Метин профессор астӑвӑмне халалланӑ ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх семинарӗ иртнӗ.

Семинара И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн чӑваш чӗлхипе литературин кафедрин доценчӗсем Николай Осипов, Ольга Скворцова тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи профессорӗ Галина Ермакова, Патӑрьел районӗнчи шкулсенче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем хутшӑннӑ.

Тӗлпулӑва пухӑннисем чи малтанах Сӑкӑт масарӗнче канлӗх тупнӑ Петр Метин вил тӑприне ҫитсе пуҫ тайнӑ, чечек ҫыххи хунӑ. Ӗҫтешӗсем Петр Николаевича ырӑ сӑмахсемпе аса илнӗ.

Семинар малалла Сӑкӑт вӑтам шкулӗнче иртнӗ. Районти вӗрентӳ пайӗн информаципе методика центрӗн методисчӗ Елена Перепелкина семинара уҫнӑ май чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштанӑ, Петр Николаевичӑн тӗпчев ӗҫӗсене, вӑл кӑларнӑ кӗнекесемпе вӗрентекенсем хӑйсен кулленхи вӗрентӳ ӗҫӗнче усӑ курнине ҫирӗплетнӗ.

Малалла...

«Нарспи — тӗрӗ тӗрлекен чӑваш пики» торт

Чӳкӗн 22-26-мӗшӗсенче Люксембургра кулинарсен «Кулинарсен Тӗнче кубокӗ» конкурс иртнӗ. Пирӗн ентешсем Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командин йышӗнче пулнӑ.

Пирӗннисем унта «Нарспи — тӗрӗ тӗрлекен чӑваш пики» торт, «Парне» бальзампа пӗҫернӗ тата «Пушкин чӑваш ялне килни» кукӑльсем пулнӑ. Кӑҫал конкурс тӑваттӑмӗш хут иртнӗ. Унта 86 ҫӗршыври 160 ытла кондитер пухӑннӑ.

Ӗҫсене 100 баллӑ тытӑмпа хакланӑ. Чӑвашсем ҫимӗҫсене чӑваш наци йӑлипе килӗшӳллӗн хатӗрлени паха. Акӑ Ирина Щетининӑн ӗҫе пурне те тӗлӗнтернӗ. Унӑн «Нарспи — тӗрӗ тӗрлекен чӑваш пики» торчӗ «Арт-класс» номинацире ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.

Ирина Антонова тата Тамара Сергеева «Парне» бальзампа кукӑль пӗҫернӗ. Ольга Хлебникова ертсе пынипе хатӗрленӗ «Пушкин чӑваш ялне килни» кукӑле те Дипломпа палӑртнӑ.

Ҫапла майпа Чӑваш Ен командине чӑваш наци кухнине тӗнче шайне кӑларнӑшӑн, аталантарнӑшӑн дипломпа чысланӑ.

Людмила Муравьева

Чӳкӗн 28-мӗшӗнче Шупашкарти Яков Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче «Чӑваш пики — 2014» конкурс иртнӗ. Кӑҫалхипе вӑл 8-мӗш хут йӗркеленнӗ.

Кӑҫал унта 16 пике хутшӑннӑ. Малтан конкурсҫӑсене ЧНК президенчӗ Николай Угаслов саламланӑ, унтан ЧР Культура министерствин пай пуҫлӑхӗ Сергей Казаков, пӗлтӗрхи конкурс ҫӗнтерӳҫи Алиса Чайникова сӑмах илнӗ.

Пӗрремӗш конкурсра пикесем хӑйсемпе паллаштарнӑ. Вӗсем куракансене хӑйсене сцена ҫинче хӑюллӑн тытма пӗлнипе, ҫепӗҫ чӗлхипе тыткӑнланӑ. Тепӗр конкурсра пикесем анлӑ тавракурӑмлӑ пулнипе тӗлӗнтернӗ. Хӗрсем республикӑри хула ячӗсене те, чӑваш гимнӗн авторӗсене те, чӑваш театрне кам пуҫарнине те, чӑвашсен ӗлӗкхи календарьне те пӗлнӗ. Тӗрӗссипе, ыйтусем йывӑрах та пулман. Ҫапах такӑнакан та тупӑннӑ. Пӗр пике «ӑраскал» сӑмах пӗлтерӗшне пӗлеймен, тепри чӑвашсен этнографи ушкӑнӗсене калайман.

Пултарулӑх конкурсӗнче пикесем чӑваш ташшине те, тангӑна та ташланӑ, чӑваш юррисене шӑрантарнӑ, сӑвӑсем вуланӑ. Акӑ Трак тӑрӑхӗнчен килнӗ Мария Козлова «Илеймӗн телее укҫа парса» сӑвӑ вуланӑ, Ҫӗрпӳ районӗнчи Зоя Михайлова Хусанкайӑн «Таня» поэмин сыпӑкне пӑхмасӑр каланӑ.

Малалла...

Иртнӗ шӑматкун Чӑваш наци вулавӑшӗнче Чӑваш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗн черетлӗ ҫулталӑкри отчёт ларӑвӗ пулчӗ — унта халӑх академикӗсем, таврапӗлӳҫӗсем тата ыттисем пухӑнчӗҫ. Пурӗ 150 ҫынна яхӑн хутшӑнчӗҫ. Ларӑва Президиум пайташӗ Карягин Фёдор Александрович ертсе пычӗ.

Пухӑннисем умӗнче Ҫӗньялти фольклор ансамблӗ хӑйӗн пултарулахне кӑтарнӑ хыҫҫӑн лару хӑйӗн ӗҫне тытӑнчӗ. Пухура халӑх академийӗн тӗрлӗ пуйсен ертӳҫисем ҫулталӑк хушшинче мӗн туни пирки каласа пачӗҫ, академие ӗҫне кура ҫӗнӗ пайташсене йышӑнчӗҫ.

Ҫитес ҫулхи плана та йышӑнса хӑварчӗҫ. Ун пирки асӑнас пулсан 2015 ҫулта Чӑваш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗ тӗрлӗ ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗсем, ҫавра сӗтелсем ирттерме палӑртать. Ҫавӑн пекех кӳршӗллӗ тӑрӑхсенче вырӑнти ларусене — инҫетре тӑрӑшаканнисем сахал мар-ҫке — ҫитсе хутшӑнма планланӑ.

Сӑнсем (45)

Чӑваш халӑх сайчӗ тӑрӑшнипе ҫитес вӑхӑтра Чӑваш Енӗн чӑвашла схеми А1 форматпа пичетленсе тухмалла. Ҫавна май чи малтан туянас кӑмӑллисем валли умсаккас йӗркелетпӗр — ӑна 250 тенкӗпе туянма май пур. Умсаккаса «СУМ» лавкка урлӑ ирттеретпӗр. Тӳрех палӑртатпӑр: укҫине малтан тӳлемелле (наложенный платеж мелӗпе саккаслакансене кайран ҫеҫ ярса парӑпӑр).

Чӑваш Ен схемин чӑвашла вариантне эпир нарӑс уйӑхӗнче пуҫласа. Чи йывӑрри — ял ячӗсен чӑвашла вариантне (тӗрӗссине) палӑртасси пулчӗ. Ку тӗлӗшпе пире Чӑваш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗ, Тутарстан чӑвашӗсен «Сувар» хаҫачӗ, Чӗмпӗр Ен чӑвашӗсен «Канаш» хаҫачӗ самай пулӑшрӗҫ. Вуншар ҫын тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн сахал мар йӑнӑшран хӑтӑлтӑмӑр. Схема ҫине эпир совет саманинче панӑ ӗлӗкхи хитре чӑвашла ятсене илсе пама тӑрӑшрӑмӑр (т-х: Ӗсмел, Каҫал, Аслӑ Арапуҫ). Ҫавӑн пекех курӑнакан лаптӑка лекекен тулашри чӑваш ялсене кӑтартрӑмӑр — Тутарстанри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑваш ялӗсем ӑҫтарах вырнаҫнине лайӑх курма май пур.

Ку вариант — малтанхи.

Малалла...