Республика кунне хатӗрленме тытӑннӑ ӗнтӗ. Кӑҫал та, ытти ҫулти пекех, фейерверк фестивалӗ иртет. Вӑл икӗ куна тӑсӑлӗ.

Пӗтӗм тӗнчери IX фейерверк фестивальне ҫӗртме уйӑхӗн 23–24-мӗшӗсенче ирттереҫҫӗ. Салютсене кӳлмекре каҫхи 11 сехетре ярӗҫ. Кӑҫал унта 5 команда хутшӑнма заявка панӑ: Мускаври, Шупашкарти, Сергиев Посадри, Минскри (Беларуҫ), Казахстанри предприятисем.

Пӗрремӗш кунхине командӑсем «Ҫӑлтӑр ҫулӗ» шоу кӑтартӗҫ. Жюри пайташӗсем вӗсене темиҫе номинаципе хаклӗҫ. Фестивальте 350 метр ҫӳллӗш таран фейерверк яма палӑртнӑ. Ҫӗртмен 24-мӗшӗнче ҫӗнтерӳҫӗсене чыслӗҫ.

Кӑҫал пирӗн республикӑра «Вилӗмсӗр полка» 20 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Штендер йӑтса тухакансен йышӗ ҫулсерен йышланнине палӑртмалла.

Кӑҫал акци вӑхӑтӗнче хӑйне евӗр «пӑтӑрмах» пулнӑ. Мероприятире 5 ҫынна тытса чарнӑ. Вӗсем нумаях пулмасть айӑпланнӑ Раҫҫей Геройӗн Евгений Борисовӑн портретне йӑтса утнӑ.

Аса илтерер: Евгений Борисова астармӑш вӑйӑсен бизнесне йӗркеленӗшӗн айӑпланӑ, Раҫҫей Геройӗн ятне туртса илнӗ. Борисова суд 6 ҫул ҫурӑллӑха тӗрмене ӑсатма йышӑннӑ.

Акцире Евгений Борисовӑн портретне унӑн тӑванӗсемпе тусӗсем йӑтса утнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗ — ҫамрӑксем. Тӗрӗсрех каласан — йӑтса утасшӑн пулнӑ. Вӗсене килнӗ чухнех полицейскисем асӑрханӑ. Асӑрхаттарнӑ хыҫҫӑн вӗсене ирӗке янӑ.

Ветеран аллинче — сертификат

Патӑрьелти «Добрый» (чӑв. Ырӑ) лавкка вӑрҫӑ ветеранӗсене ырӑ тунӑ. Юрий Трофимов уйрӑм усламҫӑн лавкки ӗнер Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе районти мӗнпур ветерана 500-шер тенкӗлӗх сертификат парнеленӗ. Патӑрьелте пурӑнакан виҫе ветерана лавкка 1000-шер тенкӗлӗхех сертификат тыттарнӑ.

«Паттӑрлӑхӑршӑн эпир сирӗн умӑрта пуҫа таятпӑр. Раҫҫей ҫарӗ паян та ҫар йӑли-йӗркине тытать, ҫӗршыва шанчӑклӑн хӳтӗлет», — тесе хитре сӑмахсем каланӑ май лавкка хуҫисем шур сухалсене ырӑ суннӑ.

Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене — вӗсем паян Патӑрьел районӗнче 38-ӑн юлнӑ — «Рэмис» тулли мар яваплӑ пӗрлӗх (пуҫлӑхӗ — Минхайдер Юсупов) савӑнтарнӑ, вӑл кашни валлиех парне хатӗрленӗ.

Энтриелти снаряд

Ӗнер, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, Йӗпреҫ районӗнчи Энтриел ялӗнчи арҫын пахча сухаланӑ чухне снаряд евӗр асӑрханӑ. 30 сантиметр тарӑнӑшӗнче выртаканскер пирки йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. Пуҫиле шыравра ӗҫлекенсем ОМОН специалисчӗсене те чӗннӗ. Снарядлӑ пахчапа юнашар пурӑнакансене те вӑхӑтлӑха эвакуациленӗ. Тупнӑ япала зенит пушкин артиллери снарячӗ пулнине палӑртнӑ.

Йӗрке хуралҫисем снаряд Энтриелти пахчана епле лекни пирки пуҫ ватаҫҫӗ. Кил хуҫи пӳрте 2008 ҫулта туяннӑ иккен. Асӑннӑ лаптӑка маларах вӑл сухаламан. Унчченхи кил хуҫисем халӗ ҫук та-мӗн — вӗсем вилнӗ.

ОМОН специалисчӗсем тӗшмӗртнӗ тӑрӑх, снаряд ҫӗр ӑшӗнче 1943 ҫултанпа выртма пултарнӑ.

Ӑна ӗҫлеттерсе яракан механизм тутӑхса пӗтнӗ. Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче самолетпа вӗҫме вӗрентекен вӑрттӑн шкул пулнӑ.

Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн Чӑваш кӗнеке издательстви ҫӗнӗ кӗнеке кӑларнӑ. Вӑл – «Шаги к победе». Авторӗ – Евгений Почуев.

ЧР Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗнеке авторӗ Етӗрне хулин тата районӗнче ҫуралса ӳснӗ ҫынсем пирки каласа кӑтартать. Вӗсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ, кӗнекене вӗсен асаилӗвӗсене кӗртнӗ.

Кӗнеке авторӗн ашшӗ – Почувсен йӑхӗнчен. Вӗсен тӑватӑ «йӑва»: Чӑвашра, Пушкӑртстанра, Тула облаҫӗнче тата Чечня Республикинче.

Кӗнеке авторӗ Евгений Почуев Чита хулинче ҫуралнӑ. 1973 ҫулта И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУран вӗренсе тухнӑ. 2002 ҫултанпа «Пысӑк Урал» тулли мар яваплӑ обществӑн генеральнӑй директорӗ.

Паян, ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ялӗнче чӑннипех те асра юлмалли кун пулнӑ. Унта сухапуҫ уявӗ иртнӗ. Уява вара Леонид Якубович та хутшӑннӑ. Паллӑ телеертӳҫӗ ҫураки епле пынипе интересленнӗ.

Малтанах хӑнасем «Ленинская искра» колхоз председателӗнче чылай ҫул вӑй хунӑ Аркадий Айдакӑн палӑкӗ патне чечек хунӑ. Унтан ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьевпа Леонид Якубович чӑваш хресченӗн музейне ҫитнӗ. Ӑна 1983 ҫулта Аркадий Айдак йӗркеленӗ. Палӑртмалла: юлашки виҫӗ ҫулта музей ҫӗнелнӗ.

Кайран хӑнасем шкул ачисемпе пӗрле улмуҫҫисем лартнӑ. Леонид Якубович вӗсем мӗнле ӳснине пӑхмашкӑн Тури Ачака килсе тӑма хирӗҫ маррине пӗлтернӗ.

Леонид Якубовияпа ытти хӑнасем ҫӗрулми лартнӑ ҫӗре те хутшӑннӑ. Михаил Игнатьев, Леонид Якубович тата Раҫҫей Геройӗ Николай Гаврилов вӗсене хресчен ӗҫе ют маррине кӑтартнӑ. Михаил Игнатьевпа Леонид Якубович трактор рулӗ умне ларса сухапуҫ уявне уҫнӑ.

Леонид Якубович Чӑваш Ене яланах тулли кӑмӑлпа килнине каланӑ.

Республикӑра Ҫӗнтерӳ уявӗ ҫывхарни сисӗнет. Ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче пӗчӗк ачасем парада тухнӑ. Вӗсем Хӗрлӗ тӳреме пухӑннӑ.

Ҫамрӑк армеецсемпе тата кадет класӗсемпе пӗрле ача пахчине ҫӳрекен шӑпарлансем те парада тӑнӑ. Унта Шупашкарти 105 ача пахчинчи 1,5 пин ача хутшӑннӑ.

Шӑпӑрлансем тӗрлӗ форма тӑхӑннӑ. Моряксем, десантниксем, ҫалавҫӑсем парада тухнӑ. Ку акци кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртнӗ. Пӗлтӗр ӑна пӗрремӗш хут йӗркеленӗ. Ун чухне акцие 700 ача хутшӑннӑ.

Чӑваш Ене «Асамлӑх уйӗ» телекӑларӑмӑн ертӳҫи Леонид Якубович килнӗ. Вӗртолетпа ҫитнӗ вӑл.

Леонид Аркадьевич малтанах Андриян Николаев космонавт летчикӑн Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялӗнчи асӑну комплексне кайнӑ.

Леонид Якубовича музее килнисем курнӑ, унпа хӑшӗ-пӗри селфи та ӳкерӗннӗ. Леонид Якубович хӑйӗн вертолетне музей умнех лартнӑ.

Паллӑ телеертӳҫӗ музей ҫывӑхӗнче йывӑҫ та лартнӑ. Унӑн чӑрӑшӗ Иосиф Кобзонӑннипе юнашар.

Мероприятие ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.

Чулхулара пулнӑ взрывра шар курнӑ ҫынсене Шупашкара илсе килнӗ. Тухтӑрсем вӗсен сывлӑхӗшӗн пӑшӑрханмалли ҫуккине пӗлтереҫҫӗ.

Ҫак кунсенче сирпӗнсе суранланнӑ икӗ арҫынна тӑван тӑрӑха, Чӑваш Ене, илсе килнӗ. Унччен вӗсем Чулхула пульницинче пулнӑ. Кунта вӗсене тӑванӗсемех илсе ҫитернӗ. Тепӗр арҫынна вара Васкавлӑ медпулӑшу пульницине сипленме хунӑ.

Аса илтерер: сирпӗнӳ ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче пулнӑ. Хута каякан 12 хутлӑ ҫуртра компрессор сирпӗннӗ. Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫав вырӑна тӗплӗ пӑхса тухнӑ, унти япаласене тӗпчев ирттермешкӗн илнӗ. Ку ӗҫ тӗлӗшпе судмедэкспертиза ирттерме палӑртнӑ. Следовательсен ку пӑтӑрмахра кам айӑплине палӑртас тӗлӗшпе ӗҫлӗҫ.

Вӑхӑт пулсан Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та «Вилӗмсӗр полк» акцие хутшӑнӗ. Кун пирки вӑл ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче журналистсене пӗлтернӗ. Пресс-конференцире Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, акцие хӑй хутшӑнаймасан та унӑн ывӑлӗ тухатех. Ҫакна Элтепер вӗсен ҫемйи патриотизм туйӑмӗллӗ пулнипе, Раҫҫей Федерацине, Чӑваш Республикине юратнипе сӑлтавланӑ.

Аса илтеретпӗр, Ҫӗнтерӳ кунӗнче Шупашкарта иртекен «Вилӗмсӗр полк» акцие тӗп хулара пурӑнакан 10 пин ытла ҫын хутшӑнма палӑртнӑ.

Ҫавӑн вӑхӑтӗнче ҫынсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ тӑванӗсен транспаранчӗсене йӑтса утӗҫ. Акцие кашниех хутшӑнма пултарать. Кун валли штендер, салтакӑн сӑнӳкерчӗкне хатӗрлемелле. Сӑнӳкерчӗке Шупашкарти «Гранит» типографире тӳлевсӗрех пичетлеҫҫӗ. Акци Республика тӳремӗнче 12 сехетре пуҫланӗ. Колонна тӳремрен Президент бульварне тухӗ. Пӗлтӗр акцие 10 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Кӑҫал вӗсен йышӗ тата нумайланасса шанаҫҫӗ.