www.grani21.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Бурят Республикинче Базыр Цырендашиев композиторпа тата педагогпа мӑнаҫланни, вӑл вара хӑй вӑхӑтӗнче Чӑваш Енре ӗҫленине ҫак йӗркесен авторӗ икӗ ҫул каялла пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: Базыр Очирович — Бурят Республикинчи паллӑ композитор. Вӑл — сахал мар кӗвӗ-ҫемӗ авторӗ. Унӑн мӑшӑрӗ Инесса Павловна — чӑваш.

Базыр Цырендашиевпа мӑшӑрӗ 1950-1960-мӗш ҫулсенче пурӑннӑ. 1959-1963 ҫулсенче Базыр Очирович Ҫӗмӗрлери культура ҫуртӗнче илемлӗх ертӳҫи пулса ӗҫленӗ.

Халӗ ҫав ҫын пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Вӑл 86 ҫула кайнӑ.

Хӑй ӗмӗрӗнче Базыр Цырендашиев 400 ытла юрӑ кӗвӗленӗ.

Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин халӑх художникӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ, Пушкӑрт АССРӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, художник-сценограф, Чӑваш Республикин патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ Юрий Матросов 75 ҫул тултарнӑ.

Юрий Петрович Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял Чурачӑкра ҫуралнӑ. 1970 ҫулта вӑл И.Н. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх пединститутӗнчен (ун чухне вӑл аслӑ шкул институт шутланнӑ), художествӑпа графика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Паян вӑл — сумлӑран та сумлӑ ӑста.

Шупашкарта вулавӑшсен пӗрлешӗвӗн – ҫӗнӗ ертӳҫӗ. Унпа паян хула администрацийӗнче иртнӗ планеркӑра паллаштарнӑ.

Вӑл – Маргарита Пыркина. Вулавӑш ӗҫченӗсемшӗн вӑл ҫӗнӗ ҫын мар. Маргарита Пыркина ҫурла уйӑхӗнченпе директорӑн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ.

Маргарита Николаевна Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗнче 200 ҫултанпа ӗҫлет. 2020 ҫулта ӑна директорӑн ҫумне ҫирӗплетнӗ. Ун умӗн ку тивӗҫе Светлана Коледова икӗ ҫул пурнӑҫланӑ.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чылай вӑхӑт чирленӗ хыҫҫӑн Раҫҫейри тата Чӑваш Енри паллӑ музыковед, педагог, общество ӗҫченӗ, Раҫҫейри тата Чӑваш Енри Композиторсен союзӗсен членӗ Светлана Макарова пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.

Светлана Ильинична тӑватӑ теҫетке ҫул ытла Шупашкарти музыка училищинче тӑрӑшнӑ. Ӗҫчен хӗрарӑм тивӗҫне часа чунпа пурнӑҫланӑ. Ӗҫтешӗсем ӑна пысӑк ӑста, чӑн-чӑн профессионал тесе хакланӑ.

Чӑваш Енри телекуравҫӑсем вара Светлана Макаровӑна «Чувашия музыкальная», «Мастера искусств», «Представляем молодых» телекӑларӑмсене ертсе пыни тӑрӑх аван пӗлнӗ. Халӗ ҫав телепередачӑсем Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗн ылтӑн фондӗнче упранаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех Светлана Макарова 800 ытла музыкӑпа критика статйи ҫырнӑ.

Фейсбукри Леонид Петров-Атлай страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк

«Петр Яковлевӑн (Петӗр Яккусен) пур пичетленнӗ кӗнекисене пухса пӗр пысӑк том тумаллах пирӗн. Вӗсем ҫапла пӗр ҫӗмелте пулсассӑн, чӑвашӑн малти кун ҫутийӗ тата ытларах палӑрма пуҫлӗ тетӗп. Тен, йӑнӑшатӑп?», — ҫакӑн пек шухӑшлать Фейсбукра хӑйӗн шухӑшӗпе паллаштарма кӑмӑллакан филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Леонид Пэленич (Петров-Атлай).

Хальхинче автор Петӗр Яккусен поэта аса илнӗ. Вӑл ҫак тӗнчерен 2021 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, 71 ҫула ҫитсен, уйрӑлса кайнӑччӗ.

«Кашниех мар пулин те, нумай сӑмаххи унӑн чӑн-чӑн кӗмӗл: ӑна пур чӑваш пурӑнакан вырӑна сапалать вӑл, унтан пире ҫав чӗкеҫ чӗлхиллӗ сӑмахпа сыватать, чӗртет, ирӗке ярать, тӗксӗм чӑтлӑхра сывлама, куҫа уҫма мӗнле япӑх пулнине илсе кӑтартать, инкек-синкексӗр пурӑнмаллине тӑтӑш аса илтерет...» — тесе пӗтӗмлетнӗ Леонид Петров-Атлай.

«Питӗ лайӑх шухӑш, Леонид Порфирьевич! Гуманитари институчӗ «Ҫырнисен пуххине» калӑплама килӗшет-и? Петр Яковлевич вӑл палӑка тивӗҫлех. Пӗлтерӗшлӗ пукан-вырӑнсене варягсем йышӑнса пӗтериччен тӑвасчӗ», — тесе ҫырнӑ постпа паллашнӑ хыҫҫӑн Анатолий Абрамов.

Чӑваш кӗнеке издательствинче Муркаш районӗнчи пултаруллӑ та ятлӑ-сумлӑ ҫынсем ҫинчен кӗнеке пичетленсе тухнӑ. «Почетные граждане Моргаушского района» ятлӑ кӑларӑма Муркаш районӗнчи тӗп библиотека тытӑмӗн коллективӗ пухса хатӗрленӗ.

«Муркаш районӗн хисеплӗ ҫынни» ята муниципалитетра 2001 ҫулта ҫирӗплетнӗ. Паянхи куна ҫитиччен ун пек ята 45 ҫынна панӑ. Асӑннӑ ҫынсен биографине кӗнекере хайхисене хисеплӗ ят хӑҫан пани тӑрӑх вырнаҫтарса тухнӑ. Сумлӑ йышра, сӑмахран, Николай Никольский историк, этнограф, фольклорист (2003), чӑвашсен пӗрремӗш писателӗ, этнограф тата критик Спиридон Михайлов-Яндуш (2007), Валентина Егорова спорстменка (2004).

Кӗнеке редакторӗ – В.В. Степанов, художникӗ – Д.В. Литаврин.

Инстаграмри @chuvashdramteatr сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Валентина Молодцыгина паян, кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 70 ҫул тултарнӑ.

Вӑл Шӑмӑршӑ районӗнчи Анат Чаткасси ялӗнче 1952 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 1972 ҫулта Шупашкарти культурӑпа ҫутӗҫ училищинчен хӑй тӗллӗн вӗреннӗ театр коллективӗсен режиссёрӗ пулма вӗренсе тухнӑ.

Валентина Молодцыгина пурнӑҫне, чӑн та, театрпа ҫыхӑнтарнӑ. Вӑл Чӑваш пукане театрӗнче, 1975-2007 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче актёрта, 2008 ҫултанпа Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче администраторта ӗҫленӗ.

Юбиляр йывӑр чире пула, шел те, икӗ ҫул каялла пӗр урисӗр тӑрса юлнӑ.

Хальхи вӑхӑтра Валентина Молодцыгинан ывӑлӗ Андрей ашшӗпе (Валерий Молодцыгин та артист пулнӑ, анчах пурнӑҫран ҫамрӑклах уйрӑлса кайнӑ) амӑшӗн ӗҫне малалла тӑсать.

Чӑваш Енри Театр ӗҫченӗсен союзӗн Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк

Кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкар ҫумӗнчи Чантӑрти «Салют» культура керменӗнче Чӑваш Республикин Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченне Владимир Сергеева асра тытса астӑвӑм каҫӗ иртнӗ. Пурӑннӑ пулсан вӑл ҫав кун 80 ҫул тултаратчӗ.

Тӗрлӗ ҫулта Владимир Иванович республикӑри икӗ пысӑк культура учрежденине ертсе пынӑ: 1973-1978 ҫулсенче Вырӑс драма театрӗн директорӗ пулнӑ, 1978-1984 ҫулсенче — Чӑваш патшалӑх музыка театрӗн (халӗ вӑл Оперӑпа балет театрӗ шутланать). 1991 ҫулта каллех Вырӑс драма театрне таврӑннӑ, 1997-2004 ҫулсенче театрӑн илемлӗ ертӳҫинче тӑрӑшнӑ.

Астӑвӑм каҫне Владимир Сергеевӑн мӑшӑрӗ, Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки, Чӑваш Республикин халӑх артистки Алевтина Зинкина йӗркеленӗ.

pravdapfo.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх гумантари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорне, 65 ҫулхи Петр Краснова, ӗҫрен кӑларнӑ. 27-мӗш номерлӗ йышӑнӑва республика ертӳҫи Олег Николаев алӑ пуснӑ. Документа влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.

Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Пётр Степанович 2016 ҫулхи раштав уйӑхӗнченпе ӗҫленӗ. Вӑл Комсомольски районӗнчи Кӗҫӗн Каҫал ялӗнче 1956 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Философи наукисен кандидачӗ. 40 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗн, 2 кӗнеке авторӗ.

Пётр Краснов хӑй вӑхӑтӗнче Чӑваш Енӗн Президенчӗн Администрацине ертсе пынӑ, социаллӑ политика министрӗ, культура министрӗ пулнӑ. Чӑвашстатра ертӳҫӗн заместителӗнче те ӗҫленӗ, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗнче социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитета та ертсе пынӑ.

www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫак уйӑхра, кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче, Виталий Сергеев чӗлхеҫӗ, филологи наукисен докторӗ ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна асра тытса Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче астӑвӑм каҫӗ иртӗ.

«Корифей чувашского языкознания» ят панӑ каҫа кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 14 сехетре пуҫтарӑнӗҫ.

Виталий Сергеевӑн тӗп ӑслӑлӑх ӗҫӗсем морфологипе, лексикологипе, этимологипе, семасиологипе тата морфемикӑпа ҫыхӑннӑ. Вӑл 100е яхӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ, 10 ытла монографи. Сӑмахран, «Морфемика», «Развитие лексической семантики чувашского языка», «Чувашско-тунгусо-маньчжурские лексико-семантические параллели», «Морфемика тата морфологи» (Морфемика и морфология), «Хальхи чӑваш литература чӗлхи» (Современный чувашский литературный язык), «Лексика тата лексикологи» (Лексика и лексикология).

1982 ҫултанпа ӑсчах Н.Н. Уляьнов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗҫленӗ.