Шупашкарти Петров урамӗнчи авариллӗ 9-мӗш ҫуртран ҫынсем тӳре-шара уйӑрнӑ вӑхӑтлӑх вырӑна куҫни пирки унчченех ҫырнӑччӗ. Халӑха пӗрле хӑйсен япалисене илме ирӗк панӑ. Тӳре-шара вара ҫурт умӗнче хурал тӑратма шантарнӑ.

Анчах ҫав вӑхӑтра авариллӗ ҫурта бомжсем куҫ хывнӑ та унти япаласене йӑкӑртма тытӑннӑ. Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫуртра пурӑннисем нумаях пулмасть унта пухӑннӑ. Куҫ умне ҫӗмрӗк чӳречесем, алӑксем тухса тӑнӑ.

Ҫынсем пӗлтернӗ тӑрӑх, бомжсем чӳречесене ҫӗмӗрсе пӑрӑхсене, пралуксене, пластик чӳречесене, алӑксене йӑтса тухнӑ. Ҫурт ҫывӑхӗнче полици ӗҫченӗсем те, хурал та пулман-мӗн.

Ҫынсем полицейскисене ҫийӗнчех чӗннӗ. Анчах бомжсем вӗсем ҫитнӗ тӗле тарма ӗлкӗрнӗ. Пӗрине ҫавах тытса ӗлкӗрнӗ. Ӑна полицейскисене панӑ. Администраци ӗҫченӗсем те ҫурт патне пынӑ. Вӗсем ҫынсене ҫурт умне хурал тӑратма шантарнӑ.

Сӑнсем (13)

Сӗнтӗрвӑрри хулинче икӗ сусӑр юхӑннӑ ҫуртра пурӑнать. Вӗсен унта шыв та, ӑшӑ та ҫук.

Валериан тата Андрей Анисимовсем пурӑнакан ҫуртра малтан тӑватӑ хваттер пулнӑ, унта ӑшӑ та кӗртнӗ. Иккӗшӗ те сусӑр. Вӗсемпе пӗрле пӗрин ывӑлӗ пурӑнать. Вӑл туберкулезпа чирлӗ-мӗн.

Ӑшӑ панӑ чухне хваттерте хӑтлӑ, ӑшӑ пулнӑ. Анчах харпӑр ӑшӑтса хутмалли ҫине куҫсан йӑлтах пӗтнӗ. Ку ӗҫе пӗлтӗр пурнӑҫланӑ. Электричество пулӑшнипе ҫеҫ ӑшӑнмалли юлать-мӗн.

Анисимовсен ҫурчӗ 48 процент таран юхӑннине палӑртнӑ. Ҫавӑнпа газ котелне унта лартма хӑрушӑ-мӗн. Анисимовсене кӳршисем те хӗрхенеҫҫӗ. Галина Чкалова каланӑ тӑрӑх, арҫын пурнӑҫ тӑршшӗпе совхозра механизаторта ӗҫленӗ, халӗ 8 пин тенкӗ пенси илет. Унпа ҫурта ӑҫтан юсӑн?

Харпӑр ӑшӑтмалла тумашкӑн ҫурт хуҫисене юсав ӗҫӗ ирттерме сӗннӗ. Анчах укҫа ҫук – пенси пӗчӗк. ПТРК журналисчӗсем Сӗнтӗрвӑрри район администрацине ҫитнӗ. Чиновниксем ку ыйтӑва Анисимовсем документсене тӑратсан пӑхса тухма шантарнӑ. Тен, вӗсене социаллӑ найм мелӗпе ҫурт парӗҫ.

Михаил Платонов

Чӳкӗн 6-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Сӑнарпуҫ ялӗнче пурӑнакан Михаил Платонович Платонов (Солдатов) 100 ҫулхи юбилейне уявланӑ. Ӑна саламлама тӳре-шара килнӗ.

100 ҫулти Михаил Платнович хӑнасене тарават кӗтсе илнӗ. Ҫак ҫула ҫитсен те вӑл хаҫат куҫлӑхсӑр вулать. «Вилӗм унран хӑраса вӑрҫӑрах тарнӑ», — шӳтлет ветеран. Ашшӗ вӑрҫа тухса кайнӑ чухне амӑшне ҫапла каланӑ: «Ывӑл ҫуралать пулсан Михаил ят пар. Хӗр пулсан хӑвах шутла». Ашшӗ ывӑлне курайман. Михаил Платонович сивве те, выҫлӑха та чӑтнӑ.

1938 ҫулта вӑл Хӗрлӗ ҫара кайнӑ. Пуйӑс вакунне ҫынсемпе пӗрле лашасене тиенӗ те Инҫет Хӗвелтухӑҫне янӑ. Вӑл артиллери полкне лекнӗ, унтан разведка уйрӑмӗн командирӗ пулнӑ.

1939 ҫулта вӑл Совет Союзӗпе Япони вӑрҫине хутшӑннӑ. 1940 ҫулта киле таврӑннӑ. Анчах 1941 ҫулта вӑл каллех фронта тухса кайнӑ. Вӑл «Катюша» водителӗ пулнӑ. Михаил Платонович Берлин таран ҫитнӗ. Рейхстаг ҫине вӑл хӑйӗн хушаматне ҫырнӑ — Солдатов. Ку «Эпӗ чӑваш каччи, Берлин таран ҫитнӗ» тенине пӗлтерет.

Михаил Платонович вӑрҫӑ пӗтсен тӳрех таврӑнайман — Германире ҫамрӑксене хӗҫ-пӑшала вӗрентнӗ.

Сӑнсем (15)

Шупашкарти Трактор тӑвакансен керменӗнче чӳкӗн 6-мӗшӗнче Етӗрне районӗн ентешлӗх кунне уявларӗҫ. Уява йӗркелессине Етӗрне районӗнче ҫуралса ӳснӗ Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ Валерий Клементьев юрӑҫ, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗпе хисепленекен ҫамрӑксен театрӗн директорӗ Елена Николаева, спонсорсем тата ытти чылай ҫын тӑрӑшнӑ.

Малтанах Ентешлӗх ертӳҫине, унӑн ҫумне тата канаша суйларӗҫ. Ентешлӗх ертӳҫин тилхепине Чӑваш республикин депутатне Николай Владимирович Малова шанса пачӗҫ. Керменти фойере хӑнасем Етӗрне районӗнче туса кӑларакан тӗрлӗ апат-ҫимӗҫпе, кунти ӑстаҫӑсен ӗҫӗсемпе, сувенирсемпе паллашрӗҫ. Кунтах Етӗрне район хаҫатне ҫырӑнтарассине йӗркеленӗ. Вӑл икӗ чӗлхепе тухса тӑрать, вырӑсла тата чӑвашла, мӗншӗн тесен мӗн ӗлӗкрен Етӗрнере вырӑссем чылайӑн пурӑннӑ: кунта вырӑс ялӗсем те пур. кама мӗнле хаҫат килӗшет «Знамя труда» е «Ӗҫ ялавӗ» — ҫавна ҫырӑнма пултарчӗ.

Уява Людмила Квасовӑпа Константин Москалев уҫрӗҫ, Етӗрне район администраци пуҫлӑхӗ Владимир Кузьмин пухӑннисене саламланӑ май район пурнӑҫӗнчи ҫӗнӗлӗхсемпе тата малашлӑхри плансемпе паллаштарчӗ, унтан Геннадий Архипова, Валерий Тимофеева, Эдуард Бахмисова, Татьяна Асламаса тата Евгения Королевӑна администрацин Тав ҫырӑвӗпе чысларӗ.

Малалла...

ЧР экономика министрӗ Владимир Аврелькин Хусанта Турци Республикин генеральнӑй консульствин вице-консулӗпе Осман Гектюркпа тата Зекерия Бекташпа тӗл пулнӑ, Чӑваш Енпе Турци килӗштерсе ӗҫлес ыйтӑва сӳтсе явнӑ.

Турци элчисем Чӑваш Енри усламҫӑсене хӑйсем мӗн тума пултарнине кӑтартма хатӗр. Вӗсем Турци усламҫисене, строительствӑпа, сывлӑх сыхлавӗпе, ял хуҫалӑхӗпе тата ытти тытӑмпа кӑсӑкланаканскерсене, Чӑваш Ене килсе кӑтартма та тӗллевленнӗ.

Владимир Аврелькин Турципе килӗштерсе ӗҫлеме хатӗррине пӗлтернӗ. Уйрӑмах — ял хуҫалӑхӗнче.

Сӑмах май, пӗлтӗр Турципе Чӑваш Енӗн тулашри суту-илӗвӗ 3180,5 долларпа танлашнӑ. Кӑҫалхи 9 уйӑхра, Чӑваш таможнин посчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ку кӑтарту 4 154 пин долларпа танлашнӑ. Ку, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 1,8 хут нумайрах.

Шупашкарти 1-мӗш клиника пульницин профпатологи центрӗн заведующийӗ пулнӑ хӗрарӑма суд 8 ҫуллӑха условлӑ майпа айӑплама йышӑннӑ. Тӗрӗслев вӑхӑтне ӑна 4 ҫуллӑха палӑртнӑ. Кунсӑр пуҫне тухтӑра 10 миллион тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Кунсӑр пуҫне хӗрарӑмӑн сывлӑх сыхлав сферинче ертӳҫӗ пуканне 3 ҫул йышӑнма юрамӗ. Ҫакӑн пек кӑра айӑплава хӗрарӑм сӗтев илнӗшӗн, ҫав шутра хӑратса та, «тивӗҫнӗ».

Следстви комитечӗн республикӑри Следстви управленийӗ тата суд палӑртнӑ тӑрӑх, хӑйне пӑхӑнса тӑракансенчен хайхи хӗрарӑм 2009 ҫулхи утӑ уйӑхӗнченпе 2012 ҫулхи ҫурлаччен 630 пин тенкӗ ытла сӗтев илнӗ. Ҫав укҫана лешсем хавхалантармалли тӳлеврен уйӑрса тӑнӑ. Пама килӗшмесен тӳлеве памассипе хӑратнӑ пулать.

Суд приговорӗ хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗмен-ха. Айӑплавпа килӗшмесӗр кассаци ҫӑхавӗ ҫырмалли вӑхӑт — вунӑ кун.

Чӑваш Енӗн Патшалӑх ӗҫлӗх служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗсӗрлӗх хисепӗ ҫак уйӑх пуҫламӑшӗ тӗлне 0,6 процентпа танлашнӑ. Ӗҫсӗр евӗр регистрациленнисен хисепӗ 4 пин ытларах ҫынпа танлашнӑ.

Шутра тӑракан ӗҫсӗрсенчен 56 проценчӗ унчченхи ӗҫрен хӑй ирӗкӗпе кайнӑ. 14 проценчӗ штата чакарнине пула ӗҫсӗр тӑрса юлнӑ. Вӗсенчен 60 проценчӗ — хӗрарӑмсем.

Кӑҫалхи чӳкӗн пуҫламӑшӗ тӗлне ӗҫсӗрлӗх службине тӗрлӗ пулӑшу ыйтма 36 пин ытла ҫын пынӑ. Вӗсенчен 36 пин ытларахӑшне ӗҫе вырнаҫтарнӑ.

Ӗҫлӗх центрӗнче шутра тӑракан портречӗ ҫапларах тесе пӗлтереҫҫӗ, вӑл аслӑ е вӑтам професси пӗлӗвӗ илнӗ хӗрарӑм, хулара пурӑнать, унчченхи ӗҫе хӑй ирӗкӗпе пӑрахнӑ. Хайхисенчен 30 проценчӗ ҫул ҫитмен ачасене е сусӑр ачана пӑхса ӳстерет.

Чӑвашсене ҫутта кӑларакан Иван Яковлева ӳнерӗн епле кӑна тӗсӗнче кӑтартман-ши?! Ун пирки кино та ӳкернӗ, спектакль те лартнӑ, литература хайлавӗсем те ҫырнӑ, юрӑсем те хайланӑ, ӳнер искусствинче те ӑна манман. Халӗ вара ҫавсене пухнӑ кӗнеке-альбом кун ҫути кӑтартнӑ. Ӑна Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленӗ. Кӑларӑм ячӗ — «И.Я. Яковлев в изобразительном искусстве».

Ҫӗнӗ кӗнекене хатӗрлекенӗ — Юрий Викторов искусствовед. Яковлева искусствӑн тӗрлӗ тӗсӗнче сӑнарланӑ самантсем шутӗнче 1948 ҫул хыҫҫӑнхисем кӗнекере уйрӑм пай йышӑнаҫҫӗ темелле. Кӗнеке авторӗ ӳнер «яковлевиани» епле ҫуралнине, аталаннине, тарӑнланса пынине кӑтартса парать.

Ӗҫе кун ҫути кӑтартма пулӑшнӑшӑн кӗнеке авторӗ М.Г. Кондратьева, Чӑваш наци музейне, Чӑваш патшалӑх художество музейне, И.Я. Яковлевпа унӑн шкулӗн историйӗн патшалӑх музейӗне, Чӗмӗпӗрти В.И. Ленин ячӗллӗ облаҫ вулавӑшне, Чӑваш патшалӑх университечӗн И.Н. Ульянов тата И.Я. Яковлев музейӗсене, Н.Г. Краснов яковлевоведа тата ыттисене тав тунӑ.

Чӳкӗн 18-19-мӗшӗсенче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра Китай культурин кунӗсем уҫӑлӗҫ. Мероприятире Китай чӗлхипе культурин центрне уҫӗҫ.

Центрӑн тӗп тӗллевӗ Чӑваш Енри студентсене, шкул ачисене Китай чӗлхине вӗрентесси пулӗ. Ҫамрӑксене Китай историйӗпе те паллаштарӗҫ.

ЧППУри Китай культурин кунӗсемпе килӗшӳллӗн Китай чӗлхипе тата каллиграфийӗпе, гимнастикипе ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ, конкурссем, куравсем, лекцисем, калаҫусем пулӗҫ.

ЧР Наци вулавӑшӗнче Китай историне пӗлес енӗпе шкул, лицей, гимнази вӗренекенӗсен, колледж, техникум студенчӗсен хушшинче конкурс иртӗ.

Мероприятие педуниверситетӑн студенчӗсем, вӗрентекенӗсем, Хусанти Конфуци институчӗн ӗҫченӗсем тата Китайри хӑнасем хутшӑнӗҫ.

Хӑтлӑ троллейбус

Шупашкара кӗҫех ҫӗнӗ троллейбуссем килсе ҫитмелле. Чӳкӗн 6-мӗшӗнче Шупашкар хула администрацийӗ Сарӑтури «Энергомашсервис» тулли мар яваплӑ обществӑпа килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унпа килӗшӳллӗн, Шупашкар ҫӗнӗ икӗ троллейбус туянать.

Пӗр троллейбус 4,15 миллион тенке кайса ларать. Хӑтлӑ троллейбуссем Чӑваш Ене 30 кунра килмелле. Вӗсене маршрута раштав уйӑхӗнче кӑларма палӑртаҫҫӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхи йышши троллейбуссем хӑтлӑхпа уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Унта лармалли 23 вырӑн. Пӗтӗмпе 113 ҫын кӗме пултарать.

Троллейбуссене энергие перекетлемелли хатӗрпе тивӗҫтернӗ. Ӑна туса кӑларакан савут вӑл 14 ҫул йӗркеллӗ ӗҫлессе шантарать.