Ҫапла, ҫапла. Чӑваш халӑх сайчӗ йӗркеленнӗренпе 10 ҫул ҫитрӗ. Ҫапла вара унӑн кун-ҫулне аса илни пӑсмасть пуль. Маларах кӗскен те ҫырса пама пулатчӗ пуль тенӗччӗ те, анчах та пӗр статьянах вырнаҫаймӗ пулас.
Чӑваш халӑх сайчӗн шухӑшӗ е тымарӗ Википедин чӑваш уйрӑмӗнчен пуҫланать тесен питӗ тӗрӗс пулӗ. 2005 ҫулхине эп Википедипе кӑсӑкланса кайрӑм. Тен, 2004 ҫулта та пулчӗ вӑл… Маларах вырӑсла пайра вӑй хума тытӑнтӑм.Ун чухне вырӑссен пайӗ украинсенчен те пӗчӗкрехччӗ.
Малалла...
Тусăмăн ачи, 6 çула çывхараканскер, яланах мультик кăтартма ыйтать. Апат çиме ларать-и, е хăна килет-и – ăна мультик çеç кирлĕ. Çăкăр ан çитер. Шухăшлатăп та: мĕншĕн çапла? Ашшĕ-амăшĕ айăплă-и е кунĕн-çĕрĕн телеканалпа çавăрттаракан мультик-и? Тем тесен, ача воспитанийĕнче чи малтан ашшĕ-амăшĕ пĕлтерĕшлĕ вырăн йышăнать. Вĕсем епле вĕрентеççĕ – ачи çапла çитĕнет.
Мультик, тĕнче тетелĕ ачана мĕнле витĕм кÿни пирки психологпа та калаçма тÿр килнĕччĕ. Вăл пĕр тĕслĕхпе паллаштарчĕ.
Чăваш сăмахĕсене таткаласа пĕтерес кăмăллă çынсем апла маррисене "вырăс хыççăн сикетĕр" тесе айăплама пăхаççĕ. Ю.Н.Исаев В.В.Туркай патне янă Уççырура та пур çавнашкалтарах калани.
Эппин, ку айăплав мана та, Акапасара, пырса тивет. Апла-тăк мĕн калама пулать-ха ку тĕлĕшпе?
Лешхайхисен шучĕпе вырăс чĕлхинче тĕрлĕрен ăнлавсене пĕр сăмахпа палăртса çырас туртăм пур имĕш. Чăваш чĕлхишĕн вара çак туртăм пачах та ют иккен. Калас пулать, ку япала нихăш енчен пăхсан та тĕрĕс мар.
Совет саманинчи вилĕмсĕр Генсек Леонид Брежнев кăкăр тулли орден-медаль çакса çÿренипе асра юлнăччĕ. Тата «Малая земля», «Целина» йышши кĕнекесем çырса чапа тухнипе те нумайăйĕшĕ ăна астăвать. Анчах кайран çав кĕнекесене Генсек хăй мар, ятарласа тара тытнă çынсем çырни паллă пулчĕ.
Брежневран тĕслĕх илнĕ чăвашсем хушшинче унччен пулманччĕ те халĕ акă тупăннă. Кам тетĕр-и? Ара, хăй, Шупашкар районĕнчи Тăманакасси ялĕн чăвашĕ Михаил Игнатьев! Унччен пĕр хушă вăл Чăваш Республикине те ертсе пычĕ.
Шупашкар хула администрацийĕ çĕнĕ микрорайонсем тунă чух ача пахчисемпе шкулсем тăвассине строительсем çине тиесшĕн. Урăхларах каласан, çакна хулари тӳре-шара строительсене хăйсен шучĕпе тутарасшăн.
Иртнĕ эрнере Шупашкар хула администрацийĕнче иртнĕ канашлура хула администрацийĕн архитектура тата градостроительство енĕпе ĕçлекен пуçлăхĕн çумĕ Анатолий Павлов Хусанпа Чулхула тĕслĕхĕсемпе усă курас шухăшлине пĕлтернĕ. Унта пĕр-пĕр микрорайона тăвакан ача пахчине хăй шучĕпе тăвать, шкула — инвесткилĕшӳ тăрăх.
Шӑп та лӑп 5 ҫул каялла республикӑн Президенчӗ вырӑнне Игнатьев Михаил Васильевич йышӑнчӗ. Вӑл вӑхӑтра Николай Васильевич Фёдоров ҫак вырӑна хӑҫан та пулин пушатасса халӑх шанмастчӗ те, шутламастчӗ те. Ҫавӑнпа та ҫак пулӑма Чӑвашра лайӑх йышӑнчӗҫ.
Эпир вара ҫак 5 ҫул хушшинче Михаил Васильевич мӗн енӗпе асра юлнине аса илес терӗмӗр. Паллах, вӗсем хушшинче япӑххи те лайӑххи те пур.
Малтан лайӑххисенчен пуҫлар.
Тӗлпулусенче чӑвашла калаҫни.
Ку хыпар республикăра пурăнакансене кăна мар, пĕтĕм çĕр-шыва хумхантарса-тарăхтарса ячĕ. Шупашкар районĕнчи Тăманакасси ялĕнче çуралса ÿснĕ Михаил Игнатьев шутсăр тăрăшнипе Чăваш Енре тата тепĕр хими завочĕ тума пуçласшăн иккен! Ахаль те сывлăх енчен япăхлансах пыракан чăваш халăхне çапла мăшкăл кăтартасшăн çунакан çынна мĕн каламалли юлать ĕнтĕ? Намăс, Михаил Васильевич! Укçашăн антăхса тăван аннÿне те сутса яратăн!
Химзавод лартса параççĕ … чăвашсем Игнатьева суйласан
2019 çул тĕлне «Группа Оргсинтез» (Виктор Вексельберг олигархăн «Ренова» корпорацине кĕрет) тата китайсен «SichuanBeier и SichuanLutianhua» компанийĕсем Çĕнĕ Шупашкар хулинче хими имçамĕсем кăларакан завод туса лартма йышăннă.
Темиҫе кун каялла манпа Геннадий Павлов ҫыханчӗ. «Контактра» халӑх тетелӗ урлӑ.
— Пулӑшу кирлӗ.
— Мӗнпе? — хирӗҫ ыйтатӑп.
Ҫынна палламастӑп та мӗнле пулӑшу ыйтнине те чухламастӑп. Геннадий вара мана ӳкерчӗксем ярса пачӗ. Унта — «Хыпар» хаҫатӑн сӑнӗсем. Ҫурлан 25-мӗшӗнче тухнӑ кӑларӑм. Пуҫелӗкри «1906 ҫулхи январӗн 21-мӗшӗнче тухма тытӑннӑ» тесе ҫырса хунинче «январӗн» тенине хӗрлӗпе ункӑласа палӑртнӑ. Аяларах вара «Чӑваш чӗлхине пӗлменни» тесе палӑртса хунӑ.
Чӑн та уйӑх ячӗсене чӑвашла ҫырнинчен вырӑслисем ҫине куҫни Валери Туркай килсен пуҫланчӗ.
Ĕçпе республикăри тĕрлĕ района çÿреме тивет. Яланах тенĕ пек шкула кĕрсе тухатпăр, вĕрентекенсемпе тĕл пулатпăр. Уйрăмах чăваш чĕлхипе литературине вĕрентекенсемпе калаçатпăр.
Юлашки çулсенче чăваш чĕлхипе литературин сехечĕсене чакарчĕç. Эпир шкулта вĕреннĕ чухне ун пек марччĕ: чăваш чĕлхине кун сиктерсе тенĕ пек шĕкĕлчеттĕмĕр. Чăваш литературине мĕн тери юрататтăмăр тата! Урокра хайлавсене сасăпа вулаттаратчĕç те тупăшса алă çĕклеттĕмĕр. Килти вулав валли те паратчĕç.
Çĕршыв сăмах пирки хăçантанпа ĕнтĕ ак çапла шавлаççĕ: курăсăн, çĕрĕм-шывăм тени пур тĕнчере! Эппин, асăннă сăмаха, çĕршыва, , çавна кура, уйрăм çырмалла имĕш.
Тавайăр темиçе çеккунтлăха çапла каланине чăна хурар. Вара пирĕн ума акă мĕн сиксе тухать. Ачсемĕр, тĕнчере çĕрĕм-шывăм çеç мар, çĕршывăм та пур-иç!!! Юлашки тĕслĕхе те классиксенчен илнĕ пайтах самантсемпе çирĕплетме пулать.
Шет лешхайхисем ĕнтĕ çав çĕрĕм-шывăм формăна çĕршыв сăмахăн туртăм категорийĕн пĕрремĕш сăпатĕнчи пĕрреллĕ хисепри ĕмĕлки тесе шутлаççĕ?
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (07.10.2024 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 750 - 752 мм, 16 - 18 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 3-5 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
Чӑваш халӑх сайчӗн 10 ҫулӗ. Пуҫламӑшӗ
Тĕнче тетелĕ йăхран куçнă вăйăсене пăчлантарчĕ-ши?
Вырăс хыççăн сикекенсем-и?
Чăваш хушшинче çĕнĕ Брежнев çитĕннĕ
Ача пахчине камăн тумалла?
+16.3 °C