К 24-й годовщине провалившегося путча (1) ГКЧП
Сегодня - 19 августа 2015 года. Памятный день в истории России. И роковой день для бывшего СССР – Красной Империи.
Сегодня прохладный туманный день. Небо в дождевых тучах. Осень на носу. На официальном портале Чувашской Республики - ни слова о памятной дате, которую отмечали после того, рубежного 1991-го года. Когда Россия перешла Рубикон. И в новостях Российского телевидения что-то не упоминается как прежде тот исторический день. Очевидно, для руководителей Российской Федерации, особенно, в свете Украинской национально-демократической революции 2014-го года, это – не актуально.
Малалла...
Хамăн ĕçĕмпе çак кунсенче пысăк мар шайри тÿре-шара патĕнче пулма тиврĕ. Ĕç хыççăн ĕлкĕрейместĕп тесе пĕрремĕш хутĕнче тусăма епле хутсем кирли пирки ыйтса пĕлме ыйтрăм. "Кăмăллă калаçмасть, ăнлантарасшăнах мар", - шăнкăравласа систерчĕ тусăм. Юрĕ, хамах кĕрсе тухам-ха тесе тепĕр кунхине хам вĕçтертĕм.
Пасарти сутуçăсене те сывлăх сунатăп та, этем ретлĕ сывлăх сунсах хайхи специалист патне вирхĕнсе кĕтĕм. "Çапла-çапла, - тетĕп, - çапла-çапла тăвасшăн.
«Маршруткăсемпе» çÿреме юратмастăп. Çавăнпа ĕçе яланах тенĕ пек троллейбуспа каятăп. Тен, хальхи çамрăксемшĕн ку модăран тухнă пулĕ те… Анчах унта лăпкăрах, канлĕрех хама туятăп. Тепĕр тесен, халĕ троллейбусра ĕлĕкхилле килька пулă пек чышăнса, хĕсĕнкелесе хăрах ура çинче тăрса пымалла мар. Ыларах унпа ватăсем çÿреççĕ. Общество транспорчĕн чарăнăвĕнче тăнă чухне сăнатăп та – çамрăксенчен ытларахăшĕ «маршруткăна» кăмăллать. Унта алăкранах çын кĕпĕрленсе тăрать пулин те унтах чышăнаççĕ шереметсем…
«Маршруткăсемпе» çÿреме юратмастăп пулин те хутран-ситрен унта ларма тиветех.
(Çак тĕлтен илнĕ карччынккана.)
Чăваш çырулăхĕн вăйра тăракан йĕркевĕсем пур. Кунта эпир çав йĕркевсенчи "орфографи" пайĕнчи 75-мĕш параграф пирки тепĕр хут сăмах хускатасшăн. Пĕлекен пĕлет: çав параграф çыракана хутлă сăмахсемпе усă курма çав тери пысăк ирĕклĕх парать. http://chuvash.org/blogs/comments/2212.html
Яланах уйрăм çыртарасшăн тăрашакансем пурăна-киле çакна ăнланса илме пуçларĕç: 75-мĕш параграфăн шутсăр пысăк хăватне халăхран пытарса пурăнма йывăрланнăçем йывăрланса пырать.
Поэт ансат, кил-тĕрĕшре усă куракан (чĕлхеçĕсем хытарса нормăланипе мар) чĕлхепе пуплет.
Юрий Артемьев, «Хыпар»
2015 ç. июлĕн 17-мĕшĕ (// 140–141).
2014 çулхи октябрь уйăхĕн 30-мĕшĕнче, ырă çынсем пулăшнипе, çаврака сĕтел пухăвне хутшăнтăм. Пухура чăваш чĕлхин орфографи çинчен калаçу пычĕ. Пухура Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн директорĕ Ю.Н. Исаев та сăмах илсе калаçрĕ. Вăл 25 мин. тăршшĕ ăнлантарчĕ: 1992–1994 çулхи орфографи правилисене шкулта 20 çул вĕрентеççĕ, çав ачасем халь ӳссе çитĕннĕ те «çĕнĕ» орфографи правилисемпе çыраççĕ.
Пур çĕрте те «оптимизаци» тесе янăрашаççĕ. Чăннипе, ку мана кăштах сисчĕвлентерет. Ара, пур çĕрте те кадрсене кĕскетеççĕ, вăл е ку çурт алăкĕсене хупаççĕ…
Оптимизаци текенни, паллах, медицина тытăмне те пырса тиврĕ. Унччен кашни районтах ача çураттармалли уйрăмсем пулнă. Пирĕн ăру, эпĕ те, унтах çуралнă. Ун чухне Трак тăрăхĕнчен Шупашкара илсе çÿремен. Çулĕ инçех мар-ха, анчах хĕрарăм çуратма тытăнсан тем вăрăмăшех туйăнĕ вăл.
Оптимизаци лайăх тесе мухтанаççĕ. Анчах хăш чухне ура та хума пултарать мар-и? Пĕлĕшĕм каласа кăтартнă тăрăх, пĕр хĕрарăм (лайăх астумастăп, Элĕк тăрăхĕнче ку пулнăччĕ ахăртнех) ăнсăртран ача çуратма тытăннă.
АСЛАМАС КАЙĂКĔ
газель
Вăхăт килет — тарса хăтăлаймăн!
Вăхăт иртет — епле-ха пăлханмăн?
Килĕ те иртĕ — чăн та çапла-çке!
"Тыт, чар!" теме май çуккă никамăн.
Вăл итлемест, паллах, тиеке те —
Çак чăнлăхран пĕр шит те чакаймăн.
Вăкăр кÿлсе утать ирпе вăхăт,
Кăнтăрларан — вăшлатĕ куянăн.
Ĕçлĕ çынна нихçан та çитмест вăл,
"Вăхăт пайтах!" текен те нумайăн.
Хаклă пулинччĕ вăхăт — пуриншĕн", —
Тетпĕр вара, шута кайнă майăн.
Пĕчĕк самант та пултăр тĕллевлĕ —
Акă епле хĕв шухăшăм манăн.
«Ăçта каян, чĕкеç, каçа хирĕç?» – йĕркесемлĕ тунсăх юрă савнă çын пирки чуна ыраттарса ĕсĕклесе ларнă май аса килмерĕ-ха. Сăмахĕ – шкул çулне çитмен ачасем валли уçнă «Чĕкеç» ушкăн пирки. Ăна Йĕпреç районĕнчи Энтриел ялĕнчи вăтам шкулта çурлан 6-мĕшĕнче савăнăçлă лару-тăрура уçни пирки Чăваш халăх сайчĕ пĕлтернĕччĕ.
Чăваш Енĕн влаç органĕсен официаллă порталĕнче ку мероприятие çутатакан хыпара сăнӳкерчĕксемпе те илемлетнĕ.
Пурнăç чакса мар, малаллах пырать. Этем пурнăçĕ, çĕр-çĕр çул каяллахипе танлаштарсан, самай лайăхланнă. Кунпа тÿре-шара мухтанма юратни паллă ĕнтĕ. Ялсенче те халĕ йăлтах пур тенĕ пек: киле шыв кĕрет, юхса тухать, сивĕ кунсенче пÿрте газ ăшăтать… Урăх мĕн кирлĕ ĕнтĕ çанна? Ялта ĕç çукки ура хуни пирки кашни кĕтесрех калаçаççĕ. Çамрăксене яла илĕртесшĕн тăрăшаççĕ. Анчах тивĕçлĕ шалу тÿлеменнишĕнех яш-хĕр, вăйпитти çынсем хулана, Мускава туртăнаççĕ. Патшалăх ку енĕпе алă усса ларать теме чĕлхе çаврăнмасть. Пур, паллах, программăсем, çамрăксене яла илĕртекеннисем.
Жила свободная на Волге
И гордая страна булгар
В течение столетий, долго,
И приняв на себя удар
Превосходящих сил монголов,
Борясь с врагом наедине
И потеряв свободу, волю,
Погибла в лютой, злой войне.
Пролог
Где вы, античные герои
Седой чувашской старины,
Ходили древнею порою?
Вы родом из какой страны?
Мы — современные чуваши —
О вас, о предках, знать должны,
Из прошлой жизни корни наши
Сегодня очень нам нужны.
Ведь говорили нам, твердили:
«Был в старину чуваш слепой!
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (07.10.2024 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 750 - 752 мм, 16 - 18 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 3-5 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
+16.3 °C
