Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

I

Ĕлĕк-авал вăрманта

Пулнă Кармал ятлă ял,

Симĕс ешĕл улăхра

Ĕмĕр ларнă çав Кармал.

Çав Кармалăн çынĕсен

Çăвĕ иртнĕ ĕçсемпе.

Сивĕ хĕлĕн кунĕсем

Иртнĕ ĕçкĕ-çикĕне.

Хура тăпра çийĕнче

Тырри пулнă пулмалла,

Хăмла çырли хушшинче

Хăмли пулнă сарăлса.

Кармал шывĕн сулхăнпе

Чиперленнĕ хĕрĕсем;

Хура вăрман сывлăшпе

Маттурланнă каччисем.

Çимĕк çинчи вăйăсене

Яшсем ахаль ирттермен;

Сиктерен юрăсене

Шав итленĕ ватăсем.

Кăçалхи вăйăсенче

Пĕр пуянăн сар хĕрĕ,

Вĕçен чĕкеç евĕрлĕ,

Шăратнă, тет, юррине.

Çавăнпа та хăйне те

Чĕкеç ятлă хунă, тет.

Ăна ашшĕ-амăш те

Чĕкеç тесе чĕннĕ, тет.

Унăн ашшĕ Уланки

Ял пуçĕ те, пĕр пуян,

Паттăрăн пек кĕлетки

Çӳренĕ, тет, пĕр капан.

Хăй Чĕкеçне юратса,

Икĕ хутлă шур пӳртне

Йĕри-тавра картапа

Йăвăç пахчи çавăрнă.

Малалла

Пĕрре мана хамăр ялти ват сунарçă Кăтра Карачăм урамра тĕл пулчĕ те:

— Çтаппан шăллăм! Эх, кăвакал какайĕ тутлă та иккен! Тӳррипех калатăп: эсĕ тутанса пăхсан, куянсем çине çаврăнса та пăхмастăнччĕ,— терĕ.

Кăтра Карачăм суйма юратнăран, вăл хăй ĕмĕрĕнче пĕр кăвакал та тытса курманран, эпĕ унтан:

— Хăвах çисе куртăн-и вара? — тесе ыйтрăм.

— Хам çиессе çимен те, анчах манăн асатте пĕр улпут çинине курнă, — терĕ Кăтра Карачăм.

— Çын çинине курни мĕн вăл, хамăрăн тытса тутанса пăхасчĕ, —терĕм эпĕ.

Çавăнтах манăн пуçа кăвакалсем тытас шухăш пырса кĕчĕ. Анчах хам вĕсене мĕнле тытмаллине пĕлместĕп.

— Камран ыйтса пĕлес-ха? — тесе шутлама тытăнтăм.

Пĕр енчен, мана, чапа тухнă сунарçăна, çавăн çинчен ыйтса пĕлме те намăс. Тепĕр енчен, пирĕн ялта кăвакалсем тытма пĕлекен сунарçăсем те çукчĕ. Тытма мар, хăйсен ĕмĕрĕнче кăвакал курнă сунарçă та çукчĕ пирĕн ялта.

Çапла кăвакал какайне тутанса пăхас шухăш кунран-кунах ӳссе пычĕ. Юлашкинчен эпĕ куянсем çине çаврăнса та пăхми пултăм.

Кĕркунне çитрĕ. Кăвакалсем кĕркунне пит самарланса каяççĕ тенине илтрĕм те, пĕр ирпе Ямаш вăрманне тухса утрăм. Кăвакалсем шыва юратнăран, эпĕ те тӳрех Патин шурлăхĕ патне çул тытрăм, унта лăпах кăнтăрлапа çитрĕм. Шурлăх патĕнче вун-вуникĕ сунарçă çӳрет, хăйсем пĕри те пĕр кăвакал та тытайман. Вĕсемпе пĕрлех ялти ват сунарçă Кăтра Карачăм та çӳрет.

Малалла

Ĕçри лаша ялан тиевлĕ,

Лаша вăл яланах лаша...

Ун туртмалла...

Тар тăкмалла...

Ун çук ним чухлĕ те сиенĕ —

Ватăлсан çеç параç аша.

10.11.2009

Пуçра — авра,

Эп хам та сӳннĕ...

Пурнатăп айванкка пекех.

Таçта, шалта,

Ман чунăм ӳкнĕ,

Пуш кĕлеткен çӳреп текех.

Яра куна

Çӳреп тулккисĕр,

Калаçкалап, çырап темскер.

Кайран-малтан

Нимскер йĕркисĕр

Мĕн çырнине çурса тăкап.

Апла-капла,

Шутлап йĕркисĕр,

Мĕн шутлани çĕтсе пырать...

Епле? Мĕнле?

Тĕлли-паллисĕр...

Хăçан-ши манăн кун пулать.

10.11.2009

Эс мана кĕтменнине пĕлсех

Сана кĕтме —

Ытла та йывăр.

Эс мана чĕнменнине пĕлсех

Сана чĕнме —

Ытла та йывăр.

Эс мана савманнине пĕлсех

Сана савма —

Ытла та йывăр.

Сан телейне курса —

пин хут телейлерех эп.

Сан савнăçна курса —

пин хут савăнăçлăрах.

Эс шăппăн, вăтанса юрлан пулсассăн,

Эп саспа, савăнса юрлап.

Сан кăмăлна курса —

пин хут кăмăллăрах эп.

Сан туйăмна туйса —

пин хут туйăмлăрах.

— Салам. Килес терĕм.

— Атя, ирт. Шăнкăравларăн та кĕтрĕм. Акă, тапочки тăхăн.

— Çу-ук, ура сывлатăр-ха, кантăр. Ахаль те кунĕпе туфлипе танклаттарса çӳретĕп. Сан урай сивĕ мар вĕт. Паркет сарнă, питĕ аван.

— Линолиума сӳсе петĕмĕр. Кавирсене те балкона шаршанласа хутăмăр, тусан пуçтарас килмест. Урайне кашни ирех шăлса каятăп, сывлама уçă.

— Пирĕн те улăштармалла, калакаланă-ха. Тульккăш ман старик çичĕ хут каламасăр нихçан та нимĕн те тумасть. Ремонт тăвасси — вăрçса каясси.

— А-ай, ман та çапларахчĕ. Пĕрисем патне кайрăмăр хăнана, теприсем патне. Пурте лайăх, таса пурăнаççĕ. Пĕри — çывăх тăванĕ, тепри — ĕçри юлташĕ. Кăçал хĕлле эпир пĕрлешни çирĕм çул тулать, хăна чĕнмелле, юбилей ирттермелле. Çынран кая курăнас мар терĕ. Сăмахне те хăй пуçларĕ, ĕçне те вăраха ямарĕ.

— Пĕччен мар ĕнтĕ.

— Пĕччен ун пек ĕçе мĕнле тăван? Шкулта пĕрле вĕреннĕ юлташĕ пур унăн. Арăмĕпе пĕрле хваттерсенче ремонт туса пурăнаççĕ. Вĕсем тума пĕлмен ĕç çук, хăвăрт, тĕплĕ ĕçлеççĕ. Тата мĕн лайăххи — эрех ĕçмеççĕ. Икĕ эрне хушшинче веçех майлаштарчĕç. Иртнĕ канмалли кун залра диванпа креслăсене улăштартăмăр.

Малалла

Вăрăм ĕмĕр терĕн,

Вăрăм ĕмĕр терĕн,

Тем вăрăмăш ĕмĕрте

Пĕр кунне те эсĕ маншăн пурăнмарăн.

Çутă ĕмĕт терĕн,

Çутă ĕмĕт терĕн,

Çав çап-çутă ĕмĕтпе

Пĕр кунне те манăнне эç çутатмарăн.

Сарă пурçăн тутăрне çыхать

шурă хурăн — сĕм вăрман пики.

Тĕкĕр пек кӳлле пăхса ларать,

чӳхенет хуллен шур кĕлетки.

«Шурă хурăн — сĕм вăрман пики, —

юрлаеа çил таврăнчĕ уйран, —

çук-çке юратни ман сан пекки,

сансăр кăмăл сӳрĕкленчĕ ман».

Юрласа çил таврăнчĕ уйран,

сĕртĕнчĕ ачашшăн хурăна:

«Асăнмалăх пĕр парне санран

эп илесшĕн — парăн-ши ăна?»

Вăтанать шур хурăн, чĕнеймест,

çил ыйтать çине-çине парне.

Чăрсăрланнă çил текех кĕтмест —

сӳсе илчĕ пурçăн тутăрне.

Юлчĕ шурă хурăн хурланса

хура çӳçлĕ çамрăк пикелле.

Ал тăсать шур хурăн йăлăнса,

тутăрне пама чĕнет çиле.

Вăтанатăп санран.

Чун кăварĕ

пит çине те хĕлхем ӳкерет.

Кил, çунатăм! Пĕрле çул тăвар-и?

Каш-кашлать сĕм вăрман, ӳхĕрет.

Те мана йыхăрать вăл хăюллăн

Тăвăлсен ытамне, инçете?

Эсĕ маншăн чун çăлтăрĕ пулăн,

ялкăшса ĕмĕр çиçĕн çӳлте.

Ма улшуçă пек кĕмĕл е ылтăн

хакĕпе туслăха йӳнетем?

Çамрăк ĕмĕр, васка, хум пек ывтăн —

санпала йĕр хăвартăр этем!