Чечек
«Сăлтавĕ пур сан çилленме.
Пĕлетĕп, пин хут пуç çапсан та,
Сан умăнта эп макăрсан та,
Эс пултараймăн ĕненме.
Çапах пĕлсе тар: çук ман айăп, —
Хăвах эс пăх-ха шутласа, —
Тен, çын пĕлмен çĕре эп кайăп,
Анчах ман чун-чĕрем таса».
Сăмах чунран тухать — вĕри,
Анчах та Чечеке чĕртмерĕ.
Ытла та хытă-çке чĕри —
Сăмах хĕлхемĕ çемçетмерĕ.
Ах, хĕр чĕри пит тараватлă:
Ялан ыр вырăн тупăнать.
Ĕненекен этемшĕн хăтлăх,
Иккĕленсессĕн, хупăнать.
Хĕре, куççульсĕр йĕресрен,
Хăй тивĕçлĕхе çеç хăтарчĕ...
Кавруç сăнне асра хăварчĕ —
Таса, чи вăрттăн кĕтесре.
Чуна халь хурлăх çĕмĕрет;
Кавруç çулне вăл урлă пӳлчĕ,
Вăрларĕ çамрăк ĕмĕре,
Асапланма ăна вăл кӳлчĕ.
Кам курĕ санăн инкекне,
Пырса ларса кам лăплантарĕ,
Кăтартĕ ырлăхăн сăнне,
Ыр хыпарпа кам савăнтарĕ?
Ку çын — пĕртен-пĕр асламу;
Çав çех халь чăнлăха пĕлтерĕ.
Вăл саншăн чикĕсĕр тĕп мул;
Ăшри пăрна çав ирĕлтерĕ.
IX
Васса сыв пуллашать ялпа;
Сăмах вĕçлет вăл халалпа:
«Чĕрӳсене ан ыраттарăр,
Чуна ан пăсăр хурланса.
Ан кайăр ман хала манса:
Ман пурнăç вĕçленсен, вырттарăр
Упăшкампа шат юнашар —
Пĕрле лере те танлашар.
Пĕлетĕп, манăн вилĕм çитрĕ.
Мĕн тăвăн-ха, эп йышăнатăп.
Тепле пулсан та пурнăç иртрĕ
Таса, типтерлĕ. Ăшăнатăп
Çав шухăшпа паян, Каçарăр
Сире кӳрентерни пулсан.
Ах, Туррăм, кăмăлна эс çавăр
Ман шăлăнмасăр çӳп юлсан.
Куççульсĕр хупăнать ман куç —
Эп çырлахап, анчах пĕччен
Тăрса юлать-çке-ха Кавруç...
Ăна курасчĕ виличчен».
Сас илтĕнчĕ: килет хайхи;
Хапха, ак, уçăлса шалтлатрĕ.
Кавруç чĕнмест... Ăна хуйхи,
Тен, хĕрхенмесĕрех çаклатрĕ?
Кĕтет асламăшĕ, кĕтет,
Куçне вăл вăрттăн типĕтет.
Тăрсан-тăрсан Кавруç йăл кулчĕ —
Чунне вăл ячĕ çемçетсе.
«Кавруç, Кавруç, кала, мĕн пулчĕ,
Ăçта эс пурăнтăн çĕтсе?»
«Ах, асаннем, йăлтах аташрăм...
Пит ылханаççĕ, хăв пĕлетĕн.
Пĕр эс кăна мана пиллетĕн.
Телейĕмпе эп сыв пуллашрăм.
Ял-йышшăн эп паян — хурах...
Тухас пулать ман Атăлах».
«Мăнукăм, çамрăк эс, тĕреклĕ,
Сан пĕтĕм пурнăçу малтан
Ялан хăвна хăв тыт ĕретлĕ
Эс çын çинче, ĕçре, çулта.
Пулать вăл: хуçăлĕ сан кăмăл,
Чуна, тен, пуçлĕ пăлхатма.
Çумра чăн тус пулсассăн çăмăл:
Вăл çеç пултарĕ йăпатма.
Нихçан та туслăх ан хуплантăр,
Чăн пултăр хушăрта тату.
Сан чĕрӳнте ялан упрантăр
Таса, илемлĕ юрату.
Ашра тапраннă тăвăла
Юратупа ачашлăх чарĕç,
Вĕсем ыр пурнăçа пуçарĕç,
Çынсемшĕн уçĕç кăмăла.
Хăвах пĕлетĕн: хĕл иртсессĕн
Килет çурхи кун йăл кулса,
Сип-симĕспе çĕр витĕнсессĕн
Янрать кун ырлăхпа тулса.
Анчах та пурăнăç — сукмак.
Хăш чух вăл палăрса та выртмĕ.
Утма пĕлеймесен — ухмах.
Ун чух сана такам та çыртĕ.
Хăш чух вал пурнăç — хур та терт:
Ăçта пăрнатăн — çул тискер.
Чуна вăл касĕ, çӳçентерĕ.
Лăпланăн ăс-хална пухса,
Тен, урăм-сурăм тĕлĕнтерĕ,
Сасартăк умăнта тухса.
Юри кӳрентерме шăл йĕрĕç
Ăçтиçуксем; ахаль ан хирĕç —
Хăв ăсупа хăв пул хуçа.
Эс тĕтрене сирсе ан хăшкăл,
Сăлтав пулса ан тăтăр мăшкăл,
Сая яма хастар пуçа.
Санпа ман пурăнăç тивлетлĕ —
Эс пултăн маншăн йăпану...
Эс чирлесен пулман кану.
Мĕн чухлĕ минтере йĕпетнĕ
Вĕри куççульпеле çĕрле
Эп тулнă уйăхпа пĕрле?
Сахал-и ыйăха курмасăр,
Эп сăпкунтан самант хăпмасăр,
Куçа хупмасăр, сиктерсе
Çĕр каçиччен-çке лăплантарнă,
Усалсенчен те хӳтерсе,
Телейлĕ тĕлĕкпе кантарнă.
Ялта хăрушă халь... Çӳре,
Ăраскална шыра, тен, тупăн.
Ун хыççăн эс тем чухлĕ чупăн,
Анчах тĕл пулăн-ши тӳрех?
Сисеп, пĕлетĕн: эсĕ тимлĕ —
Санра ман юн, санра ман хĕм.
Çулне кăтартĕ пӳлĕхĕм.
Таçта та пултăр саншăн пиллĕх.
Пĕл, асламу нихçан та манмĕ.
Халь ватăлтăм, кĕтет масар.
Сан телее эп курмасан,
Леш тĕнчере те чунăм канмĕ...»
Каллех Кавруç юлать пĕччен.
Ăшра асаплăх: йывăр чул пек
Вăл пусарать. Ах, хăш енчен
Çитсе, халь перĕнĕ те чупĕ
Ун ăраскалĕн пайăрки,
Ăçта Кавруç ун хыççăн кайĕ,
Ăçта çитсе пуçне вăл тайĕ,
Ăна кам парĕ çул курки?
Пуç çаврăнать; умри тĕссем
Иртеççĕ тарăн картланмасăр...
Шат юнашар пырса лармасăр,
Шăпи кулать куçа хĕссе.
Вăрман асамлăн тĕлĕрет...
Хускалчĕ те сывларĕ ассăн.
Сĕм тĕттĕмре тӳлеккĕн, сассăр
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp