Ҫӗркаҫ, 19 сехет тӗлӗнче, Шупашкар районӗнчи Мӑн Карачура патӗнче хӑрушла инкек пулнине, унпа ҫыхӑннӑ хыпарсене Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтерсех тӑчӗ. Аса илтерер, Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче 12 ҫын вилнине малтан пӗлтерчӗҫ, тепӗр пӗр-ик сехетрен хыпара ҫӗнетрӗҫ. Вилнисен шучӗ, Турра шӗкӗр, пӗр ҫын сахалраххи палӑрчӗ. Усал хыпар федерацин телекуравӗ тӑрӑх хӑвӑрт сарӑлчӗ.

Паян Чӑваш Енре хурлану кунӗ тесе пӗлтерчӗҫ, вилнисен тата аманнисен ҫемйисене укҫан пулӑшма йышӑнчӗҫ. Паллӑ ӗнтӗ, нимле кӗмӗл те хуйха сиреймӗ. Анчах шута хуни пӗрех паха. Ҫӗнӗ Шупашкарта вара хурланнине палӑртса ҫветтуй Улатимӗр кнеҫ палӑкӗ умне чечек хунӑ. Тӳре-шара та, ахаль ҫынсем те, чиркӳре ӗҫлекенсем те.

Историе аса илсен, сӑмах май, ҫакна та палӑртмалла: Улатимӗр кнеҫ пирӗн асаттесене — пӑлхарсене — хирӗҫ темиҫе хут та вӑрҫӑпа тухнӑ. Тӑван халӑхӑмӑрӑн кун-ҫулне сума сӑвакансенчен хӑшӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, Улатимӗр кнеҫ палӑкӗ умне чечек хуни вырӑнлах мар.

Паян, юпа уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн «Мерчен» юрӑ-кӗвӗ залӗнче «Филипп Лукин – мастер песенной лирики» (чӑв. Филипп Лукин — юрӑ лирикин ӑсти) астӑвӑм каҫӗ иртмелле. Ӑна Филипп Лукин ҫуралнӑранпа 105 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Филипп Миронович Лукина чӑвашсен профессилле музыкине пуҫараканӗсенчен тата аталантараканӗсенчен пӗри тесе хаклаҫҫӗ. Пултаруллӑ музыкант, композитор, дирижер, общество ӗҫченӗ тата педагогӑн вӗренекенӗсем Раҫҫейпе Чӑваш Енӗн музыка культурине илем кӳнӗ тесе пӗлтерет ЧР Культура министерстви.

Астӑвӑм каҫӗ паян Наци вулавӑшӗнчи 4-мӗш хутра 14 сехетре пуҫланать. Ҫитсе курас текенсене унта пурне те йыхравлаҫҫӗ.

Юбилея халалласа ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Чатукассинчи кану центрӗнче «Песней порадуем друзей» (чӑв. Юлташсене юрӑпа савӑнтарар) хӑй тӗллӗн вӗреннӗ хор ушкӑнӗсен фестивалӗ иртнине эпир пӗлтернӗччӗ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи культура аталанӑвӗпе вулавӑш центрӗнче хайлав хитре вулакансен ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. «Упрар тӑван чӗлхемӗре» ят панӑскере Иван Андреев чӑваш чӗлхин тӗпчевҫи ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Иван Андреевич, сӑмах май каласан, 1928-мӗш ҫулхи ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Чӑваш Республикинчи Элӗк районӗнчи Хитекушкӑнь ялӗнче ҫуралнӑ. 2011 ҫулхи раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче чӗри тапма чарӑннӑ.

Конкурса 7-8-мӗш классенче вӗренекен районти ачасем хутшӑннӑ. Ӑмӑртӑва уҫнӑ ҫӗре хутшӑннӑ район администрацийӗн вӗренӳ тата социаллӑ аталану пайӗн методисчӗ Марина Викторова оратор ӑсталӑхӗ пурнӑҫра кирлӗ ӳнер тесе палӑртнӑ.

Конкурса 4 номинаципе: «Тӑван ҫӗр-шыв», «Чӑваш чӗлхи»,   «Ҫемье», «Туслӑх» — ирттернӗ.

Паян, авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Иоаким Максимов-Кошкинский вил тӑпри ҫине чечек хунӑ. Чӑвашсен профессилле театрӗн йӗркелӳҫине, «Чувашкино» киностудие уҫаканне, драматурга, тӑлмача, актера, театрпа кино режиссерне, общество деятельне, театр педагогне, Чӑваш АССРӗн халӑх артистне, РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченне хисеп туса К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑвал патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗсем, Чӑваш Енӗн электрон тата кинодокументацин патшалӑх архивӗн ӗҫченӗсем, журналистсем пуҫтарӑннӑ.

Астӑвӑм митингне театрӑн илемлӗх ертӳҫи, СССР халӑх артисчӗ Валерий Яковлев уҫнӑ. Иоаким Максимов-Кошкинскийӗн сумлӑ ӗҫне вӑл пысӑка хурса хакланӑ, унӑн пархатарлӑ ӗҫне тивӗҫлипе малалла тӑсмаллине палӑртнӑ.

Куславкка районӗнчи Куснарта Марфа Трубина ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине уявланӑ. Унти шкулта ҫыравҫӑсен пӗр ушкӑнӗ авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫакӑн пирки Марина Карягина тележурналист, сӑвӑҫ Фейсбукра пӗлтернӗ. Тата вӑл шкула пырса кӗрсенех куҫ тӗлне лекнӗ портретсене ӳкерсе илнӗ.

Ҫыравҫӑ 1888 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 2-мӗшӗнче /кивӗ стильпе ҫурла уйӑхӗн 21-мӗшӗнче/ Куславкка районне кӗрекен Аслӑ Куснар ялӗнче ҫуралнӑ. «Пирӗнтен, хӗрӗхелле ҫитнӗ е унтан та иртнӗ ҫынсенчен, кам ас тумасть пулӗ Трубина Мархвине, хамӑр хушӑри пек каласан — «Мархва аппана», хамӑра валли те, пирӗн ачамӑрсем валли те нумай-нумай паха кӗнеке ҫырса хӑварнӑ ҫынна? Пурте питӗ лайӑх ас тӑватпӑр ӑна, пурте ырӑпа асӑнатпӑр, унӑн ҫав тери кӑмӑллӑ, чӑннипех те «чӗре патне пыракан» произведенийӗсене паян кун та хаваслансах вулатпӑр», — тесе ҫырнӑ Леонид Агаков хӑй вӑхӑтӗнче.

Ача-пӑча ҫыравҫине паян та астӑваҫҫӗ — Куславкка районӗнчи мероприятие шкул ачисем те, вӗренекесем те хутшӑннӑ.

Авӑн уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта «Солнце на спицах» (чӑв. Йӗп ҫинчи хӗвел) велочупу иртӗ. Вӑл 11 сехетре унти «Химик» культура керменӗ патӗнчи лапамра пуҫланмалла.

Старта тухнӑ республикӑри велочупуҫӑсем кайран Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑла ҫул тытӗҫ. Унта вӗсем Андриян Николаев летчик-космонавтӑн черетлӗ ҫуралнӑ кунне халалланӑ савӑнӑҫлӑ митинга хутшӑнӗҫ. Мухтавлӑ ентешӗмӗрӗн унти вил тӑпри ҫине чечек хурӗҫ, унти часавая кӗрсе тухӗҫ. Велочупуҫӑсене «Здравствуй, Индия» тата ытти фильма (космоса улӑхнӑ паттӑрсемпе паллаштаракан ӗҫсене) кӑтартӗҫ.

Кӑҫалхи, вун пиллӗкмӗш, велочупӑва Андриян Николаев Индире пулнӑранпа 55 ҫул ҫитнине те халалланӑ. Унта вӑл Валентина Терешковӑпа тата Валерий Быковский мӑшӑрӗпе Индира Ганди йыхравланипе кайнӑ.

Паян пирӗн ҫӗршывра Курск ҫапӑҫӑвӗнче совет салтакӗсем фашистсене ҫӗнтернине паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫӗршыв историйӗнчи паллӑ пулӑм 75 ҫул каялла пулса иртнӗ.

Вӑхӑтӑн шелсӗр таппи хаяр ҫав ҫапӑҫӑва хутшӑннисен йышне пӗчӗкшерӗн чакарсах пырать. Курск пӗккинчи юнлӑ ҫапӑҫӑва хутшӑннисем паян пирӗн республикӑра 32 ҫын ҫеҫ юлнӑ. Ҫав шутран 15-шӗ Шупашкарта пурӑнать. Вӗсене социаллӑ хӳтлӗх службин ӗҫченӗсем, ытти ҫавӑн пек тытӑмсенче вӑй хуракансем саламлаҫҫӗ.

Курск пӗкки патӗнчи ҫапӑҫӑва хутшӑннисен ретӗнче, РФ Пенси фончӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, — 6 хӗрарӑм. Унти хӑй йӗрне хӑварнисен вӑтам ӗмӗрӗ — 95 ҫул. Вӗсенчен чи ҫамрӑкки — 92-ре, чи асли — 98-та.

Ҫакна та палӑртмалла: Курск пӗкки патӗнчи танк ҫапӑҫӑвӗ вӑрҫӑри Хӗрлӗ ҫар хӑватне сисӗмлӗ те курӑмлӑ витӗм кӳнӗ.

Тобольскра Иртыш юханшывӗн ҫыранӗ ишӗлнипе унти чӑваш сӑмахӗ шар курнӑ. Асӑннӑ хулари «Тобольск-Информ» интернет-портал ҫак уйӑхӑн 4-мӗшӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче юханшыв ҫыранӗ черетлӗ хутчен ишӗлнӗ. Ҫавна май унти чӑваш сӑмсахӗн пайӗ анса ӳкнӗ.

Ирина Трофимова журналист пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑваш сӑмсахӗнче хӗрес вырнаҫтарнӑ. Ҫурла уйӑхӗнче ҫыран ишӗлнӗ. Асӑннӑ вырӑнтан ҫӗр вунӑ метрта йӑтӑнса аннӑ. Ҫав кун аслати авӑтнӑ, вӑйлӑ ҫил алхаснӑ. Ишӗлнӗ вырӑнпа ҫынсем пӗрех иртсе ҫӳреҫҫӗ иккен.

Тобольск хулинчи чӑваш сӑмсахӗ — историлле вырӑн. Унта Ермакпа Ҫӗпӗр патши Кучум ҫапӑҫнӑ. Ҫав саманта каярах Василий Суриков вырӑс художникӗ «Покорение Сибири Ермаком» (чӑв. Ермак Ҫӗпӗр ҫӗнсе илни) ӳкерчӗкре сӑнланӑ.

Иван Яковлев ҫуралнӑ ялта, Тутарстанри Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушки ялӗнче, аслӑ вӗрентекенӗмӗр ячӗллӗ парк уҫасшӑн. Ҫак ӗмӗтпе Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Эдуард Бахмисов пӗлтӗр ҫунатланнӑ. Халӗ Кӑнна Кушкинче ҫӗнӗ проекта хута ярассипе тӑрӑшаҫҫӗ.

«Хыпар» хаҫата Эдурад Бахмисов пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл Теччӗ районӗнчи «кашни яла ҫитсе курма» тӗв тунӑ хыҫҫӑн машинӑпа икӗ кун ҫӳренӗ, унтах ҫӗр каҫнӑ. «Савӑнмаллине те куртӑм, анчах чылай ялта пушӑ ҫурт йышлине асӑрхарӑм. Юхӑннисем те, ишӗлсе аннисем те пур. Ҫакӑ пӗлтӗр пулчӗ. Чӑваш ялӗсем пӗтес хӑрушлӑх пур. Вӗсен ячӗсем архивсемсӗр пуҫне ниҫта та ҫырӑнса юлман. Ара, хӑй вӑхӑтӗнче Иван Яковлев ҫав ялсем тӑрӑх та ҫӳренӗ-тӗр, шкулсем те уҫнӑ пулӗ. Ҫапла майпа Аслӑ вӗрентӳҫӗн ялӗнче ун ячӗллӗ парк тӑвас шухӑш ҫуралчӗ», — ӑнлантарнӑ Эдурад Бахмисов Надежда Смирнова журналиста.

Парка Кӑнна Кушкинчи шкулпа Иван Яковлевӑн музейӗн территорийӗнче тума пуҫланӑ та ӗнтӗ. Ҫак ӗҫре вырӑнти халӑх та, культура ӗҫченӗсем те, Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев та пулӑшаҫҫӗ иккен.

Чӑваш обкомӗн пӗрремӗш секретарӗнче нумай ҫул вӑй хунӑ Илья Прокопьева хисеп туса тата асра тытса вӑл пурӑннӑ ҫурт ҫине асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Паян ӑна савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ.

Илья Прокопьев пӗлтӗр ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑччӗ. Ун чухне вӑл 90 ҫула ҫитнӗччӗ.

Асӑну хӑми Шупашкарти Ленинград урамӗнчи 26-мӗш ҫурт ҫинче тивӗҫлӗ вырӑн тупнӑ. Хӑмана РФ Художниксен союзӗн пайташӗ Игорь Голубев ӑсталанӑ.

Хӑмана уҫнӑ ҫӗре тӗрлӗ шайри тӳре-шара хутшӑннӑ. Вӗсем пурте Илья Прокопьевӑн ырӑ кӑмӑлне пӗр шухӑшлӑн палӑртнӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та ҫавнах каланӑ.

Паллӑ ҫынпа пӗрле ӗҫленӗ Валериан Дубинин Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ пулнӑ. Асӑну хӑмине уҫнӑ ҫӗре хутшӑнӑ Андрей Михайлов журналист Дубинин та Илья Прокопьев сӑпайлӑхпа уйрӑлса тӑнине палӑртнине пӗлтернӗ.