Пӗтӗм Раҫҫейри ҫамрӑксен «Тӗрӗксен ылтӑнӗ» IV форумӗ Шупашкарта иртӗ. 2017 ҫулта ку фоурма Хусанта йӗркеленӗччӗ. Культура мероприятине яланхиллех Раҫҫейӗн нацисен ӗҫӗсен агентстви ирттерӗ.
Кӑҫалхи форума ҫурла уйӑхӗн 18-28-мӗшӗсенче пуҫтарӑнӗҫ. Унӑн программи пуян пулассине шантараҫҫӗ. Форум вӑхӑтӗнче ҫӗннине вӗренме те, экспертсемпе, влаҫра, культурӑра, бизнесра ӗҫлекенсемпе тӗл пулса калаҫма та май килӗ. Тӗрӗк тӗнчине аталантарас, унан пуянлӑхне упраса хӑварас енӗпе туса ирттерекен лайӑх опытпа паллаштарӗҫ.
Форума бакалавриатра е магистратурӑра вӗренекен, ӑслӑлӑх кандидачӗ е докторӗ ята илмен ҫамрӑксен хутшӑнма ирӗк пур. Вӗсен 18-30 ҫулта пулмалла. Заявкӑсене zolototyurkov2019@fadn.gov.ru электрон адреспа ҫурла уйӑхӗн 2-мӗшӗччен йышӑнӗҫ. Хӑвӑрпа паллаштаракан 2 страницӑллӑ эссе ҫырмалла. Пурӗ 150 ҫамрӑка суйласа илӗҫ.
Нумаях пулмасть пирӗн республикӑра «Культура» телеканал валли документлӑ фильм ӳкерекен ушкӑн ӗҫленӗ. Кино ӳкерекенсем паллӑ монголовед, синолог, прозаик, очеркист, сӑвӑҫ Иокинф Бичурин ҫинчен материалсем пухнӑ.
Вӗсем Шупашкар тата Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче, Шупашкарта пулнӑ. Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫченӗсемпе Дмитрий Басманцевпа тата Юрий Гусаровпа тӗл пулнӑ.
Игорь Калядин режиссер тата сценарист Сӗнтрвӑрри районӗнчи Шӗнерпуҫӗнчи пуҫламӑш шкул музейӗнчи экспонатсемпе паллашнӑ. Шупашкар районӗнчи «Бичурин тата хальхи самана» музейра, Бичурин ҫуралнӑ Тпнер ялӗнче пулнӑ.
Фильма «Россия» (чӑв. Раҫҫей) патшалӑхӑн телерадиокомпанийӗ ыйтнипе ӳкернӗ. Вӑл Раҫҫейпе Китай ҫыхӑнӑвне кӑтартса параканскер пулӗ. «Культура» телеканал эфирне кӑҫалхи авӑн уйӑхӗнче тухмалла.
Шупашкарти Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне Мускав укҫипе юсама пуҫланӑ. Раҫҫей Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнчи ача-пӑча тата пукане театрӗсене «Культура» наци проекчӗпе килӗшӳллӗн ҫӗнетме йышӑннӑ. Министерство асӑннӑ учрежденисен списокӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен театрӗ те пур. Регионсенчи ача-пӑча тата пукане театрӗсене федераци укҫипе 2024 ҫулччен юсамалла. 5 ҫулта 40 театра ҫӗнетӗҫ.
Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта ӑшӑ тата шыв пӑрӑхӗсене ылмаштарӗҫ, пӳлӗмсене пӑсса ҫӗнӗлле йӗркелӗҫ, пысӑк тата пӗчӗк залсене юсӗҫ. Залсенчи тата пӗрремӗш хутри кивӗ материалсене сӳтсе пӗтернӗ ӗнтӗ. Ҫивиттие ҫӗнӗрен витме тата театрӑн урам енне юсама пуҫланӑ.
Юсавӑн тӗп пайне 2019 ҫулхи ҫӗнӗ сезон пуҫланнӑ вӑхӑта вӗҫлесшӗн. Юсанӑ учреждение кӑҫалхи пӗрремӗш квартал умӗн уҫасшӑн.
Ева Лисина ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ май Японире унӑн кӗнеки пичетленнӗ. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн пайташӗ Светлана Гордеева Фейсбукра ӗнер пӗлтернӗ.
Ева Лисина — прозаик, поэт, тӑлмачӑ тата библиограф, Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Митта Ваҫлей премийӗн лауреачӗ.
Унӑн «Дети Синьяла» кӗнекине Масанори Гото куҫарнӑ. Ҫӗнӗ кӑларӑм Иокогама хулинчи «Гундзося» издательствӑра пин экземпляр тиражпа пичетленнӗ.
Ева Лисина 1939 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Именкассинче ялти учитель ҫемйинче ҫуралнӑ. Вӑл — Чӑваш халӑх поэчӗн Геннадий Айхин йӑмӑкӗ. Мускаври Тимирязев ячӗллӗ ял хуҫалӑх академийӗнче вӗреннӗ. Мускаври патшалӑх университечӗн Ботаника пахчинче, М.И. Рудомино ячӗллӗ ют ҫӗршыв литературин вулавӑшӗнче ӗҫленӗ. Пулас чӑваш артисчӗсене Щепкин ячӗллӗ театр училищинче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентнӗ.
Пӑлхар хулинче экскурсире ҫӳренӗ мая мана яланах унти кив мунчасем питӗ тӗлӗнтеретчӗҫ. Вӗсен ишӗлчӗкӗсем. Пӑхан-пӑхан вӗсем ҫине, анчах халӑх унта мӗнле ҫӑвӑннине пӗрре те ӑнланаймастӑн. Ак паян ӑнсӑртран тенӗ пек корейсен ондолӗ пирки пӗлтӗм. Вӑл мӗнле ӗҫленине курсанах пӑлхарсен мунчине епле йӗркеленине ӑнланса илтӗм.
Ондоль — кӗскен каласан, пӳрте ӑшӑтмалли меслет. Кӑмака ӑшши тӳрех мӑрьене мар каять — малтан сакайӗпе иртет те кайран тин вара тӗтӗм урамалла тухать. Ҫапла май урай питӗ ӑшӑ пулать пулас. Ондоль евӗр кӑмака тӳрех темиҫе енпе паха. Пӗрремӗшӗнчен хӑй вучахӗ ҫинче апат пӗҫерме пулать. Иккӗмӗшӗнчен — вӑл пӳрт урайне ӑшӑтать.
Паллах, ондоль вырӑс кӑмакипе танлаштарсан кӑткӑсрах. Ӑна йывӑҫ пӳртре тӑваймӑн. Никӗсне чултан купалама тивет. Тата унсӑрӑн пуҫне никӗсӗ ҫирӗп пулмалла — урайра ҫурӑк пулсан тӗтӗмӗ пӳлӗме тулӗ-ҫке. Ҫак сӑлтавсене пулах ӗнтӗ ман шутпа чӑвашсем унашкал кӑмакана пӑрахӑҫласа вырӑссен меслечӗпе усӑ курма пуҫланӑ.
Паян, утӑ уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, РСФСР халӑх артисчӗ, Чӑваш АССР халӑх артисчӗ, К. Станиславский ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ Виктор Родионов (22.07.1924-19.05.1987 ҫҫ.) ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнӗ.
Артистӑн пултарулӑх биографийӗ К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗпе ҫыхӑннӑ. Сӗнтӗрвӑрринче ҫуралнӑскер чӑн-чӑн сцена ӑсти пулнӑ. Шупашкарти музыка училищинче тата А. Луначарский ячӗллӗ Мускаври театр ӳнерӗн институчӗн чӑваш студийӗнче вӗреннӗ. Пачӑшкӑ ывӑлӗ, вырӑс пулин те пӗчӗкрен чӑвашла вӗреннӗ.
40 ҫул хушшинче Виктор Родионов тӗрлӗ характерлӑ, тӗрлӗ ӳсӗмри, шалти тӗнче енӗпе пачах расна 300 ытла сӑнара ӗнентерӳллӗн калӑпланӑ. Ӑна аслӑ ӑрурисем кӑна мар, ҫамрӑксем те аван пӗлеҫҫӗ.
Раҫҫей курорчӗсенче каннисене штрафлаҫҫӗ. Вӗсен 5-шер пин тенкӗ тӳлемелле. Квитанцисене илнӗ ӗнтӗ чылайӑшӗ. Штраф ҫырӑвӗсене почтӑпа ярса параҫҫӗ налукҫӑсем.
Курорт укҫи тӳлес сӑнав пӗлтӗр пуҫланнӑ тесе пӗлтернӗ Туроператорсен ассоциацийӗ. 2018 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче. Краснодар тӑрӑхӗнче. Курорт укҫи — 10 тенкӗ. Талӑкне. Сочинчи, Анапӑри, Геленджикри, Горячий Ключри тата Туапсе районӗнчи тӑватӑ поселокра каннисем тӳлемелле ӑна. Тӳлемесен — 5 пин тенкӗ штраф.
Укҫана чылайӑшӗ тӳлесшӗн мар. Хӑшӗсем пӗлмеҫҫӗ. Теприсем тур хакне курорт укҫи те кӗрет тесе шухӑшлаҫҫӗ. Виҫҫӗмӗшӗсем ҫӑмӑллӑхлӑ категорири туристсем пулнине ҫирӗплетеймеҫҫӗ.
Кӑҫал Краснодар тӑрӑхӗнче курорт укҫине 45 миллион тенкӗ пухнӑ.
Чӑваш патшалӑх художество музейӗнче Владимир Мешков художник ҫуралнӑранпа пӗр ӗмӗр ҫитнине халалланӑ курав уҫӑлнӑ.
Владимир Мешков график, линогравюра ӑсти 1919 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Ҫатра Маркара ҫуралнӑ. Мешковсен ҫемйи пулас художник пӗчӗк чухне Ҫӗпӗре, Иркутск облаҫне, куҫса кайнӑ. 1935 ҫулта Красноярскра пурӑнма тытӑннӑ. Владимир Мешков малтанласа тӗрлӗ хаҫатра ӗҫленӗ. Вӑл — СССР художниксен союзӗн пайташӗ, РСФСР тата ЧАССР тава тивӗҫлӗ художникӗ, Чӑваш Республикин ӑслӑлӑхпа ӳнер наци академийӗн хисеплӗ пайташӗ. 2012 ҫулта пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Владимир Мешкова халалланӑ экспозици художникӑн 50 ӗҫӗнчен тӑрать. Вӗсем Чӑваш патшалӑх художество музейӗн архивӗнче упранаҫҫӗ. Курав ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗччен ӗҫлӗ.
Хӑйне майлӑ ӑмӑрту иртӗ Мускавра. Ыран. Утӑ уйӑхӗн 20-мӗшӗнче. 12 сехетрен 17 сехетчен.
Горький паркӗнче пулӗ ӑмӑрту. Унта тортпа перекенсем пуҫтарӑнӗҫ. Пылак ҫимӗҫе конкурс йӗркелӳҫисем валеҫсе парӗҫ. Ҫипуҫа вараласран хӳтлӗх комбинезонӗсем тӑхӑнтартӗҫ. Ӑна та йӗркелӳҫӗсем хатӗрленӗ.
Ӑмӑриӑва Пӗтӗм тӗнчери торт кунне халалланӑ. Мускав мэрийӗн официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ ҫавӑн пирки.
Юрӑ-кӗвӗпе ирттерӗҫ пысӑк калориллӗ ӑмӑртӑва. Савӑнтараканни — Александр Нуждин диджей.
Конкурсра ҫӗнтерекенни — тортпа сахал вараланни. Ҫӗнтерӳҫӗсене асӑнмалӑх парнесемпе чыслӗ Горький паркӗ.
Мускаври ӑмӑртӑва пурне те кӗртӗҫ. Пырас текенсене. Тӳлевсӗрех. Кӑмӑл пулсан курма та, хутшӑнма та никама чармӗҫ.
Раҫҫей Федерацийӗнчи чи анлӑ усӑ куракан чӗлхесен шутӗнче — чӑваш чӗлхи.
Ҫӗршывра анлӑ усӑ куракан чӗлхесен танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Ӑна йӗркелекенӗ — «Промт» (Promt) машина куҫарӑвӗн компанийӗ. 2010 ҫулта Раҫҫейре ирттернӗ ҫырава тӗпе хунӑ вӑл.
Вырӑсла 137,5 миллион ҫын калаҫать. Акӑлчан чӗлхине 7 миллион ҫын пӗлет. Тутарла 4 миллион ытла ҫын калаҫать. Нимӗҫ, чечен, пушкӑрт, украина, чӑваш тата арави чӗлхисене те нумай ҫын пӗлет. Раҫҫейре пурӑнакансенчен 660 пин ҫын эрмен чӗлхипе калаҫать. ТОП-15-ре — хрантсус, кабардин-черкесск, даргин, азербайджан, осетин чӗлхисем те.
Википеди чӑваш чӗлхи пирки ҫапла пӗлтерет: «Чӑваш чӗлхи — тӗрӗк чӗлхисен йышӗнчи пӑлхар ушкӑнне кӗрекен пӗртен-пӗр чӗрӗ чӗлхе. Ку ушкӑна тата Атӑлҫи Пӑлхарӑн чӗлхипе хазар чӗлхи те кӗнӗ. Чӑваш чӗлхи Чӑваш республикинче вырӑс чӗлхипе пӗр тан патшалӑх чӗлхи шутланать. Чӑваш чӗлхине пӗлекен йышӗ — 1,3 млн. ҫын яхӑн (2002 ҫулхи кӑтарту). Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх чӑваш чӗлхине виҫӗ диалект ҫине уйӑраҫҫӗ: тури (вирьял), анатри тата мал (е анат) енчи».
+0.3 °C