Канаш районӗнчи Анаткас Уҫырмари культура ҫуртӗнче «Канаш ен мерченӗсем» ача-пӑча пултарулӑхӗн XXVIII фестивалӗ иртнӗ. Фестивале Раҫҫейре кӑҫал туса хунӑ Нимеҫӗсен ҫулталӑкне халалланӑ. Унӑн тӗллевӗ пултаруллӑ ҫамрӑк юрӑҫсене тупса палӑртасси теҫҫӗ.
Фестивале 16 вӗренӳ учрежденийӗнчи 100-е яхӑн ача хутшӑннӑ. Тӗрлӗ ҫулхи ачасем пулнӑ унта. Пилӗк ҫултан кӗҫӗнреххисем те сцена ҫине тухнӑ.
Суйлав турӗнче ачасен 85-е яхӑн номерне хакланӑ. Унта суйласа илнӗ 26 номере гала-концертра кӑтартнӑ. Концерта вокал-ансамблӗсем, триосем, дуэтсем, солистсем, хитре вулакансем; ҫавӑн пекех ташӑ, инструмент, фольклор ушкӑнӗсем хутшӑннӑ. Шкул ачисем те, шкул ҫулне ҫитменнисем те гала-концертра чӑннипех те савӑнтарнӑ.
Нумаях пулмасть Николай Балтаев медальерпа тата граверпа «Idel.Реалии» интернет-хаҫатра Эрсубай Янгаров кӑсӑклӑ интеревью пичетленӗ.
Ӑста Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче халӑх художество пултарулӑхен кафедринче доцент пулса ӗҫлет. Унӑн мӑшӑрӗ Людмила Балтаева — пусма енӗпе ӑста технолог иккен. Балтаевсен аслӑ ывӑлӗ Азамат Чехинче ювелира вӗренет, кӗҫӗнни Аттила – Питӗрте тимӗрҫе. Пӗрле пулса вӗсем сӑвар-пӑлхар тумтирӗпе капӑрлӑхне ӑсталаҫҫӗ.
Николай Балтаев этнос усламӗпе ӗҫлеме ҫӑмӑл маррине палӑртнӑ. Ҫавӑнпах вӑл мӑшӑрне: «Ку улӑпла ӗҫ», — тесе хӑш чухне калать-мӗн.
Интервью авторӗ интеллигенци Балтаевсен таварӗпе кӑсӑкланнипе кӑсӑкланманни пирки те ыйтнӑ. Туянакансем вӗреннӗ ҫынсен хушшинче сахал иккен. «Интеллигентсенче эпӗ шанчӑка ҫухатнӑ. Вӗсем килте чӑвашла калаҫманпа пӗрех, вӗсен ачисем те чӑвашла пуплемеҫҫӗ. Хӑйсен ачисемпе тата мӑнукӗсемпе чӑвашла сӑмахлакансене шутласа кӑларма пӗр алӑри пӳрнесем те ҫитеҫҫӗ», — тенӗ Николай Балтаев.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ 85 ҫулхи юбилее хатӗрленет. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн ҫуралнӑ кунӗ — ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче. Шӑп та лӑп ҫав кун 85 ҫул каялла ӑна Ленинградри Эдвин Фейертаг тата Маргарита Фигнер режиссерсем пуҫарса янӑ. Вӗсемех чӑваш сценин малтанхи артисчӗсене куракан умӗнчи чӗрӗ вӑйӑ вылявне хӑнӑхтарнӑ.
Юбилее, тӗрӗссипе, унчченхи мероприятисен вӑхӑтӗнче те шута илнӗ-ха. Пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, сӑмахран, сумлӑ куна халалласа Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче Яковлев вулавӗсем иртнӗччӗ.
Ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗнче театрӑн юбилейне халалланӑ курав уҫӑлӗ. Ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче 12 сехетре «С днем рождения, театр!» (чӑв. Ҫуралнӑ кун ячӗпе, театр!) ача-пӑча уявӗ иртӗ, «Кот в сапогах» спектакль кӑтартӗҫ. Ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче театрта юбилей каҫне пуҫтарӑнӗҫ.
Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери театр кунӗ пулчӗ те ҫавна май Раҫҫейӗн Пенси фончӗн республикӑри уйрӑмӗнче пенси илекен театр ӑстисен йышне шутласа кӑларнӑ.
«Театр тата театрпа курав организацийӗсен сцени ҫинче ӗҫлекенсене ватлӑхпа тӳлекен пенсие иртерех кӑлараҫҫӗ», — пӗлменнисене хыпарлать РФ Пенси фончӗн Чӑваш Енри уйрӑмен пресс-служби.
Пирӗн республикӑра ун пек категорие кӗрекенсем 164 ҫын иккен. Вӗсем пурте тенӗ пекех, 159-шӗ, Шупашкарта пурӑнаҫҫӗ.
Театрсенче ӗҫлекен артистсене вӗсен ӗҫне тата стажне кура 15-30 ҫултан пенси тӳлеме пуҫлаҫҫӗ.
Солист пулса балет артистӗнче 15 ҫултан кая мар тӑрӑшсан пенси тӳлеме пуҫлаҫҫӗ. Чӑваш Енре ун пеккисем — вунӑ ҫын. Вӗсенчен чи ҫамрӑкки — 37 ҫулта.
Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗ «Чӑваш ҫӗрӗн чи лайӑх юррисем» концерта йыхравлать. Вӑл Шупашкарти трактор тӑвакансен культура керменӗнче 18 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Проекта 2013 ҫулта пуҫласа хута янӑ. Ӑна йӗркелеме концерт учрежденийӗ Чӑваш Енӗн Элтеперӗн укҫине ҫӗнсе илнӗ. Малтанхи ҫул программӑна В. Воробьевӑн, Г. Лебедевӑн, Г. Хирбюн, Ф. Лукинӑн, ҫавӑн пекех хальхи вӑхӑтри авторсен: Н. Казаковӑн, А. Галкинӑн, В. Игнатьевӑн — хайлавӗсене программӑна кӗртнӗ.
Кӑҫалхинче унчченхи хайлавсен пӗр пайӗ пулӗ. Ҫапах та унпах ҫырлахмӗҫ. Программа режиссерӗ Валентина Салихова концерта халӑх музыкин «Ҫавал» ансамблӗ, «Ҫеҫпӗл» эстрада ансамблӗ, «Дуняша Style» фолк-ушкӑн тата «Nota G» ташӑ ушкӑнӗ хутшӑнассине те пӗлтернӗ.
Пуш уйӑхӗн 28-31-мӗшӗсенче Хусанта «Время кино» (Чӑв. Кино вӑхӑчӗ) кинофорум пырать. Унӑн пӗрремӗш кунӗнчи «КиноProfi» секци вӑхӑтӗнче пӗлтӗр ҫулла Муркаш районӗнче Елена Рябцева режиссер ӳкернӗ «Юман» фильмпа хупӑ кӑтартура паллаштарнӑ.
Елена ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, каярах кинолентӑпа Мускавра (Шупашкарта ҫуралнӑ режиссер тата сценарист, сӑмах май, ҫӗршывӑн тӗп хулинче ӗҫлесе пурӑнать) тата Шупашкарта кӑтартӗҫ.
Драма жанрӗллӗ кинолента валли кӗвве Чӑваш Республикин халӑх поэчӗн Геннадий Айхин ывӑлӗ Алексей Айхи хайланӑ. «Кӗвве студире ҫыртарнӑ ӗнтӗ», — пӗлтерчӗ пире Елена.
Аса илтерер, кинофильмра Геннадий Айхин хӗрӗ Вероника ӳкерӗннӗччӗ. Унта вӑл «Ӑҫта каян, чӗкеҫ» юрра Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗпе, чӑваш халӑх артисткипе Нина Яковлевӑпа юрлать.
«НТВ» телеканалпа кӑтартакан «Поедем, поедим» проект ертӳҫи Джон Уоррен Чӑваш Енре пулнине Чӑваш халӑх сайтӗнче пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтерер, телеканал пирӗн тӑрӑхра пуш уйӑхӗн 11–14-мӗшӗсенче ӗҫлерӗ.
Кунта Джон Уоррен амазонкӑсемпе паллашнӑ, чӑваш сӑри вӗретнӗ, чӑваш мунчинче ҫӑвӑнса тасалнӑ. Кӑсӑклӑ ытти самант та унӑн чылай пулнӑ ҫав кунсенче. «Трактор савучӗсем» концернӑн трактор музейӗнче хӑна Харьковра 1952 ҫулта кӑларнӑ «ХТЗ-7» маркӑллӑ тракторпа ярӑннӑччӗ, Джон Уоррер авалхи техникӑна ҫӑмӑллӑн чӗртнине те хыпарланӑччӗ.
НТВ телеканал Чӑваш Енре ӳкернӗ кӑларӑм эфира тухассине ыран тухассине анонсланӑ. Ӑна ыран, пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, 13 сехет те 5 минутра кӑтартӗҫ.
Ачасем валли чӑвашла хайлавсем ҫыракансене пирӗн республикӑра кӑҫал та хавхалантарӗҫ. Ку ыйтӑва ӗнер иртнӗ Чӑваш Ен Правительствин ларӑвӗнче пӑхса тухнӑ. Ятарлӑ хушӑва Иван Моторин премьер-министр ӗнерех алӑ пуснӑ, паян ӑна ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.
Укҫана тыттариччен хайлавсене ятарлӑ конкурс хаклӗ. Ӑна Чӑваш Енӗн Информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министрӗ ертсе пырӗ.
Ачасем валли чӑвашла ҫырнине тӗрлӗ суммӑпа хавхалантарӗҫ. Шкул ҫулне ҫитменнисем тата кӗҫӗн шкул ҫулӗнчисем валли шӑрҫаланӑ автора 50 пин тенкӗ пама йышӑннӑ. Вӑтам тата аслӑ ҫулсенчи шкул ачисем валли ҫыракансене 75-шер пин тенкӗ уйӑрма шухӑшлаҫҫӗ.
Конкурса, тӳрех палӑртар, автор уйрӑммӑн та, авторсен ушкӑнӗ те хутшӑнма пултарать.
Шупашкарти Музейпа курав центрӗнче «Диво под микроскопом» (чӑв. Микроскоп айӗнчи тӗлӗнтермӗш) курав уҫӑлнӑ. Тӗлӗнтермӗш ӗҫсен авторӗ — Ҫӗнҫӗпӗрти Владимир Анискин ӑста.
Пӗчӗк миниатюрӑсене тӑвакансем кирек мӗнле кӳлепене те микроскоппа ӑсталаҫҫӗ. Тепӗр чухне вӗсем чӗре самантлӑха тапман хушӑра пӗр-пӗр япалана туса ӗлкӗреҫҫӗ иккен.
Владимир Анискин Шупашкара 31 ӗҫ илсе килнӗ. Пӗтӗмпе вара унӑн — 200 ытла миниатюра. Вӗсенчен кашнинех пысӑклатса кӑтартакан хатӗрсемпе ҫыхӑнтарнӑ. Ӑстан ӗҫӗсен пысӑк пайӗ Питӗрти «Русский Левша» микроминиатюра музейӗнче вырӑн тупнӑ. Вӑл учреждени 2006 ҫулта уҫӑлнӑ. Шӑпах Ҫӗнҫӗпӗр ӑстин ӗҫӗсене пула хута янӑ та ӑна.
Шупашкарти курав ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗччен ӗҫлӗ.
Паян ирпе Шупашкарти чукун ҫул вокзалӗнче чӑн-чӑн ҫӑлтӑра, чӑваш сценин тӗлӗнмелле пысӑк шайри ӑстине, халӑх тивӗҫлипех юратакан артиста, СССР халӑх артисткине, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлекен Вера Кузьминана чечекпе кӗтсе илнӗ. Йышра театрӑн пуслӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Юрий Владимиров, Чӑваш Енри Театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Геннадий Медведев, Наталия Сергеева режиссер тата унӑн ҫумӗ Галина Скворцова пулнӑ.
Аса илтерер, «Ылтӑн маска» преми лауреачӗсен ячӗсене иртнӗ ҫулхи раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пӗлтернӗччӗ. Ӑна «Театр ӳнерне аталантарас тӗлӗшпе тунӑ ҫитӗнӳсемшӗн» номинацире палӑртнӑччӗ.
Вера Кузьминана, премие тивӗҫнӗ тата тепӗр 11 театр ӑстине Мускаври Пысӑк театрӑн Шурӑ фойинче чысланӑ.
Мускава пирӗн мухтавлӑ ентешӗмӗр ывӑлӗпе Атнер Петровичпа, кинӗпе Гажидма Дамбаевнӑпа тата мӑнукӗпе Петрпа кайнӑ.
-5.7 °C