Севастопольти чӑвашсен наципе культура обществин хастарӗсем Крымра пурӑнакан халӑхсен кухнисен III фестивальне хутшӑннӑ. Мероприяти кӑҫал раштавӑн 18-мӗшӗнче иртнӗ. Уява «Лукоморье» паркра ирттернӗ.
Фестивале пирӗн чӑвашсем те кӑмӑлпах пырса ҫитнӗ. Вӗсем наци кухнин вӑрттӑнлӑхӗпе хаваспах паллаштарнӑ. Унчченхи ҫулсенче те ун пек мероприятие хутшӑннисем ытти ҫул курнӑҫнисемпе тепӗр хутчен калаҫнӑ, тӗрлӗ нацин культурин вӑрттӑнлӑхӗсене сӳтсе явнӑ, пӗр-пӗрин ӑсталӑхне ӑша хывнӑ. Уява пынисем чунтан савӑннӑ, калаҫнӑ, шӳтленӗ. Ун пек мероприятисем Крымри тӗрлӗ наци ҫыннисене, ҫав вӑхӑтра вӑл тӑрӑхра тӗпленнӗ чӑвашсене те, тем пек кирлине палӑртса ҫитес ҫулхи фестивальчен ырӑ кӑмӑлпа сывпуллашнӑ.
«Август» фирмӑн Вӑрнарти хутӑш препаратсен савучӗ Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленсе велосипедран чӑрӑш хатӗрленӗ. Тӗрӗссипе, Ҫӗнӗ ҫул чӑрӑшне тарасаран та, ача кӳминчен те, вилка-кашӑкран та, сӳсрен те тата ытти хатӗр-хӗтӗртен — пурӗ 33 чӑрӑш — ӑсталанӑ. Хӑйне евӗр (ют чӗлхери сӑмахпа унтисем ӑна креативлӑ теме йышӑннӑ) чӑрӑшсен конкурсне ирттернӗ май савутрисем тем те пӗр шухӑшласа кӑлараҫҫӗ. «Ҫакӑн пек тӗлӗнтермӗш комбинаци авторӗсем — ӑслӑлӑхпа производство центрӗ», — пӗлтернӗ кун пирки савутра пресс-службӑра ӗҫлекен Людмила Иванова «Фейсбукра».
Маларах эпир Вӑрнарти ҫав савут Ҫӗнӗ ҫула СССРти евӗр уявласшӑннине пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, уяв корпоративне «Назад в СССР» (чӑв. Каялла СССРа) ят панӑ май кӗрекене ларма тумтирне те иртнӗ ӗмӗрӗн 20-80-мӗш ҫулӗсенчи пек тӑхӑнасшӑн.
Чӑваш Енре Кино музейӗ уҫасшӑн. Ку шухӑша ӗнер Наци музейӗнче Кино ҫулталӑкне пӗтӗмлетме пуҫтарӑннӑ мероприятире сӗнчӗҫ. Шухӑшне унта пуҫласа палӑртаканни Раҫҫей тата Чӑваш Республикин халӑх артистки Нина Яковлева пулчӗ.
Чӑваш сценин ҫутӑ ҫӑлтӑрӗ Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» иккӗмӗш кинофестивалӗнче (ӑна йӗркелессишӗн Чӑваш кинематографисчӗсен пӗрлешӗвӗ нумай тӑрӑшнӑ) Гран-прие тивӗҫнӗ «Сурӑм хӗрӗ» фильмра вылянӑ. 12 ҫул каялла ӳкернӗскерӗн режиссерӗ — Владимир Карсаков. Фильмра хӗрарӑмӑн эпизодла рольне ӑста калӑпланӑ Надежда Кириллова калашле, Владимир Карсаков ун чухне продюсерӗ те, операторӗ те, костюмерӗ те хӑех пулнӑ. Чӑваш кӗпине те вӑл хӑех шыраса тупнӑ, туяннӑ. Ҫавсенчен пӗрне фильмра выляна Нина Яковлевана асӑнмалӑх парнеленӗ.
«Фуфайка пек хулӑн», — саркаласах кӑтартрӗ ӗнер Нина Яковлева ҫав пир кӗпене. Ӑна вӑл: «Тен, Кино музейӗ те пулӗ», — тесе Владимир Карсакова тыттарчӗ. Надежда Кириллова вара хӑйӗн ҫамрӑклах вилнӗ мӑшӑрӗн Кирилл Кирилловӑн «Чун кирлӗ, чун» театр критикин кӗнекине музей валли тыттарчӗ.
Музей шухӑшне пурте ырласа йышӑнчӗҫ.
Раштавӑн 19-мӗшӗнче пирӗн республикӑра Раҫҫей фестивалӗн Сочири центрӗн пуҫлӑхӗ Ханс Йоахим Фрей режиссер тата Германири «MosFirst» компани учредителӗ Борис Таваколли пулнине эпир пӗлтернӗччӗ. Вӗсемпе ӗнер Михаил Игнатьев Элтепер те тӗл пулнӑ. ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнчи сӑнӳкерчӗксем тӑрӑх хакласан, курнӑҫӑва ҫавӑн пекех ЧР Правительствин ертӳҫин икӗ ҫумӗ: экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн тата суту-илӳ министрӗ Владимир Аврелькин тата финанс министрӗ Светлана Енилина, «Тус» строительство фирмин директорӗ Николай Угаслов тата РФ Федераци Пухӑвӗнчи республикӑн сенаторӗ Вадим Николаев хутшӑннӑ.
Ханс Йоахим Фрай Шупашкарта пысӑк культура мероприятийӗ ирттерме сӗннӗ. Ку вӑл, ун шучӗпе, Европа ҫыннисене пирӗн тӑрӑх пирки лайӑхрах пӗлме май парӗ. Унсӑр пуҫне пирӗн делегацие республикӑн инвестици вӑй-хӑвачӗпе паллаштарма Германие чӗннӗ. Михаил Игнатьев Элтепер хӑнасене, культура пайташӗсене тата усламҫӑсене ҫитес ҫулхи Республика кунне чӗннӗ.
Паян Чӑваш наци музейӗнче Европӑри хӑнасем пулнӑ. Аваллӑх управҫин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта Раҫҫей фестивалӗн Сочири центрӗн пуҫлӑхӗ Ханс Йоахим Фрей режиссер тата Германири «MosFirst» компани учредителӗ Борис Таваколли пирӗн тӑрӑхӑн культурипе паллашнӑ. Чӑваш Енӗн историйӗпе, унӑн хӑйне евӗрлӗхӗпе музейӗн маркетинг тата культурӑпа вӗренӳ ӗҫ-хӗл пайӗн заведующийӗ Ольга Кушманова паллаштарнӑ.
Ханс Йоахим Фрей тата Борис Таваколли Чӑваш Енре кинематографи епле пуҫланса кайнипе уйрӑмах кӑсӑкланнӑ, «Чувашкино» ӳкернӗ пӗрремӗш фильмсемпе паллашнӑ.
Европӑри хӑнасем пирӗн республикӑра кино ӳкерес ӗҫпе интересленнипе пӗрлех наци музейӗ кӑсӑклӑ экспонатсемпе, тӗрлӗ материалпа пуяннине палӑртнӑ.
Кино ҫулталӑкӗ вӗҫленсе пынӑ май паян Елчӗк районӗнчи культура ҫурчӗсенче тата вулавӑшсенче республикӑри пекех Кино кунӗ ирттерме палӑртса хунӑ.
«День кино» (чӑв. Кино кунӗ) акци вӑхӑтӗнче культура учрежденийӗсем хамӑр ҫӗршывра ӳкернӗ икӗ фильма кӑтартма шухӑшлаҫҫӗ: пӗри — «Вовочка», тепри — «Девчата». Вӗсене пӑхас тесен укҫа тӳлемелле мар. Унсӑр пуҫне уяв концерчӗсем, вӑйӑсем, викторинӑсем йӗркелӗҫ. «Вовочка» илемлӗ фильма 13 сехет те 30 минутра, «Девчата» ятлине 18 сехетре кӑтартӗҫ.
Елчӗк район администрацийӗн сайтӗнче пирӗн республикӑра Кино ҫулталӑкне тӗрлӗ фестивальпе, семинарпа, акципе, тӗлпулупа ирттерсе янине, хӑш-пӗр ҫӗрте кинозалсем уҫӑлнине палӑртнӑ. Шупашкарти IX пӗтӗм тӗнчери кинофестивале асӑннӑ та, эпӗ Пӗтӗм чӑвашсен «Асамне» те кунта хушса хурӑттӑм.
Чӑваш Енӗн культура, наци тата архив ӗҫӗсен министрӗ Константин Яковлев Вӑрнар районӗнче пулнӑ. Министр муниципалитетри культура учрежденийӗсемпе паллашнӑ тата вӗсенче ӗҫлекенсемпе курса калаҫнӑ. Министрпа вырӑнти тӳре-шара: район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев тата культура пайӗн пуҫлӑхӗ Ирина Алексеева — ҫӳренӗ.
Министр паллашӑва Ҫӗрпел ял тӑрӑхӗнчен пуҫланӑ. Вӑл унти Культура ҫуртӗнче, Хорнсорти клубра тата вулавӑшра пулнӑ. Юлашкинчен асӑннинче культурӑпа сывлӑх центрӗ тума пуҫланӑ, анчах ӗҫе вӗҫне ҫитермен. Константин Геннадиевич ял тӑрӑхӗнче лайӑх Культура ҫуртӗнче пуррине, унтах ӗҫлеме май пуррине палӑртнӑ. Ҫӗрпелти культура центрне те министр ырланӑ.
Хорнсорти вӗҫлемен объекта тӑвассине министр республика ертӳҫисемпе сӳтсе явма шантарнӑ.
Улатӑр тӑрӑхӗнче «Мисс района – 2016» (чӑв. Район мисӗ — 2016) XV конкурс иртнӗ. Раҫҫейри Кино, Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗсене халалланӑскере Октябрьскинчи культура ҫуртӗнче ирттернӗ. Илемлӗх ӑмӑртӑвне 16 ҫултан пуҫласа 22 ҫулчченхи хӗрсем 9 ял тӑрӑхӗнчен хутшӑннӑ.
Хӗрсене сцена ҫине епле тухни, пикесем хӑйсемпе паллаштарни тӑрӑх хакланӑ. Пикесен совет фильмӗсенчи ҫемӗсене пӗлнине те кӑтартма тивнӗ. «Девушка — гид» (чӑв. Хӗр — гид) конкурсра пикесем хӑйсен ялӗпе паллаштарнӑ. Пултарулӑх номерӗнче вӗсем юрласа та ташласа кӑтартнӑ.
Район администрацийӗн сайтӗнче конкурс пирки вырнаҫтарнӑ сӑнӳкерчӗксем тӑрӑх хакласан, мисс ятшӑн тупӑшнисенчен пӗри кӑна чӑваш тумӗпе тухнӑ. Вӑл — Кивӗ Эйпеҫри Вера Маруськина.
Район чиперкки ята Миренки ялӗнчи Христина Павелушкинӑна панӑ. Ыттисене тӗрлӗ номинаципе хавхалантарнӑ. Маларах асӑннӑ Вера Маруськина «Ӑслӑ мисс» ята тивӗҫнӗ.
Паян Каҫал ҫӗрӗ ҫинче ентешлӗх кунӗ иртнӗ. Комсомольскисем уява ҫӗршыври Кино ҫулталӑкне тата Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне хупнине халалласа ирттернӗ. Мероприяти районти Тӗп клуб тытӑмӗн концерт залӗнче иртнӗ.
Каҫал тӑрӑхӗнчисем тата хаклӑ хӑнасем Комсомольскине ирхи тӑхӑр сехете пырса ҫитнӗ. 9 сехет те 30 минутра вӗсем шкул ачисемпе тӗл пулнӑ. 11 сехетре Мухтав монуменчӗ патне чечек кӑшӑлӗ хунӑ.
Спортпа туслисене каҫалсем 11 сехет те 30 минутра вӑрман хӗрринчи йӗлтӗр йӗрӗ ҫине йыхравланӑ. Футбол кӑмӑллакансем те хӑйсем валли чун канӑҫӗ тупнӑ. Вӗсене «Кӗтне» физкультурӑпа сывлӑх комплексӗнчи футзала 12 сехет те 15 минутра пуҫтарнӑ. «Кӗтнери» тепӗр залта волейбол та вылянӑ.
Мероприятин савӑнӑҫлӑ уявне Тӗп клуб тытӑмӗн залӗнче ирттернӗ.
«Литературная газета» хаҫатӑн ҫӗнӗ, 49-мӗш, номерӗнче чӑваш ҫыравҫисен хайлавӗсене пичетленӗ. Вырӑсла куҫарӑвӗсене. Ырӑ хыпара Марина Карягина тележурналист, сӑвӑҫ, драматург «Фейсбукри» аккаунтӗнче пӗлтернӗ. Вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, номерте «Раҫҫейри халӑхсен поэзи антологине» кӗнӗ чӑваш поэчӗн Петӗр Яккусен сӑввисене пичетленӗ.
Петӗ Яккусен сӑввисене Виктор Куллэ куҫарнӑ. Марина Карягина палӑртнӑ тӑрӑх, сӑвӑҫа унӑн куҫарӑвӗсем питӗ килӗшнӗ, «Манӑн сӑвӑсене ҫак таранччен ӑнланса ӑнӑҫлӑ куҫаракан пулманччӗ-ха!» — тесе вӑл чылай хушӑ хӑпартланса ҫӳренӗ. Иртнӗ кӗркунне тӑлмачӑ Шупашкара килсен сӑвӑҫпа тӗл пулса калаҫнӑ.
«Литературная газета» хаҫатӑн 49-мӗш номерӗнче Любовь Мартьянова пултарулӑхӗ те вырӑн тупнӑ. Кун пирки Елена Нарпи (Чекушкина) ҫыравҫӑ «Фейсбукри» хӑйӗн страницинче хыпарланӑ. Унсӑр пуҫне вӑл ҫӗнӗ номерте Геннадий Айхи, Николай Исмуков, Виктор Овчаров, Валери Туркай, Порфирий Афанасьев, Юрий Сементер тата Марина Карягина сӑввисен куҫарӑвӗсемпе паллашма пулать.
+13.3 °C