Консантин Ишутов блогер паян хӑйӗн страницинче Чӑваш Ен Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа ҫыхӑннӑ анекдотсен пуххине хатӗрленине пӗлтернӗ.
«Пичет валли никӗсне хатӗрлесе ҫитернӗ. Хальхи вӑхӑтра кӗнеке хуплашкин темиҫе варианчӗ тата кӗнеке валли редакциленӗ 46 страница хатӗр», — ҫырнӑ республикӑри паллӑ блогер. Анчах стилистика енчен хальлӗхе тӗрӗслемен иккен. Ку енӗпе пулӑшакан тупӑнсан автор хапӑл тӑвасса пӗлтерет.
Кӗнекене К. Ишутов 64 страницӑран хатӗрлесшӗн. Капла туни, ун шучӗпе, пичет валли вырӑнлӑрах. Формачӗ А5 пулӗ.
Кӑларӑма автор темиҫе пайран йӗркелесшӗн. Пысӑках мар тиражпа кун ҫути кӑтартакан пичет кӑларӑмне Раҫҫейри кӗнеке палати валли те пӑхса хӑварасшӑн, ыттине тус-юлташӗпе паллаканне парнелесшӗн.
Белоруссире пурӑнакан Дмитрий Михлеев кинорежиссера Чӑвашра курман-илтмен ҫын теме ҫук. Юлашки хут вӑл пирӗн тӑрӑха тӑватӑ ҫул каялла килсе кайрӗ, Шупашкарти кинофестиваль программипе килӗшӳллӗн хӑйӗн тӗрлӗ ҫулта ӳкернӗ фильмӗсене кӑтартрӗ, пултарулӑх вӑрттӑнлӑхӗсем ҫинчен каласа кӑтартрӗ. Астӑватӑп, ӑна уйрӑмах телевидени журналисчӗсем «юратса пӑрахрӗҫ», юлашки хыпарсенче чӑвашла тата вырӑсла вӑрӑм интервьюсем кӑтартрӗҫ, тӳрӗ эфир йӗркелесех «кӗрлерӗҫ». Шӑпах ҫав тӗле Чӑваш кӗнеке издательствинче Дмитрий Никаноровичӑн «Ось земли» ятпа повеҫсемпе калавсен тата киносценарисен пуххи пичетленсе тухнӑччӗ, ун пирки те пичетпе телевидени ҫӑвара шыв сыпса лармарӗ. Паллӑ режиссера Чӑваш патшалӑх университетне чӗнсе студентсемпе куҫа-куҫӑн калаҫтарчӗҫ. Ун сасси хаҫат-журналсенче кайран та тӑтӑшах илтӗнчӗ, телевидени вӑл ӳкернӗ фильмсене уйрӑм ярӑм туса кӑтартрӗ. Режиссер хӑйӗн чи лайӑх фильмӗсене Электронлӑ тата кинодокументаци архивне парнелерӗ.
...Мӗтри пиччепе эпӗ 15 ҫул каяллах ҫырупа паллашнӑччӗ. «Советская Чувашия» хаҫатра ӗҫленӗ май унран сӑвӑсем ярса пама ыйтрӑм.
Шупашкарта кавӑн фестивалӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта ҫак ҫимӗҫрен хатӗрленӗ ӗҫсене курма май пулнӑ. Фестиваль Николаев ячӗллӗ паркра иртнӗ.
Фестиваль йӗркелемешкӗн ятарласа 3 тонна кавӑн туяннӑ. Пӗрремӗш юр ӳкнӗ пулин те «ТыкваПарк» фестивале йӗркеленӗ. Унта кӑсӑклӑ тӗрлӗ экспозици нумай пулнӑ. Вӗсене ачасем ашшӗ-амӑшӗпе пӗрле хатӗрленӗ.
Конкурссем те ирттернӗ. Михӗре сиксе, шӳтлӗ эстафетӑра тупӑшса парнесем ҫӗнсе илнӗ.
Кунашкал фестивале тӑтӑшрах ирттерме палӑртнӑ: икӗ уйӑхра пӗр хутчен. Тепрехинче юр кӗлеткесен фестивальне ирттересшӗн.
Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Шупашкарта наци культурисен фестивалӗ иртет. «Единая семья народов России» (чӑв. Раҫҫей халӑхӗсен пӗрлехи ҫемйи) ятпа йӗркелекен мероприяти шкупашкарсемшӗн — виҫҫӗмӗш хут. Вӑл Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче 11 сехетре пуҫланать. Уява Халӑх пӗрлӗхӗн кунне халалланӑ.
Мероприятие Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерстви тата республикӑри наципе культура пӗрлешӗвӗсем пӗрле ирттереҫҫӗ. Ҫав кун театр фойинче тӗрлӗ халӑх промыслисен хатӗрӗсен, сувенир продукцийӗн куравӗ ӗҫлӗ. Республикӑна ертсе пыракансем, депутатсем, ӗҫлӗ ытти ҫынпа наци пӗрлешӗвӗсен пайташӗсем сцена ҫине тухса сӑмах калӗҫ. Савӑнӑҫлӑ фестивальте тӗрлӗ халӑхӑн юрӑ-ташши те ҫителӗклех пулӗҫ.
Раҫҫейри ҫарпа истори пӗрлӗхӗ кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут «Герои Великой Победы» (чӑв. Аслӑ Ҫентерӗвӗн Паттӑрӗсем) Пӗтӗм Раҫҫейри литература конкурсне ирттерет. Унта Чӑваш Республикинче пурӑнакансем те хастар хутшӑнаҫҫӗ. Конкурса хутшӑнакансен йышӗ ҫуллен нумайлансах пырать, пин-пин автор вӑрҫӑ паттӑрӗсене халалланӑ хӑйсен хайлавӗсене конкурса тӑратать.
2015 тата 2016-мӗш ҫулсенче ку конкурса хутшӑнса Галина Золота та темиҫе хайлав ярса панӑ, ҫав шутра — хӑй ӗҫлекан Штанашри шкул ачисен хайлавӗсене те. Кӑҫал вара вӑл финала та тухма пултарнӑ. Ҫак кунсенче Галина Зотовӑна 2015-мӗш ҫулта ҫӗнтернӗ хайлавсене пухса хатӗрленӗ кӗнекене ярса панӑ. Унта авторӑн биографийӗ те, сӑнӳкерчӗкӗ те пур. Автор конкурса 3 ӗҫ ярса панӑ. Сӑмахран, унӑн куккӑшӗ Анисимов Василий Анисимович вӑрҫӑра икӗ хутчен Мухтав орденӗ илме тивӗҫнӗ. Ӑна халалласа Галина Зотова «Выстоял, чтобы победить» (чӑв. Ҫӗнтерес тӗллевпе чӑтнӑ) ятлӑ калав ҫырнӑ. Шӑпах ҫак калав жюри членӗсене килӗшнӗ те, ӑна кӗнекене кӗртнӗ. Хайлавсен пуххинче Шупашкарта ҫуралнӑ Кошкин Сергей Валерьевич ҫырнӑ «История любви» (чӑв.
Чылай ача телевизор умӗнче нумай вӑхӑт ирттерет. Тепӗр тесен, ку ашшӗ-амӑшӗшӗн меллӗ: ача ан чӑрмантартӑр тесе телевизор ярса параҫҫӗ те хӑйсен ӗҫӗпе аппаланаҫҫӗ. Анчах ку пӗчӗкскерӗн психикине витӗм кӳни пирки шухӑшламаҫҫӗ.
Аслисем мультфильмсем ачашӑн сиенлӗ пулни пирки пачах пӗлмеҫҫӗ теме ҫук. Анчах ку мӗн тери хӑрушӑ пулнине специалистсем ҫеҫ лайӑх чухлаҫҫӗ. Ачасем картинка юратаҫҫӗ, ҫавӑнпа кирек мӗнле мультика та вӗсем хаваспах пӑхаҫҫӗ. Чӑннипе, шӑпӑрлан ун чухне канмасть, унӑн пуҫ мими вӑйлӑ ӗҫлет. Психологсем каланӑ тӑрӑх, тӗслӗ картинкӑсем хӑвӑрт ылмашӑнни шӑпӑрлана сиен кӳрет. Вӗсем 3 ҫул тултарман ачасене хура-шурӑллӑ мультфильмсем кӑтартма сӗнеҫҫӗ.
Эпир пӗчӗк чухне Совет Союзӗнче кӑларнӑ мультфильмсене пӑхма кӑмӑллаттӑмӑр. Ун чухне вӗсене кунне пӗр-икӗ хутчен кӑтартатчӗҫ. Халӗ вара мӗн чухлӗ пӑхас килет – тархасшӑн. АПШра кӑларнӑ мультфильмсем анлӑ сарӑлнӑ. Раҫҫейри психологсем сӑнав тунӑ: ют ҫӗршывра кӑларнӑ мультиксем чӑнах та сиен кӳреҫҫӗ-и? Вӗсем «Шрек», «Алладин», «Красавица и Чудовище», «Гуффи и друзья», «Дональд Дак», «Дятел Вуди», «Золушка» тата ыттине пӑхнӑ.
Паян Пӗтӗм чӑвашсен II «Асам» кинофестивалӗ хӑйӗн ӗҫне пӗтӗмлетрӗ. Эрне хушши пынӑ кино ӳнерӗн фестивалӗнче ҫӗнтернисене наци вулавӑшӗнчи акт залӗнче чысларӗҫ.
Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» иккӗмӗш кинофестивалӗн чи сумлӑ парни — Гран-При — Владимир Карсаков режиссёрӑн «Сурӑм хӗрӗ» илемлӗ фильмне лекрӗ. Патӑрьел районӗнчи Чӑваш Ишекӗ ялӗнче ҫуралса ӳснӗ режиссёр хӑйӗн ӗҫӗ валли Юрий Скворцовӑн «Сурӑм хӗрӗ» повеҫне илнӗ. Фильмри тӗп сӑнар — Сухви — хӑйӗн тусне юратать. Анчах лешӗ аслӑ пӗлӳ илнӗ хыҫҫӑн хулана куҫса кайнӑ. Сухви вара савни хыҫҫӑн хулана каясшӑн мар, унӑн шухӑшӗпе кашни ҫын хӑйӗн пурнӑҫне ҫуралнӑ тӑрӑхпах ҫыхӑнтармалла. Сӑмах май, тӗп сӑнара калӑпланӑ Ирина Вирьялова та кинофестивалӗн парнине тивӗҫрӗ — ӑна «Хӗрарӑм рольне чи ӑста выляканӗ» номинацире чысларӗҫ. Ҫавӑн пекех Надежда Кирилловӑна та парне лекрӗ. Ӑна вара «Сурӑм хӗрӗ» фильмра эпизодла хӗрарӑм рольне ӑста вылянӑшӑн чысларӗҫ.
«Чи лайӑх илемлӗ фильм» номинацире Елена Рябцева режиссёр хатӗрленӗ «Принять удар» илемлӗ фильм ҫӗнтерчӗ.
Чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Шупашкарта Чӗлхе фестивалӗ черетлӗ хутчен иртет. Шучӗпе 21-мӗш шутланаканскере тӗнче шайӗнче йӗркелеҫҫӗ. «Язык успеха» (чӑв. Ӑнӑҫу чӗлхи) ҫамрӑксен эсперанто ассоциацийӗ хыпарланинче фестивальте азербайджан, араб, акӑлчан, исланд, итальян, каталан, китай, хинди, швед тата ытти нумай-нумай чӗлхепе паллашма май килессине пӗлтернӗ, ҫав шутра чӑваш чӗлхи те пур паллах.
Фестивале хӑй вӑхӑтӗнче Америка эсперантисчӗ Дэннис Киф пуҫарнӑ. Францири Лура юханшывӗ хӗрринче вырнаҫнӑ Тур хулинче иртнӗ фестиваль пирки «Контакто» пӗтӗм тӗнчери эсперанто-журнал пӗлтернӗ. 1995 ҫулта ун пеккине Раҫҫейре пуҫласа йӗркеленӗ. Тепӗр ҫулхине шупашкарсем те ирттернӗ.
Тӗрлӗ халӑх чӗлхипе паллаштарас, унпа кӑсӑклантарас, упраса пулӑшас тӗллевлӗ мероприяти кӑҫал та кӑсӑклӑ пуласса шантараҫҫӗ. Фестиваль ЧППУ тӗп корпусӗнче иртӗ.
Ҫитес уйӑхӑн 3-мӗш—4-мӗш каҫхине Чӑваш Енре «Ночь искусств» (чӑв. Ӳнер каҫӗ) культурӑпа вӗренӳ акцийӗ иртет. Ӑна, сӑмах май, Пӗтӗм Раҫҫейӗпех йӗркелеҫҫӗ. Акцие пирӗн тӑрӑхри культурӑпа ӳнер учрежденийӗсем те хастар хутшӑнӗҫ.
Чӑваш патшалӑх филармонийӗ те ыттисенчен юлас темен. Унта 22 сехетре «Нарспи» мюзикл лартӗҫ. Ӑна тӳлевсӗрех кӑтартӗҫ.
Аса илтеретпӗр, Константин Ивановӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэми тӑрӑх темиҫе пьеса ҫырнӑ, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ опера лартнӑ, 2008 ҫулта Чӑваш патшалӑх филармонийӗ «Нарспие» мюзикл евӗр сцена ҫине кӑларнӑ. «Нарспи» спектакль аслисене ҫывӑххине, анчах ҫамрӑксен чунне вӑл витерейменнине асӑрханӑ маттур чӑвашсем — Николай Казаков композиторпа Борис Чиндыков драматург — мюзикл ҫырас шухӑша 1989 ҫултах тытнӑ. Ҫапла вара Николай Казаков кӗввине хывнӑ, Борис Чиндыков либреттине ҫырнӑ. Нацин пӗрремӗш мюзиклне куракан патне ҫитерме республика ертӳҫин грантнеуйӑрнӑччӗ.
Ӗнер, юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, республикӑри Наци вулавӑшӗнче «Актуальность перевода на национальные языки и с национальных языков в российском и европейском контексте» (чӑв. Наци чӗлхисене куҫарнин тата наци чӗлхисенчен куҫарни Раҫҫей тата Европа контекстӗнче) ҫавра сӗтеле хутшӑннӑ ҫыравҫӑсемпе тӑлмачсем иртнӗ ӗмӗрен 20-30-мӗш ҫулӗсене аса илсе калаҫнӑ. Аса илтеретпӗр, унта Раҫҫейри тата Европӑри литературоведсем, ҫыравҫӑсем, тӑлмачсем хутшӑннӑ.
Ҫавра сӗтелтисем ҫӗршыври халӑхсен наци литературине пулӑшмалли программа проектне хатӗрлеме йышӑннӑ. Вӗсем 20-мӗш ӗмӗрӗн 20—30-мӗш ҫулӗсенче СССР халӑхӗсен Центриздатӗнче наци чӗлхеллӗ хайлавсене пичетленине аса илнӗ. Кайран «Советская Россия», «Современник», «Молодая гвардия» тата ыттисем наци авторӗсен вырӑсла куҫарнӑ ӗҫӗсене кун ҫути кӑтартнӑ.
Ҫавра сӗтелте куҫаруҫӑсем хатӗрлес ыйту пирки те пуҫ ватнӑ. Анчах хальлӗхе унӑн татӑклӑ хуравӗ ҫук. Мероприятин резолюци пайӗнче тӑлмачсене хатӗрлес тытӑм пирки шухӑшласа пӑхмаллине палӑртнӑ. Наци литературин чи лайӑх хайлавӗсене Куҫару институчӗпе пӗрле пулса куҫарассине те резолюцие кӗртсе хӑварнӑ.
-1.7 °C